• મહિલાઓએ પોતાના સ્વાસ્થ્ય માટે સતત જાગૃત રહેવું જરૂરી
• દૂધિયા સ્ત્રાવ પ્રાથમિક ચિંતાનું કારણ નથી, પરંતુ તબિબિ તપાસ જરૂરી
• હોર્મોનલ ફેરફાર મોટા સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાના સંકેતો આપી શકે છે

Women's Health : શરીરમાં અચાનક થતા કેટલાક ફેરફારો માનસિક રીતે પરેશાન કરી શકે છે. આવી જ એક સ્થિતિ, ગર્ભાવસ્થા કે લગ્ન વિના સ્તનમાંથી દૂધ જેવો સ્ત્રાવ (Galactorrhea Issue) છે. આ માત્ર આઘાતજનક જ નથી, પરંતુ ક્યારેક મોટી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાનો સંકેત પણ હોઈ શકે છે. આવા લક્ષણોને અવગણવા યોગ્ય નથી, પરંતુ તેની પાછળના કારણોને સમજવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો કોઈ સ્ત્રીને અચાનક તેના સ્તનમાંથી દૂધ જેવું સ્ત્રાવ થવા લાગે છે, તો તે ખૂબ જ ડરામણું લાગી શકે છે, પરંતુ તેના ઘણા તબીબી કારણો હોઈ શકે છે. આ સમસ્યા લોકો વિચારે છે તેટલી અસામાન્ય નથી. ઘણા કિસ્સાઓમાં, પુરુષોમાં પણ દૂધ જેવું સ્ત્રાવ થઈ શકે છે.

હોર્મોનલ વધઘટનું સંકેત

ગાયનેકોલોજિસ્ટ (Gynecologists Doctor) ડૉ. ગાના શ્રીનિવાસ એ જણાવ્યું હતું કે, ગર્ભવતી ના હોય અથવા સ્તનપાન ના કરાવતી વ્યક્તિમાં સ્તનની ડીંટીમાંથી દૂધ જેવું સ્ત્રાવ (Galactorrhea Issue) હોર્મોનલ વધઘટનું (Hormonal Change) સંકેત હોઈ શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, આ સ્ત્રાવ અનિયમિત માસિક સ્રાવ, અંડાશયના કોથળીઓ, તણાવ અથવા વજનમાં ફેરફારને કારણે થતા હોર્મોનલ ફેરફારોને કારણે હોઈ શકે છે.

પ્રકારનો સ્રાવ ક્યારેક પોતાની મેળે થઈ શકે

ડૉ. ગાના એ જણાવ્યું હતું કે, ક્યારેક શારીરિક ઉત્તેજના જેમ કે વારંવાર સ્પર્શ અથવા ચુસ્ત કપડાંને કારણે સતત ઘર્ષણ પણ કેટલાક સંવેદનશીલ લોકોમાં આવા સ્રાવનું કારણ બની શકે છે. આ પ્રકારનો સ્રાવ ક્યારેક પોતાની મેળે થઈ શકે છે, અને સમય જતાં ઠીક પણ થઈ શકે છે. પરંતુ જો તે ચાલુ રહે અથવા વારંવાર થવા લાગે, ખાસ કરીને જ્યારે કોઈ શારીરિક ઉત્તેજના ની હોય, તો તેને અવગણવું જોઈએ નહીં.

પ્રોલેક્ટીન હોર્મોન દૂધ ઉત્પાદન માટે જવાબદાર

આ અંગે જાહેર આરોગ્ય નિષ્ણાત (Public Health Expert) ડૉ. જગદીશ હિરેમથ સમજાવે છે કે, આ સમસ્યાનું એક સામાન્ય કારણ ગેલેક્ટોરિયા (Galactorrhea Issue) નામની સ્થિતિ છે, જેમાં શરીરમાં બિનજરૂરી રીતે દૂધ ઉત્પન્ન થવાનું શરૂ થાય છે. આ સમસ્યા હોર્મોનલ અસંતુલનને કારણે થઈ શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે પ્રોલેક્ટીન હોર્મોનનું સ્તર વધે છે. પ્રોલેક્ટીન એ જ હોર્મોન છે જે દૂધ ઉત્પાદન માટે જવાબદાર છે.

દૂધિયો સ્રાવ કેવી રીતે ચકાસવામાં આવે છે ?

ડૉ. શ્રીનિવાસ કહે છે કે, આ સમસ્યાની તપાસ કરવા માટે, શરૂઆતમાં દર્દીનો તબીબી અને માસિક સ્રાવ સંબંધિત ઇતિહાસ લેવો પડે છે. આ પછી, સ્તનની તપાસ કરવામાં આવે છે. પ્રોલેક્ટીન અને અન્ય હોર્મોન્સ તપાસવા માટે રક્ત પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. જો પ્રોલેક્ટીનનું સ્તર વધારે હોય, તો પિટ્યુટરી ગ્રંથિનો MRI કરી શકાય છે. આ અંગે ડૉ. હિરેમથના મતે, થાઇરોઇડની કામગીરી અને દવાઓ સંબંધિત શક્યતાઓની પણ તપાસ કરવામાં આવે છે. નિદાન સમયે લક્ષણો, તબીબી ઇતિહાસ અને લેબ અને ઇમેજિંગ રિપોર્ટ્સના પર બધુ આધારિત છે.

શરીરમાં આ લક્ષણો દેખાય ત્યારે જરૂરી પરીક્ષણો કરાવો

ક્યારેક સ્રાવ ચિંતાનો વિષય નથી, પરંતુ જ્યારે સ્રાવ જાડો અને સતત રહેતો હોય છે, અથવા તેની સાથે અન્ય લક્ષણો પણ જોવા મળે છે, જેમ કે, માસિક સ્રાવ બંધ થવું, દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર, માથાનો દુખાવો, ત્વચામાં ફેરફાર, સ્તનની ડીંટડી અંદરની તરફ વળવી અથવા સ્તનમાં કોઈ ગઠ્ઠો અનુભવાય છે, તો તમારે તાત્કાલિક તપાસ કરાવવી જોઈએ.

આ પણ વાંચો ------ પરફ્યુમના છંટકાવથી શરીરના આ અંગોને દુર રાખો, નહીં તો તકલીફ પડશે