• શ્રદ્ધાનો મહાપર્વ : આજથી Chhath Puja નો આરંભ
• 4 દિવસનો છઠ ઉત્સવ: દરેક દિવસનું વિશેષ મહત્વ
• આસ્થાનો મહાપર્વ છઠ: 36 કલાકના નિર્જળા વ્રતનું મહત્વ

Chhath Puja 2025 : હિન્દુ સંસ્કૃતિમાં શ્રદ્ધાના પ્રતીક સમાન અને સૌથી કઠિન વ્રતોમાંનું એક ગણાતો છઠ મહાપર્વ આજથી, એટલે કે 25 ઓક્ટોબર, 2025, શનિવારથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. સૂર્યદેવ અને છઠ્ઠી મૈયાની ઉપાસનાનો આ અનોખો તહેવાર 4 દિવસ સુધી ચાલે છે અને તેને બિહાર, ઝારખંડ, પૂર્વી ઉત્તર પ્રદેશ અને મધ્ય પ્રદેશ જેવા ભારતીય રાજ્યોમાં અપાર ભક્તિ અને ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આ વ્રતમાં મહિલાઓ સતત 36 કલાક સુધી પાણીનો ત્યાગ કરીને નિર્જળા ઉપવાસ કરે છે, જે તેમની અડગ આસ્થા અને શ્રદ્ધાનું પ્રતીક છે. આ પર્વની ખાસિયત એ છે કે તેમાં ઊગતા સૂર્યની સાથે સાથે અસ્ત થતા સૂર્યને પણ અર્ઘ્ય અર્પણ કરીને પૂજા કરવામાં આવે છે.

છઠ ઉત્સવનું ધાર્મિક મહત્વ

છઠ પૂજામાં મુખ્યત્વે સૂર્ય દેવતાની ઉપાસના કરવામાં આવે છે, જેમને જીવન અને ઊર્જાના દાતા માનવામાં આવે છે. સૂર્યદેવને અર્ઘ્ય અર્પણ કરીને આ વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ સંતાનોની લાંબી આયુ, પરિવારના સુખ, સમૃદ્ધિ અને જીવનમાં સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ વ્રતની કઠોરતા દર્શાવે છે કે ભક્તોમાં પ્રકૃતિના દેવતા પ્રત્યે કેટલી અતૂટ આસ્થા છે. આ તહેવારનું સમાપન ઉગતા સૂર્યને અર્ઘ્ય અર્પણ કર્યા પછી થાય છે.

ચાર દિવસની વિગતવાર પૂજા વિધિ (Chhath Puja)

પ્રથમ દિવસ: 25 ઓક્ટોબર, 2025 - નહાય-ખાય (સ્નાન અને ભોજન) છઠ પર્વનો પ્રારંભ 'નહાય-ખાય' વિધિથી થાય છે. આ દિવસે વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ પવિત્ર નદીઓ, તળાવો કે જળાશયોમાં સ્નાન કરીને પોતાને શુદ્ધ કરે છે. ત્યારબાદ તેઓ માત્ર સ્વચ્છતા અને સાદગી જાળવીને સાત્વિક ભોજન (શુદ્ધ શાકાહારી ભોજન) ગ્રહણ કરે છે. આ દિવસથી જ 4 દિવસીય પવિત્ર યાત્રાનો પ્રારંભ થાય છે.

બીજો દિવસ: 26 ઓક્ટોબર, 2025 - ખર્ણા (આખો દિવસ નિર્જળા ઉપવાસ) બીજા દિવસને 'ખર્ણા' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ આખો દિવસ પાણીના એક ટીપાં વિના ઉપવાસ રાખે છે. ખર્ણાની સાંજે ખાસ પ્રસાદ તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ પ્રસાદમાં કેરીના લાકડાનો ઉપયોગ કરીને માટીના ચૂલા પર ગોળની ખીર, જેને 'રસિયા' કહેવાય છે, અને ઘી લગાવેલી રોટલી બનાવવામાં આવે છે. સૂર્ય દેવની પૂજા કર્યા પછી, સૌપ્રથમ આ પ્રસાદ વ્રત કરનારી મહિલાઓ પોતે ગ્રહણ કરે છે અને ત્યારબાદ પરિવારના અન્ય સભ્યોને આપવામાં આવે છે. આ ભોજન ગ્રહણ કર્યા બાદ બીજા દિવસ સવારથી જ 36 કલાકનો અતિ કઠોર નિર્જળા ઉપવાસ શરૂ થઈ જાય છે.

ત્રીજો દિવસ: 27 ઓક્ટોબર, 2025 - સંધ્યા અર્ઘ્ય (અસ્ત થતા સૂર્યની પૂજા) છઠ પૂજાનો ત્રીજો દિવસ સૌથી વધુ મહત્વપૂર્ણ ગણાય છે, જેને 'સંધ્યા અર્ઘ્ય' કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે, વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ અને તેમનો આખો પરિવાર સાંજે નદી કે તળાવના કિનારે (ઘાટ પર) એકઠા થાય છે. સાંજે 5:40 વાગ્યે સૂર્યાસ્ત થવાનો સંભવિત સમય છે, ત્યારે તેઓ પૂજાની સામગ્રી સાથે કમર સુધીના પાણીમાં ઊભા રહીને અસ્ત થતા સૂર્યને અર્ઘ્ય અર્પણ કરે છે. અસ્ત થતા સૂર્યની પૂજા પ્રત્યેની તેમની અસામાન્ય ભક્તિ છઠ પર્વને અન્ય તહેવારોથી અલગ પાડે છે.

ચોથો દિવસ: 28 ઓક્ટોબર, 2025 - ઉષા અર્ઘ્ય (ઊગતા સૂર્યની પૂજા અને વ્રત સમાપન) છઠ પર્વના ચોથા અને અંતિમ દિવસે, 'ઉષા અર્ઘ્ય'ની વિધિ કરવામાં આવે છે. આ દિવસે વ્રતધારી સ્ત્રીઓ ફરીથી સૂર્યોદય સમયે નદી કે તળાવમાં ઊભા રહીને ઊગતા સૂર્યને અર્ઘ્ય અર્પણ કરે છે અને સૂર્ય દેવતા તેમજ છઠ્ઠી મૈયાને પ્રાર્થના કરે છે. આ વિધિ પછી, 36 કલાકનો કઠોર ઉપવાસ પૂર્ણ થાય છે. ત્યારબાદ પ્રસાદ અને પાણી ગ્રહણ કરીને વ્રત તોડવામાં આવે છે.

કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવાનો પર્વ

છઠ મહાપર્વ માત્ર એક તહેવાર નથી, પરંતુ સૂર્યદેવ, પ્રકૃતિ અને જીવનના સ્ત્રોત પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવાનો પર્વ છે. કઠોર તપસ્યા અને સાદગી દ્વારા ઉજવાતો આ ચાર દિવસીય ઉત્સવ પરિવારના સુખ અને સમૃદ્ધિની કામનાઓ સાથે પૂર્ણ થાય છે, જે ભારતીય સંસ્કૃતિની અખંડ શ્રદ્ધાનું સચોટ ઉદાહરણ પૂરું પાડે છે.

આ પણ વાંચો :   Bhai Dooj 2025 : આયુષ્યમાન યોગમાં ઉજવાશે ભાઈ-બહેનના પ્રેમનો પાવન તહેવાર! જાણો તિલક માટેનો શ્રેષ્ઠ સમય