• હોર્મેનલ ઇમ્બેલેન્સ અલગ અલગ સંકેતો થકી સામે આવે છે
• નિષ્ણાંત તબીબે સંકેતોને ગંભીરતાથી ધ્યાને લેવા જણાવ્યું
• ઘણી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ પણ અટકાવી શકાય છે

Hormonal Imbalance : હોર્મોન્સ મહિલાના શરીર (Female Body) ની ઘણી મહત્વપૂર્ણ પ્રક્રિયાઓને નિયંત્રિત કરે છે. હોર્મોન્સ (Hormone Cycle) શરીરમાં રાસાયણિક સંદેશવાહક તરીકે કામ કરે છે. તેઓ ચયાપચય, મૂડ, ઊંઘ, પ્રજનન અને માસિક ચક્ર જેવી ઘણી પ્રક્રિયાઓને નિયંત્રિત કરે છે. જ્યારે હોર્મોન્સનું સ્તર સામાન્ય હોય છે, ત્યારે શરીર સરળતાથી કાર્ય કરે છે, પરંતુ જ્યારે તે ખૂબ વધે છે અથવા ઘટે છે (Hormonal Imbalance) , ત્યારે ઘણા પ્રકારની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ દેખાવા લાગે છે. જો તેમાં કોઈ ખલેલ પહોંચે છે, તો તેના લક્ષણો શરીરમાં તરત જ દેખાવા લાગે છે, જેને સ્ત્રીઓએ અવગણવી જોઈએ નહીં. આમ કરવાથી ઘણા રોગોનું જોખમ વધે છે.

સમયસર ડૉક્ટર પાસે તપાસ કરાવવી જોઈએ

નિષ્ણાંત ડૉ. અરુણા કાલરાના જણાવ્યા અનુસાર, જ્યારે હોર્મોન્સનું સ્તર ખૂબ ઊંચું અથવા નીચું થઈ જાય છે, ત્યારે શરીરમાં તેના ચિહ્નો સ્પષ્ટપણે દેખાય છે. તેમને સમયસર ઓળખવા મહત્વપૂર્ણ છે, જેથી યોગ્ય સારવાર આપી શકાય અને સમસ્યાઓ ટાળી શકાય. ડૉ. અરુણા કાલરાના જણાવ્યા અનુસાર, આ સંકેતોને અવગણવાને બદલે, વ્યક્તિએ સમયસર ડૉક્ટર પાસે તપાસ કરાવવી જોઈએ. હોર્મોનલ અસંતુલન માત્ર પીરિયડ્સ અથવા મૂડને જ અસર કરતું નથી, પરંતુ ધીમે ધીમે હૃદયના સ્વાસ્થ્ય, હાડકાં, પ્રજનન અને ચયાપચયને પણ અસર કરી શકે છે. તેની વહેલા ઓળખ અને સારવારથી માત્ર લક્ષણોમાં રાહત મળવાની સાથે, ઘણી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ પણ અટકે છે.

આ રહ્યા વિવિધ સંકેત

• અનિયમિત અથવા ચૂકી ગયેલ માસિક

ભારે અથવા હળવું માસિક ધર્મ, માસિક અચાનક બંધ થવું અથવા વહેલા / મોડા માસિક ધર્મ PCOS, થાઇરોઇડ સમસ્યાઓ અથવા પેરીમેનોપોઝનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

• અચાનક વજનમાં વધારો અથવા ઘટાડો

જો તમે આહાર અને કસરતમાં કોઈપણ ફેરફાર કર્યા વિના વજનમાં વધારો અથવા ઘટાડો અનુભવો છો, તો તે ઇન્સ્યુલિન, કોર્ટિસોલ અથવા થાઇરોઇડ હોર્મોન્સના અસંતુલનનું પરિણામ હોઈ શકે છે.

• સતત થાકનો અનુભવ

સારી ઊંઘ અને આરામ છતાં થાક લાગવો હાઇપોથાઇરોડિઝમ, એડ્રેનલ અથવા પ્રજનન હોર્મોન્સ (એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન) ના અસંતુલન સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે.

• મૂડ સ્વિંગ અને ચિંતા

એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોનમાં ફેરફારને કારણે અચાનક ચીડિયાપણું, મૂડ સ્વિંગ અથવા વધેલી ચિંતા થઈ શકે છે. આ ઘણીવાર PMS, પેરીમેનોપોઝ અથવા પોસ્ટપાર્ટમમાં જોવા મળે છે.

• ત્વચા સમસ્યાઓ

પુખ્ત વયના ખીલ, વધુ પડતી તેલયુક્તતા અથવા ત્વચાની શુષ્કતા - આ એન્ડ્રોજન હોર્મોન્સમાં વધારો અથવા એસ્ટ્રોજનમાં ઘટાડો થવાને કારણે હોઈ શકે છે.

• વાળ ખરવા અથવા અનિચ્છનીય વાળનો વિકાસ

માથા પરથી વાળ ખરવા અથવા ચહેરા અને શરીર પર વધુ પડતા વાળ વધવા એ PCOS અને થાઇરોઇડ જેવા રોગોનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

• ગરમ ચમક અને રાત્રે પરસેવો

એસ્ટ્રોજનના સ્તરમાં ઘટાડો થવાને કારણે પેરીમેનોપોઝ અને મેનોપોઝમાં રાત્રે પરસેવો થવો અથવા શરીરમાં અચાનક ગરમીની લાગણી સામાન્ય છે.

• ઊંઘની સમસ્યાઓ

વારંવાર ઊંઘમાં વિક્ષેપ અથવા ઊંઘમાં મુશ્કેલી એ પ્રોજેસ્ટેરોન અને એસ્ટ્રોજનની ઉણપનું સંકેત હોઈ શકે છે.

• સેક્સ ડ્રાઇવમાં ઘટાડો

એસ્ટ્રોજન, ટેસ્ટોસ્ટેરોન અથવા થાઇરોઇડ હોર્મોન્સના નીચા સ્તરને કારણે જાતીય ઇચ્છામાં ઘટાડો થઈ શકે છે.

• પાચન સમસ્યાઓ

પીરિયડ્સ દરમિયાન પેટનું ફૂલવું, કબજિયાત અથવા ઝાડા પણ હોર્મોનલ ફેરફારો સાથે સંકળાયેલા છે.

હોર્મોનલ સંતુલન જાળવવા માટેની ટિપ્સ

• પ્રોટીન, સ્વસ્થ ચરબી, ફાઇબર અને ખનિજોથી ભરપૂર આહાર લો.
• યોગ અને ધ્યાન તણાવ ઘટાડીને હોર્મોન્સને સંતુલિત કરે છે.
• દરરોજ ઓછામાં ઓછી 7-8 કલાકની ઊંઘ જરૂરી છે.
• તણાવ કોર્ટિસોલ અને અન્ય હોર્મોન્સને સીધી અસર કરે છે.
• થાઇરોઇડ, ખાંડ અને હોર્મોનલ પરીક્ષણો કરાવતા રહો.

આ પણ વાંચો ------ ઘર કે ઓફિસના નળ આ રીતે સાફ કરો, દર વખતે નવા લાગશે