• દિલ્હીનું પ્રદૂષણ અને સ્વાસ્થ્ય પર તેના અસર
• વાયુ પ્રદૂષણથી બચવા માટે મહત્વપૂર્ણ સલાહ
• સ્વાસ્થ્ય માટે હવાના પ્રદૂષણના નુકસાન વિશે જાણો
• હવા પ્રદૂષણથી બચવા માટે શારીરિક સલાહ
• વિશેષ ખતરો: બાળકો અને વૃદ્ધોને
• હવાના પ્રદૂષણના લીધે થતી ત્વચાની અને આંખની સમસ્યાઓ
• પ્રદૂષણના અસરોથી બચવા માટેના સરળ ઉપાય

Medical expert advice for Air Pollution : દિલ્હી અને તેની આસપાસના વિસ્તારોમાં વાયુ પ્રદૂષણ દર વર્ષે વધુ વિકટ બને છે, ખાસ કરીને શિયાળાની ઋતુમાં. તહેવારોના સમયે ફટાકડાંના ધુમાડા અને સ્ટબલના કારણે વાતાવરણમાં પ્રદૂષણ (Air Pollution) ની માત્રા વધી જાય છે. ઘણીવાર પર્યાવરણમાં વધતા આ ઝેરને કારણે શ્વાસ લેવો મુશ્કેલ બની જાય છે. મંગળવારે દિલ્હીમાં હવાના ગુણવત્તા સૂચકાંક (AQI) 500ના ખતરનાક સ્તરે પહોંચી ગયો, જે ચિંતાજનક છે. આ પરિસ્થિતિને જોતા સરકારી કચેરીઓના કાર્યસમયમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે અને લોકોને ઘરમાં રહેવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.

તબીબી નિષ્ણાતોની સલાહ

વધી રહેલા વાયુ પ્રદૂષણ (Air Pollution) ની અસર આપણા શરીર પર પડી શકે છે જેને લઇને હવે તબીબી નિષ્ણાતો સલાહ આપે છે કે, જ્યાં સુધી પ્રદૂષણનું સ્તર નીચે ન આવે ત્યાં સુધી શક્ય તેટલું ઓછું ખુલ્લામાં જાવ અને પાણી પીતા રહો. આ સાથે HEPA ફિલ્ટર સાથે ફીટ કરેલ એર પ્યુરીફાયરનો ઉપયોગ કરો. દેશની રાજધાની દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તાનું સ્તર એવા સ્તરે પહોંચી ગયું છે કે N95 માસ્ક પહેરવું અત્યંત જરૂરી બની ગયું છે. કારણ કે N95 અને N99 માસ્ક PM 2.5 અને PM 10 સામે ખૂબ અસરકારક છે અને સર્જિકલ અથવા કાપડના માસ્ક કરતાં વધુ સારી સુરક્ષા પૂરી પાડે છે. એક જ માસ્કનો સતત ઉપયોગ ન કરો કારણ કે માસ્કની ફિલ્ટરિંગ શક્તિ પણ સતત ઓછી થતી જાય છે. આનાથી ઓઝોન, નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ અને હવામાં ઉડતા કાર્બનિક પદાર્થોના કણોને ફિલ્ટર કરવું મુશ્કેલ બની શકે છે, તેથી માસ્ક નિયમિતપણે બદલવા જોઈએ.

પ્રદૂષણથી કોને સૌથી વધુ જોખમ?

વાયુ પ્રદૂષણની અસર દરેક વયના લોકો પર થાય છે, પરંતુ કેટલાક જૂથો માટે તે વધુ હાનિકારક છે જેમકે -

• નવજાત અને બાળકો
• વરિષ્ઠ નાગરિક
• જેઓ નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવે છે
• ડાયાબિટીસના દર્દીઓ
• ધૂમ્રપાન કરનારા
• સગર્ભા સ્ત્રીઓ
• લાંબી માંદગી ધરાવતા લોકો
• નબળા ફેફસાંવાળા લોકો

જરૂર ન જણાય તો ઘરની બહાર જવું નહીં

જ્યારે હવામાં સતત પ્રદૂષણ ફેલાતું જોવા મળે ત્યારે ખાસ વાત એ ધ્યાનમાં લેવી કે જરૂર ન હોય તો ઘરની બહાર નીકળવું નહીં. 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકો ખાસ કરીને જોખમમાં છે. નાના બાળકોમાં અવિકસિત ફેફસાં અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ હોય છે, જે તેમને પ્રદૂષકો પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બનાવે છે. વૃદ્ધ વયસ્કો માટે, ફેફસાના કાર્યમાં વય-સંબંધિત ઘટાડો અને પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા રોગો વાયુ પ્રદૂષણની અસરોમાં વધારો કરે છે. સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને ક્રોનિક રોગોથી પીડિત વ્યક્તિઓ પણ વધુ જોખમમાં છે.

પ્રદૂષિત હવાના નુકસાન અને તેની અસર

દિલ્હી અને અન્ય પ્રદૂષિત વિસ્તારોમાં હવામાં ઝેરનું પ્રમાણ વધતું જઇ રહ્યું છે, જે સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ જોખમકારક બની ગયું છે. હવામાં હાજર PM 2.5 અને PM 10 જેવા પ્રદૂષકોના કારણે વિવિધ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ઊભી થઈ છે, જેમાં શ્વાસ અને હૃદયસંબંધી રોગો મુખ્ય છે.

પ્રદૂષિત હવાના પ્રત્યક્ષ નુકસાન

ત્વચાની સમસ્યાઓ: પ્રદૂષિત હવાને કારણે ત્વચામાં બળતરા અને એલર્જી થાય છે, જે લાંબા ગાળે ચામડીની સમસ્યાઓને આકાર આપે છે.
આંખોની સમસ્યાઓ: પાણી ભરાતી આંખો, બળતરા અને લાલાશ હવામાં રહેલા ઝેરી તત્ત્વોના પ્રભાવને દર્શાવે છે.
શ્વસન તકલીફો: પ્રદૂષણ બ્રોન્કાઇટિસ અને અસ્થમાના હુમલાઓને વધારવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.
શારીરિક થાક અને માથાનો દુખાવો: સતત પ્રદૂષણના સંપર્કમાં રહેવાથી માનસિક થાક અને માથાનો દુખાવાનો અનુભવ થાય છે.
અનિદ્રા: હવામાં રહેલા ઝેરના કારણે શરીર આરામ કરી શકતું નથી, જેના કારણે ઊંઘમાં ગડબડીઓ થાય છે.
હૃદય અને ફેફસાંની સમસ્યાઓ: પ્રદૂષણથી હૃદય પર ભાર પડે છે અને ફેફસાંના રોગો વિકસે છે.
નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ: પ્રદૂષિત હવાના લાંબા ગાળાના સંપર્કથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઘટે છે, જેના કારણે શારીરિક રોગપ્રતિકાર ક્ષમતા નબળી પડે છે.

શ્વાસ અને હૃદયસંબંધી સમસ્યાઓ

વાયુ પ્રદૂષણ અસ્થમા અને ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ (COPD) જેવી પરિસ્થિતિઓને વધારે છે. આ પરિસ્થિતિઓ ન્યુમોનિયા માટે જોખમકારક પરિબળ બની શકે છે. લાંબા ગાળે પ્રદૂષિત હવાનું શ્વસન કરવાથી હૃદય અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી શકે છે, જેનાથી ન્યુમોનિયા અને અન્ય ચેપ સામે લડવું મુશ્કેલ બને છે. રિસર્ચ મુજબ, હવાની ગુણવત્તામાં સુધારો કરવાથી આ રોગોનું પ્રમાણ ઘટાડવામાં મોટો ફાયદો થાય છે.

પ્રદૂષણથી બચવા માટેના ઉપાય

વાયુ પ્રદૂષણની અસર ઘટાડવા માટે કેટલાક સાવધાનીના પગલા જરૂરી છે -:

માસ્કનો ઉપયોગ: N95 અથવા N99 માસ્ક પહેરવાથી હવામાં હાજર ઝેરી તત્ત્વોને ફિલ્ટર કરી શકાય છે. માસ્કને નિયમિત બદલવું જરૂરી છે.
આહાર પર ધ્યાન આપો: તંદુરસ્ત અને પોષણયુક્ત આહાર લઈને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવો.
યોગ અને કસરત: ફેફસાંને મજબૂત બનાવવા માટે શારીરિક કસરત અને યોગ કરો.
હાઇડ્રેટેડ રહો: વધુ પાણી પીવાથી શરીર પ્રદૂષકો સામે લડવા માટે સક્ષમ બને છે.
એર પ્યુરીફાયરનો ઉપયોગ: ઘરમાં HEPA ફિલ્ટરવાળા એર પ્યુરીફાયર લગાવી શકાય છે.
આંખોની સંભાળ: ચશ્માનો ઉપયોગ કરીને આંખોને પ્રદૂષણથી સુરક્ષિત રાખો.
ડૉક્ટરની સલાહ લો: જો સમસ્યા ગંભીર હોય તો તાત્કાલિક તબીબી મદદ લો.

આ પણ વાંચો:  Air Pollution : દિલ્હી-NCR માં ઠંડી, ધુમ્મસ અને પ્રદૂષણનો ત્રિપલ એટેક!