જમ્મુ-કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો અને લદ્દાખને છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવા માટે વિધેયક લાવો: કોંગ્રેસની મોદી સરકારને માંગ

• જમ્મુ-કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો અને લદ્દાખને છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવા માટે વિધેયક લાવો: કોંગ્રેસની મોદી સરકારને માંગ
• પીએમ મોદીને કોંગ્રેસનો જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખને લઈને પત્ર

નવી દિલ્હી: સંસદના આગામી મોનસૂન સત્રમાં, જે 21 જુલાઈ, 2025થી શરૂ થવાનું છે, કોંગ્રેસે મોદી સરકારને જમ્મુ-કાશ્મીરને પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો આપવા અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખને બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવા માટે વિધેયક લાવવાની માંગ કરી છે.

કોંગ્રેસનો પીએમ મોદીને પત્ર

16 જુલાઈ, 2025ના રોજ, રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા મલ્લિકાર્જુન ખરગે અને લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને પત્ર લખીને માંગણી કરી છે. તેમણે જણાવ્યું કે ઓગસ્ટ 2019માં આર્ટિકલ 370 નાબૂદ કરીને જમ્મુ-કાશ્મીરને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો (જમ્મુ-કાશ્મીર અને લદ્દાખ)માં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું ત્યારથી એટલે કે છેલ્લા પાંચ વર્ષથી ત્યાંના લોકો સતત પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવાની માંગ કરી રહ્યા છે. આ માંગ ન્યાયી અને તેમના બંધારણીય તથા લોકતાંત્રિક અધિકારો પર આધારિત છે.

કોંગ્રેસ નેતાઓએ પત્રમાં ઉલ્લેખ કર્યો કે વડાપ્રધાન મોદીએ સ્વયં અનેક પ્રસંગે, જેમ કે 19 મે, 2024ના ભુવનેશ્વરમાં એક ઇન્ટરવ્યૂમાં અને 19 સપ્ટેમ્બર, 2024ના શ્રીનગરમાં એક રેલીમાં, જમ્મુ-કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવાનું વચન આપ્યું હતું. આ ઉપરાંત, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પણ સંસદમાં આવી પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે. ખરગે અને ગાંધીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આઝાદ ભારતમાં પહેલીવાર કોઈ પૂર્ણ રાજ્યને વિભાજન પછી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં ફેરવવામાં આવ્યું, જે એક અભૂતપૂર્વ ઘટના છે.

જમ્મુ-કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રીનો આભાર

જમ્મુ-કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રી ઉમર અબ્દુલ્લાએ જેમની નેશનલ કોન્ફરન્સ પાર્ટી વિપક્ષી ઇન્ડિયા બ્લોકનો ભાગ છે, ખરગે અને ગાંધીના પત્રનું સ્વાગત કર્યું. તેમણે 16 જુલાઈ, 2025ના રોજ પત્રકારો સાથેની વાતચીતમાં જણાવ્યું, “આ ખૂબ જ સારી બાબત છે. અમે એ દિવસની રાહ જોતા હતા જ્યારે વિપક્ષનો અવાજ સંસદ અને દિલ્હીમાં ગુંજશે. હું ખરગે જી અને રાહુલ ગાંધી જીનો આભારી છું કે તેમણે કેન્દ્ર સરકાર સમક્ષ આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો.” તેમણે ઉમેર્યું કે આ માંગ નવી કે અયોગ્ય નથી, કારણ કે સંસદ, સુપ્રીમ કોર્ટ અને જાહેર કાર્યક્રમોમાં આ માટે વારંવાર વચનો આપવામાં આવ્યા છે. વધુમાં ઓમર અબ્દુલ્લાએ જણાવ્યું હતુ કે સુપ્રીમ કોર્ટે પણ સરકારને ‘શક્ય તેટલી ઝડપથી’ રાજ્યનો દરજ્જો પુનઃસ્થાપિત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો, પરંતુ “‘શક્ય તેટલી ઝડપથી’નો સમય ઘણો સમય પહેલાં પસાર થઈ ગયો છે.”

લદ્દાખને છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવાની માંગ

ખરગે અને ગાંધીએ પોતાના પત્રમાં લદ્દાખને બંધારણની છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવાની પણ માંગ કરી છે. તેમણે જણાવ્યું કે આ પગલું લદ્દાખના લોકોની સાંસ્કૃતિક, વિકાસલક્ષી અને રાજકીય આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરવામાં મહત્વનું હશે, સાથે જ તેમના અધિકારો, જમીન અને ઓળખનું રક્ષણ કરશે.

લદ્દાખમાં જ્યાં 97%થી વધુ વસ્તી આદિવાસી સમુદાયની છે, નાગરિક સમાજે લાંબા સમયથી છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ થવાની માંગ કરી છે. આનાથી સ્વાયત્ત જિલ્લા પરિષદોની રચના થશે, જે આદિવાસી વસ્તીને જમીન, જાહેર આરોગ્ય અને કૃષિ સંબંધિત કાયદા ઘડવામાં વધુ અધિકાર આપશે. લેહ એપેક્સ બોડી અને કારગિલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ, જે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલય સાથે વાતચીત કરી રહ્યા છે, એ આ માંગને ચાર મુખ્ય માંગોમાંની એક ગણાવી છે. અન્ય માંગોમાં લદ્દાખ માટે રાજ્યનો દરજ્જો, બે સંસદીય બેઠકો અને અલગ લોક સેવા આયોગનો સમાવેશ થાય છે. જોકે, ગૃહ મંત્રાલયે હજુ સુધી આ માંગો પર સહમતિ દર્શાવી નથી.

લદ્દાખની માંગનો ઇતિહાસ

લદ્દાખમાં 2019માં જમ્મુ-કાશ્મીરથી અલગ થઈને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બન્યા પછીથી છઠ્ઠી અનુસૂચિની માંગ તીવ્ર બની છે. પર્યાવરણવિદ્ અને રેમન મેગસેસે એવોર્ડ વિજેતા સોનમ વાંગચુકે આ માંગને લઈને અનેક વખત ઉપવાસ આંદોલનો કર્યા છે, જેમાં લદ્દાખના લોકો ઠંડા તાપમાનમાં પણ તેમની સાથે જોડાયા હતા. લદ્દાખના લોકોને ભય છે કે બંધારણીય સુરક્ષા વિના, તેમની જમીન, રોજગાર, સંસ્કૃતિ અને પર્યાવરણને નુકસાન થઈ શકે છે, ખાસ કરીને ખાણકામ અને ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓને કારણે.

કોંગ્રેસના નેતાઓ દ્વારા જમ્મુ-કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો અને લદ્દાખને છઠ્ઠી અનુસૂચિમાં સામેલ કરવાની માંગણી એક મહત્વનો રાજકીય મુદ્દો બની રહેશે. આ માંગણીઓને સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશો અને સરકારના વચનોનો ટેકો છે, પરંતુ તેનો અમલ રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ પર આધારિત છે. લદ્દાખના લોકોની સાંસ્કૃતિક અને પર્યાવરણીય ચિંતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, છઠ્ઠી અનુસૂચિની માંગ એક ન્યાયી પગલું ગણાય છે. આગામી મોનસૂન સત્રમાં આ મુદ્દાઓ પર સરકારનું વલણ દેશની રાજકીય દિશા નક્કી કરશે.

આ પણ વાંચો- ‘ઓપરેશન કગાર’ દરમિયાન એક વર્ષમાં 323 નક્સલી તો 34 સામાન્ય લોકોના મોત