અમેરિકાના ટેરિફ બોમ્બથી ભારતના અર્થતંત્ર પર કેવી થશે નકારાત્મક અસર?

• અમેરિકાના ટેરિફ બોમ્બથી ભારતના અર્થતંત્ર પર કેવી થશે નકારાત્મક અસર?

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની નવી ટેરિફ નીતિએ ભારતીય અર્થતંત્ર અને મધ્યમ વર્ગ માટે નવો ખતરો ઊભો કર્યો છે. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે ભારત સહિત અનેક દેશો પર 25% ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી છે, જેનો હેતુ અમેરિકાની વેપાર ખાધ ઘટાડવાનો છે. આ નિર્ણય ભારતની નિકાસ, ખાસ કરીને આઇટી સેવાઓ, કૃષિ ઉત્પાદનો અને ટેક્સટાઇલ જેવા ક્ષેત્રો પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે, જે ભારતના અર્થતંત્રનો મહત્ત્વનો હિસ્સો છે. આની સાથે મધ્યમ વર્ગની નોકરીઓ, વપરાશ અને જીવનશૈલી પર પણ ગંભીર પ્રભાવ પડવાની શક્યતા છે.

ભારતીય નિકાસ પર અસર

અમેરિકા ભારતનું સૌથી મોટું નિકાસ બજાર છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં ભારતની કુલ નિકાસનો 17.7% હિસ્સો ધરાવે છે. ખાસ કરીને, ચોખા, ફળો અને શાકભાજી જેવા કૃષિ ઉત્પાદનોની અમેરિકામાં મોટી માંગ છે. 2024માં ભારતે અમેરિકામાં 18 મિલિયન ટન ચોખાની નિકાસ કરી હતી. 25% ટેરિફને કારણે આ ઉત્પાદનો અમેરિકન બજારમાં મોંઘા થશે, જેનાથી ભારતીય નિકાસકારોની સ્પર્ધાત્મકતા ઘટી શકે છે. સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાના રિપોર્ટ મુજબ, જો અમેરિકા 15-20% ટેરિફ લાદે, તો ભારતની નિકાસમાં 3-3.5%નો ઘટાડો થઈ શકે છે. 25% ટેરિફની સ્થિતિમાં આ ઘટાડો વધુ હોઈ શકે છે, જોકે ભારતનું વ્યૂહાત્મક નિકાસ વૈવિધ્યકરણ અને નવા વેપાર માર્ગોની શોધ આ અસરને થોડી હદે ઘટાડી શકે છે.

આઇટી સેવાઓ, જે ભારતીય અર્થતંત્રનો મુખ્ય આધાર છે, પણ આ ટેરિફથી અછતું નહીં રહે. અમેરિકા ભારતીય આઇટી કંપનીઓની કુલ આવકનો લગભગ 50% હિસ્સો ધરાવે છે. ટેરિફના કારણે અમેરિકી કંપનીઓ ખર્ચ ઘટાડવા માટે ભારતીય આઇટી સેવાઓ પરનો ખર્ચ ઘટાડી શકે છે, જેનાથી TCS, Infosys અને Wipro જેવી કંપનીઓ પર દબાણ વધશે. TCSએ પહેલેથી જ 12,000થી વધુ મધ્યમ અને વરિષ્ઠ સ્તરની નોકરીઓ ઘટાડવાની જાહેરાત કરી છે, અને ટેરિફ આ પરિસ્થિતિને વધુ ગંભીર બનાવી શકે છે.

નિકાસ ક્ષેત્રો પર અસર

આઇટી સેવાઓ: ભારતનું આઇટી સેક્ટર, જે અમેરિકાથી તેની આવકનો લગભગ 50% હિસ્સો મેળવે છે, ટેરિફથી ગંભીર રીતે પ્રભાવિત થઈ શકે છે. ટાટા કન્સલ્ટન્સી સર્વિસિસ (TCS), ઇન્ફોસિસ અને વિપ્રો જેવી કંપનીઓ પર ખર્ચ ઘટાડવાનું દબાણ વધશે, જેના કારણે નોકરીઓમાં ઘટાડો થઈ શકે છે. TCSએ પહેલેથી જ 12,000થી વધુ નોકરીઓ ઘટાડવાની જાહેરાત કરી છે, અને ટેરિફ આ પરિસ્થિતિને વધુ ગંભીર બનાવી શકે છે.

ફાર્માસ્યુટિકલ્સ: ભારતનું ફાર્મા સેક્ટર, જે અમેરિકામાં તેની નિકાસનો 30% હિસ્સો ધરાવે છે, હાલમાં ટેરિફથી મુક્ત છે, જે એક મોટી રાહત હતી. જોકે, ટ્રમ્પે ભવિષ્યમાં ફાર્મા પર ટેરિફ લાદવાનો ઇશારો કર્યો છે, જેનાથી કંપનીઓ જેમ કે સિન્જેન, ગ્લેન્ડ ફાર્મા અને બાયોકોન પર અસર થઈ શકે છે.

કાપડ અને વસ્ત્રો: ભારતની કાપડ નિકાસ જે 2023-24માં $36 અબજની હતી, જેમાંથી 28% ($10 અબજ) અમેરિકામાં નિકાસ થાય છે, 25% ટેરિફથી પ્રભાવિત થશે. જોકે, ચીન (54%), વિયેતનામ (46%) અને બાંગ્લાદેશ (37%) પર વધુ ટેરિફને કારણે ભારતને સ્પર્ધાત્મક લાભ મળી શકે છે, જેનાથી નિકાસમાં 3.2%નો વધારો થઈ શકે છે.

ઓટો સેક્ટર: ઓટો સેક્ટર પર 25% ટેરિફ લાગુ થશે, જે ભારતના ઓટો સેક્ટરની નિકાસને અસર કરશે. જોકે, સમવર્ધના મોથરસન અને સોના BLW જેવી કંપનીઓ, જેની મેક્સિકોમાં ઉત્પાદન સુવિધાઓ છે, USMCA (યુએસ-મેક્સિકો-કેનેડા એગ્રીમેન્ટ) હેઠળ આ અસરને ઘટાડી શકે છે.

સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમ: ભારતના સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમ નિકાસ પર 25% ટેરિફ લાગુ થશે, જેનાથી આ ક્ષેત્રની સ્પર્ધાત્મકતા ઘટશે. GTRIના અહેવાલ મુજબ, આ નિકાસમાં 18%નો ઘટાડો થઈ શકે છે. જોકે, આ ક્ષેત્રો પર વધારાના રેસીપ્રોકલ ટેરિફ લાગુ નથી, જે થોડી રાહત આપે છે.

રત્નો અને ઝવેરાત: આ ક્ષેતર પર 25% ટેરિફથી નિકાસમાં 15%નો ઘટાડો થઈ શકે છે, કારણ કે અમેરિકા ભારતના રત્નો અને ઝવેરાતનું મુખ્ય બજાર છે. આનાથી મુંબઈ અને સુરત જેવા શહેરોમાં આધારિત નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો પર અસર થઈ શકે છે.

મધ્યમ વર્ગ પર પ્રભાવ

ભારતનો મધ્યમ વર્ગ, જે 1990ના દાયકામાં આઇટી બૂમથી ઉભર્યો, આ ટેરિફથી સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત થઈ શકે છે. આઇટી સેક્ટરે બેંગલુરુ, હૈદરાબાદ અને પુણે જેવા શહેરોમાં લાખો વ્હાઇટ-કોલર નોકરીઓ ઊભી કરી, જેણે મધ્યમ વર્ગની ખરીદશક્તિ અને જીવનશૈલીને વેગ આપ્યો. પરંતુ ટેરિફ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI)ના વધતા પ્રભાવને કારણે નોકરીઓ ઘટવાથી આ વર્ગની આર્થિક સ્થિતિ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.

દક્ષિણ ભારતના મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ડિસ્ટ્રિબ્યુટર ડી. મુથુકૃષ્ણને X પર જણાવ્યું, “ઘટતો આઇટી સેક્ટર રિયલ એસ્ટેટ, પ્રીમિયમ વપરાશ અને સહાયક સેવાઓ પર નકારાત્મક અસર કરશે.” ટેરિફના કારણે નિકાસમાં ઘટાડો થાય તો રિયલ એસ્ટેટ બજાર, ખાસ કરીને મધ્યમ વર્ગના ઘરોની માંગ, ઘટી શકે છે. આ ઉપરાંત, ટેરિફને કારણે અમેરિકન બજારમાં ભારતીય ઉત્પાદનોના ભાવ વધવાથી ફુગાવો વધી શકે છે, જે મધ્યમ વર્ગની ખરીદશક્તિને વધુ ઘટાડશે.

ભારતની વ્યૂહરચના

સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાના રિપોર્ટ મુજબ, ભારત નિકાસ વૈવિધ્યકરણ અને નવા વેપાર માર્ગો દ્વારા આ અસરને ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે. યુરોપ, મધ્ય પૂર્વ અને અન્ય પ્રદેશો સાથે વધતા વેપાર સંબંધો ભારતને અમેરિકન બજાર પરની નિર્ભરતા ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે ચીન પર 10% ટેરિફના કારણે ભારતીય ઉત્પાદનો અમેરિકામાં ચીની ઉત્પાદનો કરતાં સસ્તા થઈ શકે છે, જે ભારતની નિકાસ માટે તક ઊભી કરી શકે છે. ભારતે 2025ના બજેટમાં અમેરિકાથી આયાત થતી વસ્તુઓ, જેમ કે 1600 સીસીથી ઓછી ક્ષમતાની મોટરસાયકલ અને સિન્થેટિક ફ્લેવરિંગ એસેન્સ, પર ટેરિફ ઘટાડ્યા છે, જે પારસ્પરિક વેપાર સંબંધોને મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ છે.

જોકે, ટેરિફની લાંબા ગાળાની અસર ભારતીય અર્થતંત્ર પર નિર્ભર કરશે કે ભારત કેટલી ઝડપથી નવા બજારો શોધે છે અને AI જેવી નવી ટેક્નોલોજીમાં કૌશલ્યો વિકસાવે છે. નાસ્કોમના અંદાજ મુજબ, 2026 સુધીમાં ભારતને 10 લાખ AI વ્યાવસાયિકોની જરૂર પડશે, પરંતુ હાલમાં માત્ર 20% આઇટી વ્યાવસાયિકો પાસે AI કૌશલ્યો છે. આ સ્કિલ ગેપને દૂર કરવું એ ભારત માટે પડકારજનક રહેશે.

અમેરિકાના 25% ટેરિફનો ભારતીય અર્થતંત્ર અને મધ્યમ વર્ગ પર નોંધપાત્ર પ્રભાવ પડી શકે છે. નિકાસમાં ઘટાડો, આઇટી સેક્ટરમાં નોકરીઓની ખોટ અને ફુગાવાના દબાણથી મધ્યમ વર્ગની ખરીદશક્તિ અને જીવનશૈલી પર અસર થઈ શકે છે. જોકે, ભારતની વ્યૂહાત્મક નિકાસ નીતિઓ અને નવા બજારોની શોધ આ અસરને ઘટાડી શકે છે. ભારતીય ટેક કંપનીઓ અને સરકારે AI અને અન્ય નવી ટેક્નોલોજીમાં રોકાણ વધારીને વૈશ્વિક સ્પર્ધામાં આગળ રહેવું પડશે, જેથી મધ્યમ વર્ગના સપનાં અને ભારતની આર્થિક વૃદ્ધિ બંને જળવાઈ રહે.

આ પણ વાંચો- ટ્રમ્પની ટેરિફ જાહેરાત પર કોંગ્રેસે કહ્યું- ‘નમસ્તે ટ્રમ્પ’, ‘હાઉડી મોદી’, ‘અબ કી બાર ટ્રમ્પ સરકાર’થી ભારતને શું મળ્યું?