Israel મામલે આઈન્સ્ટાઈને પંડિત નેહરુને પત્ર કેમ લખ્યો?

જર્મનીમાં નાઝીઓ સત્તા પર આવ્યા પછી મહાન વૈજ્ઞાનિક આઈન્સ્ટાઈને અમેરિકન નાગરિકતા લીધી. જો કે, તેણે અન્ય યહૂદીઓ માટે Israel -ઇઝરાયેલની સ્થાપનાને ટેકો આપ્યો હતો. તે પણ ઇચ્છતા હતા  કે આરબ લોકો સાથે કરાર કર્યા પછી જ આવું થાય.

1947માં જ્યારે ઇઝરાયેલ(Israel)ની રચનાનો પ્રશ્ન સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં આવ્યો ત્યારે યહૂદી નેતાઓએ તેમનો સંદેશ વિશ્વના અન્ય નેતાઓ સુધી પહોંચાડવાનું નક્કી કર્યું. તેમણે પંડિત જવાહર લાલ નેહરુનો ટેકો મેળવવા આઈન્સ્ટાઈનની પસંદગી કરી.

આઈન્સ્ટાઈને નેહરુને લખેલા પત્રમાં શું હતું?

13 જૂન, 1947ના રોજ આઈન્સ્ટાઈને નેહરુને એક પત્ર લખ્યો હતો. તેમાં તેમણે પંડિત નેહરુને દેશમાંથી અસ્પૃશ્યતાનો અંત લાવવા બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા. આ પછી તેણે સમજાવ્યું કે ઈઝરાયેલના નિર્માણને શા માટે સમર્થન આપવું જોઈએ. તેમણે દલીલ કરી હતી કે યહૂદી લોકો સાથે હંમેશા ભેદભાવ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેમને અન્ય લોકોની જેમ જીવન જીવવાની સમાન તકો આપવામાં આવી ન હતી. દુનિયામાં એવી કોઈ જગ્યા નથી જ્યાં તે સુરક્ષિત અનુભવી શકે.

પત્રમાં તેમણે નેહરુને આ મુદ્દે ઈઝરાયલને સમર્થન આપવાની અપીલ કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે નેહરુએ આઝાદીની લડાઈ લડી હતી તેથી અમે આ મુદ્દાને ઊંડાણથી સમજી શકીએ છીએ. જોકે, આ પત્રના જવાબમાં પંડિત નેહરુએ તેમને 11 જુલાઈ 1947ના રોજ એક પત્ર પણ લખ્યો હતો. તેમાં તેણે યહૂદી લોકો પર થતા અત્યાચારો પર દુ:ખ વ્યક્ત કર્યું, પરંતુ આરબના અધિકારો પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યો.

નેહરુએ આઈન્સ્ટાઈનને જવાબી પત્ર લખ્યો

જોકે, આ પત્રના જવાબમાં પંડિત નેહરુએ તેમને 11 જુલાઈ 1947ના રોજ એક પત્ર પણ લખ્યો હતો. તેમાં તેમણે યહૂદી લોકો પર થતા અત્યાચારો પર દુ:ખ વ્યક્ત કર્યું, પરંતુ આરબના અધિકારો પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યો.

નેહરુએ લખ્યું કે યહૂદી સમુદાય પ્રત્યે સહાનુભૂતિ હોવા છતાં, પ્રશ્ન એ રહે છે કે આરબ લોકોના અધિકારો અને ભવિષ્ય બંને આ મુદ્દા સાથે જોડાયેલા છે. પેલેસ્ટાઈનના વિકાસ અંગે આઈન્સ્ટાઈનના દાવા અંગે નહેરુએ પૂછ્યું કે આટલી બધી સિદ્ધિઓ છતાં યહૂદી લોકો આરબોનો વિશ્વાસ જીતવામાં સફળ કેમ નથી રહ્યા? તેઓ શા માટે આરબ લોકોને તેમની ઇચ્છા વિરુદ્ધ તેમના મંતવ્યો સ્વીકારવા માટે મક્કમ છે? દેખીતી રીતે, નેહરુએ નમ્રતાપૂર્વક પરંતુ નિશ્ચિતપણે ઇઝરાયેલને સમર્થન આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. આ પછી ભારતે સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં ઈઝરાયેલને લઈને વિરોધમાં મતદાન કર્યું.

આ પણ વાંચો- Deception with Chandrasekhar in 1989