કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું, નિમિષા કેસમાં બહારના હસ્તક્ષેપને બદલે પરિવારને જ વાતચીત કરવા દેવી જોઈએ

• કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટને કહ્યું, નિમિષા કેસમાં બહારના હસ્તક્ષેપને બદલે પરિવારને જ વાતચીત કરવા દેવી જોઈએ

નવી દિલ્હી: કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું છે કે યમનમાં મૃત્યુદંડનો સામનો કરી રહેલી કેરળની નર્સ નિમિષા પ્રિયાના કેસમાં ફક્ત તેમના પરિવારને જ પીડિતના પરિવાર પાસે માફી માંગવા અને વાતચીત કરવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ. સરકારે કહ્યું કે કોઈ બહારની સંસ્થા કે વ્યક્તિનો હસ્તક્ષેપ આ મામલે મદદરૂપ નહીં થાય. આ નિવેદન શુક્રવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી દરમિયાન આવ્યું, જ્યાં ‘સેવ નિમિષા પ્રિયા ઈન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ’એ યમનમાં પીડિતના પરિવાર સાથે વાતચીત માટે એક પ્રતિનિધિમંડળ મોકલવાની મંજૂરી માંગી હતી.

કેરળના પલક્કડ જિલ્લાના કોલ્લેન્ગોડની 38 વર્ષીય નર્સ નિમિષા પ્રિયાને 2017માં યમનના નાગરિક તલાલ અબ્દો મહદીની હત્યાનો દોષી જાહેર કરવામાં આવી હતી. યમનના કાયદા હેઠળ તેમને 2020માં મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવવામાં આવી હતી. નિમિષાનો દાવો છે કે તલાલે તેમની સાથે માનસિક અને શારીરિક ઉત્પીડન કર્યું હતું અને તેમનો પાસપોર્ટ જપ્ત કરી લીધો હતો. પાસપોર્ટ પાછો મેળવવા માટે તેમણે તલાલને બેહોશીની દવા આપી હતી, પરંતુ ભૂલથી વધુ માત્રામાં દવા આપવાથી તેનું મૃત્યુ થયું.

2023માં યમનની સર્વોચ્ચ ન્યાયિક પરિષદે તેમની અપીલ ફગાવી દીધી અને 30 ડિસેમ્બર 2024ના રોજ યમનના રાષ્ટ્રપતિએ તેમની ફાંસીની સજાને મંજૂરી આપી હતી. તેમની ફાંસીની તારીખ 16 જુલાઈ 2025 નક્કી કરવામાં આવી હતી, પરંતુ ભારત સરકાર અને કેટલાક ધાર્મિક નેતાઓના હસ્તક્ષેપ બાદ તેને મોકૂફ રાખવામાં આવી હતી.

સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી

સુપ્રીમ કોર્ટમાં જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ અને જસ્ટિસ સંદીપ મહેતાની બેન્ચે આ કેસની સુનાવણી કરી હતી. ‘સેવ નિમિષા પ્રિયા ઈન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ’ તરફથી વરિષ્ઠ વકીલ રજેન્થ બસંતે કોર્ટને વિનંતી કરી કે તેમની સંસ્થાના બે-ત્રણ પ્રતિનિધિઓ અને કેરળના સુન્ની ધાર્મિક નેતા કંથાપુરમ એ.પી. અબૂબકર મુસલિયારના એક પ્રતિનિધિને યમન મોકલવાની મંજૂરી આપવામાં આવે. તેમનું કહેવું હતું કે આ પ્રતિનિધિમંડળ તલાલના પરિવાર પાસે માફી માંગશે અને ‘બ્લડ મની’ દ્વારા સમજૂતી કરવાનો પ્રયાસ કરશે.

જોકે, એટર્ની જનરલ આર. વેંકટરમણીએ કોર્ટને જણાવ્યું કે આ કેસમાં ફક્ત નિમિષાના પરિવારે જ પીડિતના પરિવાર સાથે વાત કરવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું, “પરિવારે પહેલેથી જ પાવર ઓફ એટર્ની નિયુક્ત કરી છે. કોઈ બહારની વ્યક્તિ ભલે તેનો ઈરાદો સારો હોય તેનો સમાવેશ ન થવો જોઈએ.” તેમણે એ પણ જણાવ્યું કે યમન સાથે ભારતના રાજદ્વારી સંબંધો મર્યાદિત છે, કારણ કે ત્યાં ગૃહયુદ્ધની સ્થિતિ છે અને ભારતનું કોઈ દૂતાવાસ નથી. આ કારણે સરકારની ભૂમિકા પણ મર્યાદિત છે.

કોર્ટે જણાવ્યું કે યાચિકાકર્તા સંસ્થા સરકારને ઔપચારિક રીતે અરજી કરી શકે છે અને સરકાર તેના સ્તરે તેના પર વિચાર કરશે. કેસની આગલી સુનાવણી 14 ઓગસ્ટ 2025ના રોજ થશે.

‘બ્લડ મની’ અને યમનનો કાયદો

યમનમાં ઈસ્લામિક કાયદો (શરિયા) લાગુ છે. તેના હેઠળ હત્યાના કેસમાં પીડિતનો પરિવાર દોષીને ‘બ્લડ મની’ સ્વીકારીને માફી આપી શકે છે. નિમિષાના પરિવારે તલાલના પરિવારને 10 લાખ અમેરિકી ડોલર (આશરે ₹8.6 કરોડ)ની ઓફર કરી છે. ‘સેવ નિમિષા પ્રિયા ઈન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ’એ આ માટે ક્રાઉડફંડિંગ દ્વારા નાણાં એકત્ર કર્યાં છે, જેમાં કેરળના એક ઉદ્યોગપતિએ ₹1 કરોડનું યોગદાન આપ્યું છે.

જોકે, તલાલના ભાઈ અબ્દેલ ફતહ મહદીએ ફેસબુક પોસ્ટમાં સ્પષ્ટ કર્યું કે તેમનો પરિવાર કોઈ પણ પ્રકારની માફી કે બ્લડ મની સ્વીકારશે નહીં. ફતહે જણાવ્યું, “અમારું લોહી ખરીદી શકાય નહીં. અમે ફક્ત કિસાસ (પ્રતિશોધ) ઈચ્છીએ છીએ.” તેમણે ભારતીય મીડિયા પર નિમિષાને પીડિત તરીકે રજૂ કરીને ખોટી માહિતી ફેલાવવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.

સોશિયલ મીડિયાએ મુશ્કેલી વધારી?

ભારતમાં સોશિયલ મીડિયા પર કેટલાક લોકોની પ્રતિક્રિયાઓએ આ મામલો વધુ જટિલ બનાવ્યો છે. કેટલાક સોશિયલ મીડિયા યુઝર્સે બ્લડ મનીના સમાચારોને ખોટી રીતે રજૂ કરીને એવી ધારણા ઊભી કરી કે તલાલનો પરિવાર આ રકમ વધારવા માટે ફાંસીની માંગ પર અડગ છે. નિમિષાના પરિવાર અને ‘સેવ નિમિષા પ્રિયા ઈન્ટરનેશનલ એક્શન કાઉન્સિલ’ના દાવાઓને સોશિયલ મીડિયા પર વધારે-ચઢાવીને રજૂ કરવામાં આવ્યા, જેનાથી કેટલાક યુઝર્સે તલાલના પરિવારને લોભી અને અન્યાયી તરીકે દર્શાવ્યો. આ ધારણા બની કે તલાલનો પરિવાર ન્યાયની જગ્યાએ પૈસાની માંગ કરી રહ્યો છે. ભારતીય મીડિયામાં કેટલાક સમાચારોએ તલાલના પરિવારને નકારાત્મક રીતે રજૂ કર્યો.

તલાલનો પરિવાર ગુસ્સે શા માટે?

તલાલના પરિવાર અને તેમના ભાઈ અબ્દુલ ફતહ મહદીએ સોશિયલ મીડિયા અને ભારતીય મીડિયાની આ પ્રતિક્રિયાઓ પર ઊંડો રોષ વ્યક્ત કર્યો. અબ્દુલ ફતહે તેમની ફેસબુક પોસ્ટમાં સ્પષ્ટ કર્યું કે તેમનો પરિવાર બ્લડ મની કે કોઈપણ વળતર સ્વીકારવા તૈયાર નથી. તેમણે જણાવ્યું, “આ પૈસાનો મામલો નથી, અને પૈસાને લગતી કોઈ ડીલ થઈ જ નથી.” અબ્દુલ ફતહે ભારતીય મીડિયા પર તલાલને બદનામ કરવાનો અને નિમિષાને પીડિત તરીકે રજૂ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો. એવું કહેવાય છે કે ભારતીય સોશિયલ મીડિયા પર તલાલના પરિવાર વિરુદ્ધ કરવામાં આવેલી ટિપ્પણીઓ અને ખોટી ધારણાઓએ તેમનો ગુસ્સો વધાર્યો છે.

શું છે નિમિષાની સ્ટોરી

નિમિષા પ્રિયા 2008માં બહેતર નોકરી માટે યમન ગઈ હતી. 2011માં તેમના લગ્ન કેરળમાં ટોમી થોમસ સાથે થયા. યમની કાયદા મુજબ વિદેશી નાગરિકને વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે સ્થાનિક ભાગીદારની જરૂર હોય છે, તેથી નિમિષાએ તલાલ સાથે મળીને એક ક્લિનિક શરૂ કર્યું. તેમના પરિવારનો દાવો છે કે તલાલે નિમિષાનો પાસપોર્ટ જપ્ત કરી લીધો હતો અને તેમની સાથે દુર્વ્યવહાર કર્યો હતો. 2016માં નિમિષાએ તલાલ વિરુદ્ધ પોલીસમાં ફરિયાદ પણ નોંધાવી હતી, જેના પછી તેને થોડા સમય માટે ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.

નિમિષાની માતા પ્રેમા કુમારી છેલ્લા એક વર્ષથી યમનમાં છે અને પોતાની પુત્રીને બચાવવા માટે સતત પ્રયાસ કરી રહી છે. તેમણે ગયા મહિને સના જેલમાં નિમિષા સાથે મુલાકાત કરી હતી. નિમિષાની 12 વર્ષની પુત્રી કેરળમાં તેના પિતા ટોમી થોમસ સાથે રહે છે, જે ઓટો-રિક્શા ચાલક છે.

ભારત સરકાર અને ધાર્મિક નેતાઓના પ્રયાસો

ભારત સરકારે આ મામલે યમની અધિકારીઓ અને હૂથી બળવાખોરોના નિયંત્રણ હેઠળના સના જેલ પ્રશાસન સાથે સંપર્ક જાળવી રાખ્યો છે. વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા રણધીર જયસ્વાલે જણાવ્યું કે સરકારે નિમિષાના પરિવારને કાનૂની સહાય અને નિયમિત કાઉન્સેલર સહાય પૂરી પાડી છે.

કેરળના સુન્ની નેતા કંથાપુરમ એ.પી. અબૂબકર મુસલિયારે યમનના પ્રભાવશાળી સૂફી વિદ્વાન શેખ હબીબ ઉમર બિન હાફિઝનો સંપર્ક કરીને તલાલના પરિવાર સાથે વાતચીતનો પ્રયાસ કર્યો. તેમની મધ્યસ્થીના કારણે જ ફાંસીને મોકૂફ રાખવામાં આવી છે. જોકે, તલાલના પરિવારના કડક વલણને કારણે આ પ્રયાસ હજુ સફળ થયો નથી.

આગળ શું થશે?

સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસને 14 ઓગસ્ટ સુધી મોકૂફ રાખ્યો છે અને યાચિકાકર્તા સંસ્થાને સરકાર સાથે સંપર્ક કરવાની છૂટ આપી છે. નિમિષાનું જીવન હવે તલાલના પરિવારની માફી પર ટકેલું છે, પરંતુ તેમના કડક વલણે આ આશાને નબળી કરી છે. ભારત સરકાર અને નિમિષાના સમર્થકો આ મામલે રાજદ્વારી અને નિજી સ્તરે પ્રયાસો ચાલુ રાખી રહ્યા છે.

આ પણ વાંચો- રશિયા વિરુદ્ધ મોરચાબંધી: યુરોપિયન યુનિયનના પ્રતિબંધોની સીધી અસર ગુજરાતની રિફાઈનરી પર, ભારતનો વિરોધ