IMF : આખી દુનિયાને લોન આપનાર IMF પાસે પૈસા ક્યાંથી આવે છે?
- IMF આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ સંસ્થા છે
- વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થામાં દેશોને નાણાંકીય મદદ કરે છે
- IMF એ આખી દુનિયાને લોન આપતી સંસ્થા છે
IMF : આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (IMF) એક એવી સંસ્થા છે જે વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થામાં અસંખ્ય દેશોને નાણાંકીય મદદ કરે છે. પરંતુ ઘણા લોકોના મનમાં આ સવાલ થાય છે કે આઇએમએફ એ આખી દુનિયાને લોન આપતી સંસ્થા છે, ત્યારે એ પૈસા ક્યાંથી મેળવે છે? આ પ્રશ્નનો જવાબ વધુ સ્પષ્ટ કરવા માટે,જાણીતા છે કેઆઇએમએફપાસે નાણાંના ત્રણ મુખ્ય સ્ત્રોતો છે સભ્ય ક્વોટા,વ્યાજની આવક,અને NAB (New Arrangements to Borrow) તથા BBA (Bilateral Borrowing Agreements).
IMF એ સૌથી વધુ લોન કોને આપી
IMF ની સ્થાપના 1944 માં 44 દેશો દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આજે તેના કુલ 191 સભ્યો છે. જો કે ભારતે 1993 થી આઇએમએફ પાસેથી કોઈ લોન લીધી નથી. આઇએમએફએ સૌથી વધારે લોન આર્જેન્ટિના, યુક્રેન, ઇજિપ્ત અને પાકિસ્તાનને આપી છે. હવે ઘણા લોકોના મનમાં આ પ્રશ્ન હશે કે આખી દુનિયાને લોન આપનાર IMF પાસે પૈસા ક્યાંથી આવે છે? ચાલો જાણીએ.
1. સભ્ય ક્વોટા
આઇએમએફ માં દાવપેચે એક મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત છે – સભ્ય ક્વોટા. આ ક્વોટા એ ફી છે જે દેશોને આઇએમએફ ના સભ્ય બનવા માટે ચૂકવવી પડે છે.દરેક દેશનો ક્વોટા તેની આર્થિક સ્થિતિ અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં તેની મહત્વકાંક્ષા પર આધારિત હોય છે. ક્વોટા માટે ચૂકવેલા આ નાણાંના આધારે, તે દેશ આઇએમએફના અભિપ્રાયમાં મતદાન કરવાનો અધિકાર મેળવે છે.
2. વ્યાજની આવક
IMF જ્યારે કોઈ દેશને લોન આપે છે, ત્યારે તે લોન પર વ્યાજ પણ વસુલ કરે છે. આ વ્યાજની આવક પણ આઇએમએફમાટે નાણાંનો મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત બને છે. જ્યારે કોઈ દેશ IMF પાસેથી લોન લે છે, ત્યારે તે લોન ચૂકવવા માટે વ્યાજ ચૂકવે છે, જેની આ આવક આઇએમએફમાટે મહત્વપૂર્ણ હોય છે.
3. NAB અને BBA
આઇએમએફ ક્યારેક અન્ય દેશો પાસેથી લોન લે છે. આ લોનને NAB (New Arrangements to Borrow) અને BBA (Bilateral Borrowing Agreements) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. NAB એ IMF ને લોન લેવા માટેના ખાસ વ્યવસ્થાઓ છે, અને BBA એ વૈશ્વિક સભ્ય દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય કરારો છે, જેના દ્વારા IMF દ્રારા લોન ઉપલબ્ધ થતી છે.
IMF સભ્ય દેશોને ત્રણ પ્રકારની લોન પ્રદાન કરે છે
- ઝડપી નાણાકીય વ્યવસ્થા (Rapid Financing Instrument): આ પ્રકારની લોન તે દેશો માટે છે, જેમણે તાકીદે નાણાંની જરૂરિયાત અનુભવવી હોય છે.
- વિસ્તૃત ભંડોળ સુવિધા (Extended Fund Facility): આ લોન વધુ લાંબી Availabilty સમયસર હોય છે અને જટિલ આર્થિક પરિવર્તનને સુધારવા માટે આપે છે.
- સ્ટેન્ડબાય વ્યવસ્થા (Stand-By Arrangement): આ ફોર્મેટમાં લોન સંપૂર્ણ શરતો સાથે આપવામાં આવે છે, અને તે સમયગાળાની અંદર ચૂકવવામાં આવે છે.
સૌથી મોટા દેવાના દેશો
આઇએમએફના સૌથી મોટા દેવાના દેશો આજે આર્જેન્ટિના,યુક્રેન,ઇજિપ્ત,અને પાકિસ્તાન છે.આ દેશોએ IMF પાસેથી મોટી રકમની લોન લીધી છે.IMF ના આ નાણાંના સ્ત્રોતો અને લોન પ્રદાન કરવાના મિકેનિઝમ્સ સાથે,આ સંસ્થાની કામગીરી વૈશ્વિક આર્થિકતા માટે મહત્વપૂર્ણ બની રહી છે, જે અનેક દેશોને આર્થિક સહાય માટેનો આધાર પૂરો પાડે છે.