Tolerance or inactive cowardice  :  જસ્ટિસ જી.આર. સ્વામિનાથન દ્વારા આપવામાં આવેલો તિરુપરનકુન્દ્રમ કાર્તિકઈ દીપમ ચુકાદો એક મોટો વિવાદનો વિષય બન્યો છે

. 

ઝેર ગયાં ને વેર ગયાં, વળી કાળા કેર ગયા કરનાર,
પર નાતીલા જાતીલાથી સંપ કરી ચાલે સંસાર;
દેખ બિચારી બકરીનો પણ કોઈ ન જાતાં પકડે કાન,
એ ઉપકાર ગણી ઈશ્વરનો હરખ હવે તું હિન્દુસ્તાન 

Tolerance or inactive cowardice : શિકાગોમાં ધર્મ સંસદમાં સ્વામી વિવેકાનંદ 

"ભાઈઓ, હિંદુઓ પોતે ભલે પોતાના તમામ લક્ષ્યોને પૂરા કરવામાં અસફળ રહ્યા હોય, પરંતુ જો ક્યારેય કોઈ સાર્વભૌમિક ધર્મ અસ્તિત્વમાં આવશે, તો તે એવો ધર્મ હશે જે સ્થળ કે સમયની સીમાઓથી બંધાયેલો નહીં હોય: જે તે ઈશ્વર સમાન અનંત હશે જેનો તે પ્રચાર કરશે, અને જેનો સૂર્ય કૃષ્ણ અને ઈસા મસીહના અનુયાયીઓ પર, સંતો અને પાપીઓ પર સમાન રીતે ચમકશેઆ એક એવો ધર્મ હશે જેની શાસન પ્રણાલીમાં ઉત્પીડન કે અસહિષ્ણુતા માટે કોઈ સ્થાન નહીં હોય, જે દરેક પુરુષ અને સ્ત્રીમાં દૈવીયતાને ઓળખશે, અને જેનો સંપૂર્ણ વ્યાપ, જેની સંપૂર્ણ શક્તિ, 'માનવતાને તેના સાચા, દિવ્ય સ્વરૂપની અનુભૂતિ કરાવવામાં સહાયતા માટે સર્જન કરવામાં આવશે."

– સ્વામી વિવેકાનંદ, હિંદુ ધર્મ પર નિબંધ, 19 સપ્ટેમ્બર, 1893ના રોજ શિકાગોમાં ધર્મ સંસદ

Tolerance or inactive cowardice-હિંદુઓના પૂજાના મૂળભૂત અધિકારનું હનન

માનવાધિકારોની સાર્વભૌમ ઘોષણા (યુએચડીઆર)નો અનુચ્છેદ 1 કહે છે, 'બધા મનુષ્યો જન્મથી જ સ્વતંત્ર અને ગરિમા તેમજ અધિકારોમાં સમાન છે.' ઘોષણાની પ્રસ્તાવના માનવ પરિવારના તમામ સભ્યોની 'આંતરિક ગરિમા' અને 'સમાન તેમજ અવિભાજ્ય અધિકારો'ને વિશ્વમાં સ્વતંત્રતા, ન્યાય અને શાંતિનો આધાર માને છે. દુર્ભાગ્યવશ, જ્યારે હિંદુઓ કે ભારતમાં ઉત્પન્ન થયેલા તમામ ભારતીય ધર્મોની વાત આવે છે, તો ન તો આંતરિક ગરિમા છે અને ન તો અધિકારોની સમાનતાની વાત થાય છે. 

તમિલનાડુના મદુરાઈ સ્થિત સુબ્રમણ્ય સ્વામી મંદિરમાં તાજેતરમાં થયેલો તિરુપરનકુન્દ્રમ કાર્તિકઈ દીઘમ વિવાદ હિંદુઓના પૂજાના મૂળભૂત અધિકારના હનનનું વધુ એક ઉદાહરણ છે. માનવાધિકારોની અવધારણામાં ખામીઓના કારણે તમામ ભારતીય ધાર્મિક પ્રથાઓના અધિકારોથી વંચિત કરવું કોઈ અપવાદ નહીં પણ એક સામાન્ય વાત થઈ ગઈ છે.

હિંદુ પંચાંગ અનુસાર કાર્તિક પૂર્ણિમા (પૂનમનો દિવસ), જે 2025માં 4-5 ડિસેમ્બરના રોજ આવી હતી, મોટાભાગના મંદિરોમાં અનિષ્ટ પર સારાની જીતના પ્રતીક તરીકે દીપક પ્રગટાવવાની વિધિ હોય છે. મદુરાઈમાં તિરુપરનકુન્દ્રમ સુબ્રમણ્ય સ્વામી મંદિરની પહાડી પર સ્થિત દીપક સ્તંભ એક પ્રાચીન ધાર્મિક સ્થળ છે, જેને તમિલ પરંપરામાં દીવો પ્રગટાવવાનું સૌથી પવિત્ર સ્થળ માનવામાં આવે છે, અને આ સદીઓથી ચાલ્યું આવે છે.

2011થી, પ્રતિબંધિત આતંકવાદી સંગઠન પૉપ્યુલર ફ્રન્ટ ઑફ ઈન્ડિયા (PFI )ની એક સહાયક રાજકીય શાખા, સોશિયલ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી ઑફ ઈન્ડિયા (SDPI )એ તિરુપરનકુન્દ્રમ પહાડી પર દીપક સ્તંભની પાસે ઝંડો લગાવીને વિવાદ ઊભો કર્યો છે. આ કુખ્યાત કટ્ટરપંથી ઇસ્લામી હિંસક સમૂહ પવિત્ર પહાડી પર બકરાં, ગાયો અને મરઘીઓની બલિ આપવાનો અધિકાર જતાવી રહ્યો છે અને પોલીસને પણ ખુલ્લેઆમ ધમકી આપી રહ્યો છે. પહાડીની ટોચને વકફ સંપત્તિ(Waqf property)ઘોષિત કરવામાં આવી છે, અને દરગાહનું નિર્માણ ઇસ્લામી વિદ્વાનો દ્વારા સામાન્ય રીતે બિન-ઇસ્લામી પ્રથા માનવામાં આવે છે.

 દ્રવિડવાદની આડમાં ધર્મનિરપેક્ષ તુષ્ટિકરણ કરનારાઓએ એક કટ્ટરપંથી સમૂહનો સાથ આપ્યો અને હિંદુઓને તેમના પોતાના મંદિરમાં પૂજા કરવાના મૂળભૂત અધિકારથી વંચિત કરી દીધા.

હિંદુ ધાર્મિક પ્રથાઓ સર્વવ્યાપી અને સુમેળભરી

હિંદુ ધાર્મિક પ્રથાઓ સર્વવ્યાપી અને સુમેળભરી છે, જેમાં નિરાકાર સર્વશક્તિમાનથી લઈને અનેક રૂપોમાં પૂજા-અર્ચના સુધી તમામ પ્રકારની પૂજાઓ શામેલ છે. આ સર્વેશ્વરવાદ (Pantheism)ના મૂળભૂત દર્શનના કારણે શક્ય બન્યું છે, જે સમગ્ર અસ્તિત્વમાં દિવ્યતાને જુએ છે. અહીં આસ્તિક અને નાસ્તિકનો કોઈ દ્વેષપૂર્ણ વિચાર નથી, તેથી, તમામ માર્ગો સાચા અને પૂજાના રૂપમાં સ્વીકાર્ય માનવામાં આવે છે. સ્વામી વિવેકાનંદ અનુસાર, આધ્યાત્મિક લોકશાહીનું આ અનોખું ચરિત્ર હિંદુ પરંપરાઓને સાર્વભૌમિક બનાવે છે. હિંદુ ધર્મ માનવાધિકાર અધિનિયમનો મુસદ્દો તૈયાર કરતી વખતે, 'મનુષ્ય' શબ્દને 'પુરુષ'ના સ્થાને શામેલ કરવામાં આવ્યો, જેનો શ્રેય એક હિંદુ મહિલા, ડૉ. હંસા મહેતાને જાય છે. હિંદુ હોવાની આ શક્તિને ઓળખવાને બદલે, અંગ્રેજી ભાષી ધર્મનિરપેક્ષ અભિજાત વર્ગ, કટ્ટરપંથી અને ઇસ્લામી તાકાતોની સાથે મળીને, તેને નબળાઈના રૂપમાં ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.

માનવાધિકારની સાર્વભૌમ ઘોષણા (UDHR) અને વિસંગતતા

વૈશ્વિક સંદર્ભમાં હિંદુઓ લઘુમતી છે અને આજે પણ તેમના પર બહુમતીવાદના આરોપ લાગે છે. સૌથી પ્રાચીન અને વૈજ્ઞાનિક સભ્યતા, જેણે સમગ્ર દુનિયાને આધ્યાત્મિકતા અને ભૌતિક સમૃદ્ધિ વચ્ચે સંતુલન જાળવતાં શીખવ્યું, તેના યોગદાનને માન્યતા આપવામાં આવતી નથી. સાર્વભૌમિક ધાર્મિક પ્રથાઓના પથ પ્રદર્શકોને પછાત, ગાય-વાનર પૂજક, મૂર્તિપૂજક, બહુદેવવાદી, નાસ્તિક અને કાફિર કહીને અપમાનિત કરવામાં આવે છે. ધર્મનિરપેક્ષ બુદ્ધિજીવી, જે ચર્ચને રાજ્યથી અલગ કરવાના એંગ્લો-સેક્સન માપદંડોને અપનાવે છે, તે એ નથી સમજતા કે ધર્મ, ધર્મ (Religion) નથી અને ધાર્મિક પ્રથાઓ સર્વવ્યાપી દિવ્યતા પ્રત્યે શ્રદ્ધા દર્શાવવાનો એક અભિન્ન અંગ છે.

પર્યાવરણવાદ અને આધુનિકતાના નામે હિંદુ તહેવારોનો ઉપહાસ કરવામાં આવે છે અને તેમને નિશાન બનાવવામાં આવે છે. ગરીબ અને પછાત  લોકોને ધર્મ પરિવર્તન કરાવવા અને વિસ્થાપિત કરવા માટે વિવિધ નબળાઈઓનો ફાયદો ઉઠાવવામાં આવે છે. ભારતમાં ગેરકાયદેસર પ્રવાસીઓ અને હિંદુઓ પર વસ્તી થોપવા જેવા સુનિયોજિત ઉપાયોને બૌદ્ધિક રૂપે યોગ્ય ઠેરવવામાં આવે છે. આ બધું માનવાધિકાર કાર્યકર્તાઓ દ્વારા સભ્યતા અને સમાનતાના મિશનના નામે કરવામાં આવે છે, જ્યારે સંસ્થાકીય રૂપે ભેદભાવને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે.

પાકિસ્તાન અને બાંગ્લાદેશના વિભાજિત ક્ષેત્રોમાં, તેમને ઈશનિંદા કાયદાઓ અને બળજબરીથી ધર્માતરણના નામે વ્યવસ્થિત ઉત્પીડનનો સામનો કરવો પડે છે. અનેક દેશોમાં તો સ્મશાન ઘાટોની પણ મંજૂરી નથી; હિંદુ સંપ્રદાયોના મંદિરોની તો વાત જ છોડી દો.

સભ્યતાગત ન્યાયની શોધ અને નષ્ટ થયેલા મંદિર સ્થળોનો પુનરુદ્ધાર એક સામૂહિક ઇચ્છા

એંગ્લો-સેક્સન દુનિયામાં હિંદુઓ પ્રત્યે ઊંડો વંશીય પૂર્વગ્રહ છે, અને તેના માટે અનેક તર્ક આપવામાં આવે છે. સૌભાગ્યવશ, હિંદુઓ જાગૃત થઈ રહ્યા છે અને ફક્ત પૂજા-પાઠ કરવાને બદલે સત્યની શોધ પર આધારિત જ્ઞાન પરંપરાઓ દ્વારા પોતાની ઓળખ બનાવી રહ્યા છે. તેઓ પૂર્વગ્રહી દુનિયાની વિરુદ્ધ કાનૂની અને બૌદ્ધિક લડાઈ લડી રહ્યા છે. સભ્યતાગત ન્યાયની શોધ અને નષ્ટ થયેલા મંદિર સ્થળોનો પુનરુદ્ધાર એક સામૂહિક ઇચ્છા બની ગઈ છે. અનેક લોકો પોતાના મૂળ સાથે જોડાઈ રહ્યા છે અને હિંદુ ધર્મમાં પરત ફરીને 'ઘર વાપસી'નો માર્ગ અપનાવી રહ્યા છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સાંસ્કૃતિક અધ્યયન કેન્દ્ર (આઈસીસીએસ) જેવા કેટલાક પ્રયાસો, વરિષ્ઠ સંમેલનોના માધ્યમથી એકેશ્વરવાદથી પહેલાની પરંપરાઓને પરસ્પર જોડી રહ્યા છે. કહેવાતી આધુનિક વૈજ્ઞાનિક તાકાતો પ્રાચીન અને સુમેળભરી પ્રથાઓના આ ઉછાળાથી વિચલિત છે: આથી જ હિંદુ ધર્મ પ્રત્યે વધુ આક્રોશ જોવા મળી રહ્યો છે.

માનવાધિકારોનું વર્તમાન માળખું હિંદુઓ માટે ફક્ત એક અમાનવીય સોદો જ

માનવાધિકારોની ચર્ચા પશ્ચિમી પરિવેશમાં ઉત્પન્ન થઈ, જ્યાં સંગઠિત ચર્ચ વિરુદ્ધ સંઘર્ષને આધુનિક અને વૈજ્ઞાનિક માનવામાં આવતો હતો. ચર્ચ અને રાજ્યના પૃથક્કરણને અધિકારોની બાંયધરીના રૂપમાં જોવામાં આવતું હતું. સ્વાભાવિક રીતે, એંગ્લો-સેક્સન બુદ્ધિજીવી પોતાના અનુભવોને સાર્વભૌમિક બનાવવાની પ્રવૃત્તિ ધરાવે છે. પૂર્વ વસાહતો અને વસાહતીઓ પ્રત્યે તેમનો તિરસ્કાર સ્પષ્ટ છે; તેથી, તેમના માટે હિંદુઓ ત્યાં સુધી મનુષ્ય ન હોઈ શકે જ્યાં સુધી તેઓ હિંદુ ધર્મનો ત્યાગ ન કરી દે.

ઇસ્લામવાદીઓ માટે, ગેર-મુસ્લિમોના સમાન અધિકાર નથી અને ન તો હોઈ શકે છે. વાસ્તવમાં, તેમનું અસ્તિત્વ જ ન હોવું જોઈએ. સામ્યવાદી વર્ગ સંઘર્ષ અને હિંસક ક્રાંતિના પોતાના મોડેલથી અસહમત થનારા દરેક વ્યક્તિને સમાપ્ત કરીને લોકોના અધિકારોની વાત કરે છે. જ્યાં સુધી આ દ્વેષપૂર્ણ વિચારધારાઓ માનવાધિકારોની ચર્ચાને હિંદુ ધર્મના સાર્વભૌમિક દર્શન સુધી વિસ્તૃત નથી કરતી - જ્યાં તમામ મનુષ્યો, પ્રાણીઓ, પ્રકૃતિ અને નિર્જીવ વસ્તુઓ સાથે સુમેળને દિવ્ય માનવામાં આવે છે - ત્યાં સુધી માનવાધિકારોનું વર્તમાન માળખું હિંદુઓ માટે ફક્ત એક અમાનવીય સોદો જ સાબિત થશે. આ છે હિન્દુ ધર્મની સહિષ્ણુતા કે Tolerance or inactive cowardice... 

આ પણ વાંચો : Shivraj Patil Passes away: ભૂતપૂર્વ ગૃહમંત્રી અને કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા શિવરાજ પાટિલનું 90 વર્ષની વયે નિધન