• 4 new labor codes implemented
• દેશમાં ચાર નવા લેબર કોડ લાગુ
• હવે 1 વર્ષમાં જ મળશે ગ્રેચ્યુઇટી
• કોન્ટ્રેક્ટરવાળાને કાયમી કર્મચારી જેવા મળશે લાભ
• મહિલાઓને રાતની શિફ્ટમાં કામની છૂટ
• કામદારોના અધિકારો મજબૂત થશે
• ભારતીય મજૂર સંઘનું સ્વાગત
• શ્રમિક વિરોધી કે ઐતિહાસિક સુધારો?

4 new labor codes implemented : ભારતમાં શુક્રવારથી 4 નવા લેબર કોડ સંપૂર્ણપણે અમલમાં આવી ગયા છે, જે દેશના શ્રમ કાયદાના ઇતિહાસમાં એક યુગનો અંત અને નવા યુગની શરૂઆત દર્શાવે છે. સરકારે 29 જેટલા જૂના અને જટિલ શ્રમ કાયદાઓને એકીકૃત કર્યા છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય કામદારોના અધિકારોને મજબૂત કરવા અને ભારતીય ઉદ્યોગ જગતમાં સરળતા લાવવાનો છે. આ સુધારાઓ વિકસિત ભારતના લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે પાયાનું કામ કરશે તેમ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ X પર જણાવ્યું છે, જ્યાં તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે આ પગલું રોજગાર વધારશે અને કામદારોના હિતોનું રક્ષણ કરશે.

4 નવા લેબર કોડ અને તેનું માળખું

જૂના કાયદાઓના સ્થાને હવે આ 4 મુખ્ય સંહિતાઓ અમલમાં આવી છે, જે શ્રમ સંબંધિત વિવિધ પાસાઓને આવરી લે છે:

• વેતન સંહિતા, 2019 (Code on Wages, 2019): લઘુત્તમ વેતન, સમયસર પગાર અને સમાન વેતન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• ઔદ્યોગિક સંબંધો સંહિતા, 2020 (Industrial Relations Code, 2020): ઔદ્યોગિક વિવાદો, યુનિયનો અને નોકરીની શરતોને નિયંત્રિત કરે છે.
• સામાજિક સુરક્ષા સંહિતા, 2020 (Code on Social Security, 2020): કર્મચારી ભવિષ્ય નિધિ (PF), રાજ્ય વીમા યોજના (ESIC) અને ગ્રેચ્યુઇટી જેવા લાભોનો વિસ્તાર કરે છે.
• વ્યવસાયિક સલામતી, આરોગ્ય અને કાર્યકારી પરિસ્થિતિઓ સંહિતા, 2020 (Occupational Safety, Health and Working Conditions Code, 2020): કામના સ્થળે સલામતી, આરોગ્ય અને મહિલા કર્મચારીઓ માટેના નિયમો સુધારે છે.

PM મોદીએ નવા labor codes ને લઈને કર્યું ટ્વીટ

શ્રમિકોના અધિકારોનું રક્ષણ થશે : PM મોદી

દેશમાં 4 નવા લેબર કોડ્સ સંપૂર્ણપણે લાગુ થયા બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર ટ્વીટ કરીને આ ઐતિહાસિક સુધારાઓને આવકાર્યા હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ કાયદાકીય ફેરફારો કામદારોના અધિકારોનું રક્ષણ કરશે અને શ્રમ બજારમાં સુધારા લાવશે. PM મોદીએ આશા વ્યક્ત કરી કે નવી શ્રમ સંહિતાઓથી સામાજિક સુરક્ષા વધુ મજબૂત બનશે અને દેશના તમામ શ્રમિકોને એક સુરક્ષિત નેટવર્ક પૂરું પાડશે. તેમણે ખાસ કરીને ઉલ્લેખ કર્યો કે આ સુધારાઓ યુવાનો અને મહિલાઓ માટે વધુ સારી તકો ઊભી કરશે, જે વિકસિત ભારત માટે પાયાનું પગલું છે.

નવા labor codes માં કર્મચારીઓ માટેના મુખ્ય ઐતિહાસિક લાભો

નવા શ્રમ કાયદાઓમાં અનેક ક્રાંતિકારી ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે, જે સીધા કરોડો કામદારોને અસર કરશે:

• ગ્રેચ્યુઇટીનો નિયમ બદલાયો: સૌથી મોટો ફેરફાર ગ્રેચ્યુઇટીના નિયમમાં છે. હવે કાયમી કર્મચારીઓની જેમ ફિક્સ્ડ-ટર્મ કર્મચારીઓને પણ 5 વર્ષની સેવાના બદલે માત્ર 1 વર્ષની નોકરી પૂર્ણ થવા પર ગ્રેચ્યુઇટી મેળવવાનો અધિકાર મળશે.
• સમાન લાભોની ખાતરી: કોન્ટ્રાક્ટ પર કામ કરતા કર્મચારીઓને હવે કાયમી કર્મચારીઓ (Permanent Employees) જેવા જ તમામ લાભો, જેમ કે રજાઓ અને સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ, મળવાપાત્ર થશે.
• મહિલાઓને રાત્રિ શિફ્ટમાં છૂટ: મહિલા કર્મચારીઓને હવે સુરક્ષાના પૂરતા પ્રબંધો સાથે રાત્રિ શિફ્ટ (Night Shift) માં કામ કરવાની સંપૂર્ણ મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ પગલું સમાનતા અને રોજગારની તકો વધારશે.
• સામાજિક સુરક્ષાનો વિસ્તાર: દેશના આશરે 40 કરોડ અસંગઠિત ક્ષેત્રના શ્રમિકોને હવે સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ હેઠળ લાવવામાં આવશે. ખાસ કરીને ગિગ વર્કર્સ અને પ્લેટફોર્મ વર્કર્સ (જેમ કે ડિલિવરી બોય્ઝ અને ટેક્સી ડ્રાઇવર્સ)ને પણ PF, ESIC અને વીમા જેવી સુરક્ષા મળશે.
• વેતન અને આરોગ્યની ગેરંટી: બધા શ્રમિકો માટે સમયસર લઘુત્તમ વેતનની ખાતરી, ઓવરટાઇમ માટે બમણો પગાર, અને 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના દરેક કર્મચારી માટે વર્ષમાં એકવાર મફત આરોગ્ય તપાસ ફરજિયાત કરવામાં આવી છે.
• જોબ લેટરની અનિવાર્યતા: યુવાનોને નોકરી પર રાખતી વખતે નિમણૂક પત્ર (Job Letter) આપવું હવે દરેક કંપની માટે ફરજિયાત બનશે, જેનાથી ઔપચારિકતા અને પારદર્શિતા વધશે.

શ્રમિક વિરોધી કે ઐતિહાસિક સુધારો? મિશ્ર પ્રતિભાવો

આ સુધારાને લઈને દેશમાં મિશ્ર પ્રતિભાવો જોવા મળી રહ્યા છે. ભારતીય મજૂર સંઘ (BMS) જેવી સંસ્થાઓએ આ કોડ્સનું સ્વાગત કર્યું છે, તેને કામદારોના અધિકારોને મજબૂત બનાવતું ઐતિહાસિક પગલું ગણાવ્યું છે. જોકે, 10 મોટા ટ્રેડ યુનિયનોએ આ કોડ્સનો વિરોધ કરીને તેને 'શ્રમિક વિરોધી' ગણાવ્યા છે. તેમનો આક્ષેપ છે કે આ કાયદાઓ અંતે નોકરીદાતાઓ (Employers) ની તરફેણમાં છે અને તે કામદારોના હડતાલ કરવાના અધિકારો અને અન્ય સુરક્ષાને નબળી પાડે છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, ભલે વિવાદો હોય, પરંતુ આ નવા શ્રમ કોડ્સ (labor codes) ભારતના લાખો કામદારો માટે એક મોટી રાહત અને સુરક્ષાનું નેટવર્ક પૂરું પાડશે. આનાથી ડિજિટલ, મીડિયા, કરાર આધારિત (Contractual) અને અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારોને સત્તાવાર માન્યતા મળશે, જે દેશના આર્થિક વિકાસ માટે અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

આ પણ વાંચો :   ભારતીય ચૂંટણી પંચના SIR પ્રક્રિયાના નિર્ણયને અનેક રાજ્યોએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો, ચૂંટણી પંચ પાસે જવાબ માંગ્યો