બેન્ક લોકરમાં કેટલું સોનું રાખી શકાય? RBI નો આ નિયમ દરેક ગ્રાહકને ખબર હોવો જોઈએ!

• ઘરે સોનું રાખવા પર આવકવેરા (IT) વિભાગની મર્યાદા નક્કી (Bank Locker Gold Limit)
• પરિણીત મહિલા 500 ગ્રામ, અપરિણીત મહિલા 250 ગ્રામ સોનું રાખી શકે
• પુરુષો માટે ઘરે સોનું રાખવાની કાયદેસર મર્યાદા 100 ગ્રામ નક્કી
• બેન્ક લોકરમાં સોનું રાખવા પર RBI દ્વારા કોઈ મહત્તમ સીમા નહીં
• લોકરમાં રાખેલા તમામ સોના માટે કાયદેસર ખરીદીના બિલ રાખવા ફરજિયાત

Bank Locker Gold Limit : ભારતમાં મોટાભાગના લોકો પાસે કોઈને કોઈ સ્વરૂપે સોનું હોય છે. કેટલાક લોકો માટે તે આભૂષણ હોય છે, તો કેટલાક તેને રોકાણના ભૌતિક વિકલ્પ તરીકે રાખે છે. જોકે, ભૌતિક સોનું (Physical Gold) ખરીદતી વખતે તેની સુરક્ષા અને ચોરીનો ડર એ સૌથી મોટી ચિંતા હોય છે. આવા સંજોગોમાં, બેન્ક લોકર (Bank Locker) સોનાની સુરક્ષા માટે એક શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ બની રહે છે. બેન્ક લોકરમાં તમારું સોનું સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત રહે છે અને જ્યારે જરૂર હોય ત્યારે તમે તેને મેળવી શકો છો. બેન્કો આ સુવિધા બદલ ભાડું લે છે અને બદલામાં સંપૂર્ણ સુરક્ષા (Security) પૂરી પાડે છે.

ચાલો જાણીએ કે ઘરે અને બેન્ક લોકરમાં સોનું રાખવા માટે આવકવેરા વિભાગ (Income Tax Department) અને રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (Reserve Bank of India - RBI) ના શું નિયમો છે.

આવકવેરા નિયમ: ઘરે કેટલું સોનું રાખી શકાય? – Income Tax Rules for Gold

સોનાના નિયમોના સંદર્ભમાં, મોટાભાગના લોકો બેન્ક લોકરની મર્યાદા અને આવકવેરા વિભાગ (Income Tax) દ્વારા ઘરે સોનું રાખવાની મર્યાદા વચ્ચે ગૂંચવણ અનુભવે છે.

આવકવેરા અધિનિયમ, 1968 મુજબ, ઘરે રોકાયેલા અથવા પહેરેલા સોનાની મર્યાદા દરેક વ્યક્તિ માટે અલગ-અલગ નક્કી કરવામાં આવી છે:

• પરિણીત મહિલા (Married Woman): 500 ગ્રામ સુધી સોનું.
• અપરિણીત મહિલા (Unmarried Woman): 250 ગ્રામ સુધી સોનું.
• પુરુષ (Male): 100 ગ્રામ સુધી સોનું.

આ મર્યાદાઓ સાથે રાખવામાં આવેલા સોના પર આવકવેરા વિભાગ તરફથી કોઈ પૂછપરછ (No Seizure) કરવામાં આવતી નથી, પછી ભલે તેનું વેરિફિકેશન (Verification) કરવામાં ન આવ્યું હોય.

ઉદાહરણ તરીકે, જો એક ઘરમાં એક વિવાહિત પુરુષ અને એક વિવાહિત મહિલા રહેતા હોય, તો તેઓ કુલ 600 ગ્રામ (Total Gold Limit) (500ગ્રામ 100 ગ્રામ) સોનું કાયદેસર રીતે રાખી શકે છે. જો આ મર્યાદા કરતાં વધુ સોનું પકડાય, તો તેનું કાયદેસર ખરીદીનું પ્રમાણપત્ર (Proof of Legal Purchase) રજૂ કરવું આવશ્યક છે.

બેન્ક લોકરમાં સોનું રાખવાની મર્યાદા શું છે? – Bank Locker Gold Limit

ઘણા ગ્રાહકોને લાગે છે કે ઘરે સોનું રાખવાની મર્યાદાની જેમ જ બેન્ક લોકરમાં સોનું રાખવાની પણ કોઈ મહત્તમ મર્યાદા RBI દ્વારા નક્કી કરવામાં આવી છે. જોકે, હકીકત જુદી છે.

• આરબીઆઈ (RBI) ના નિયમો: RBI દ્વારા બેન્ક લોકરમાં ગ્રાહકો દ્વારા રાખવામાં આવતા સોનાની માત્રા માટે કોઈ મહત્તમ મર્યાદા (No Upper Limit) નક્કી કરવામાં આવી નથી.

મહત્વપૂર્ણ બાબતો:

• તમે તમારા લોકરમાં કેટલું સોનું રાખી શકો છો, તે મોટે ભાગે બેન્કની પોલિસી (Bank Policy) અને તમે ભાડે લીધેલા લોકરના કદ (Locker Size) પર આધાર રાખે છે.
• RBI ના નિયમો અનુસાર, બેન્ક લોકરમાં તમે શું રાખ્યું છે અને શા માટે રાખ્યું છે, તે અંગે બેન્ક તમને પૂછી શકતી નથી (Bank Cannot Ask), સિવાય કે તમે કોઈ ગેરકાયદેસર વસ્તુ રાખી હોય.
• જોકે, ગ્રાહકે લોકરમાં રાખેલા સોનાના જથ્થા માટે કાયદેસર ખરીદીના બિલ (Purchase Bills) હંમેશા તૈયાર રાખવા જોઈએ, જેથી આવકવેરા વિભાગ દ્વારા પૂછપરછ થાય ત્યારે તે રજૂ કરી શકાય.

ટૂંકમાં, RBI એ ગ્રાહક દ્વારા બેન્ક લોકરમાં રાખવામાં આવતા સોનાની માત્રા પર કોઈ નિયંત્રણો લાદ્યા નથી, પરંતુ લોકરની સુરક્ષા (Locker Security) અને જવાબદેહી (Accountability) ને લગતા નિયમો ચોક્કસ સ્થાપિત કર્યા છે.

આ પણ વાંચો : નવેમ્બર 1થી 5 મોટા ફેરફાર: બેંક, SBI કાર્ડ અને પેન્શન નિયમો જાણો