Viral Joshi આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.
૧૮૫૧-અમેરિકામાં સૌપ્રથમ વખત મૈને પ્રાંતમાં આલ્કોહોલ પર પ્રતિબંધ લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો.
મૈને પ્રોહિબિશન માટે હોમ સ્ટેટ હોવાનો અનોખુ સન્માન ધરાવે છે. તેનો અમલ ૨ જૂન,૧૮૫૧ ના રોજ થયો હતો જ્યારે રાજ્યએ દારૂ પર પ્રતિબંધ મૂકવા માટે દેશમાં સૌપ્રથમ કાયદો ઘડ્યો હતો. ઔષધીય, યાંત્રિક અથવા ઉત્પાદન હેતુઓ માટે આરક્ષિત ટીપાં સિવાય, મૈને પ્રથમ સત્તાવાર ડ્રાય રાજ્ય હતું.
૧૮૯૬ – ગુગ્લિએલ્મો માર્કોનીએ તેના વાયરલેસ ટેલિગ્રાફ માટે પેટન્ટ માટે અરજી કરી.
વાયરલેસ ટેલિગ્રાફી અથવા રેડિયોટેલિગ્રાફી એ કેબલનો ઉપયોગ કરીને વિદ્યુત ટેલિગ્રાફી સમાન રેડિયો તરંગો દ્વારા ટેક્સ્ટ સંદેશાઓનું પ્રસારણ છે. લગભગ ૧૯૧૦ પહેલાં, વાયર વિના ટેલિગ્રાફ સિગ્નલો ટ્રાન્સમિટ કરવા માટે અન્ય પ્રાયોગિક તકનીકો માટે પણ વાયરલેસ ટેલિગ્રાફી શબ્દનો ઉપયોગ થતો હતો. રેડિયોટેલિગ્રાફીમાં, માહિતી “બિંદુઓ” અને “ડૅશ” તરીકે ઓળખાતી બે અલગ-અલગ લંબાઈના રેડિયો તરંગોના પલ્સ દ્વારા પ્રસારિત કરવામાં આવે છે, જે સામાન્ય રીતે મોર્સ કોડમાં ટેક્સ્ટ સંદેશાઓની જોડણી કરે છે. મેન્યુઅલ સિસ્ટમમાં, મોકલનાર ઓપરેટર ટેલિગ્રાફ કી તરીકે ઓળખાતી સ્વીચ પર ટેપ કરે છે જે ટ્રાન્સમીટરને ચાલુ અને બંધ કરે છે, રેડિયો તરંગોના ધબકારા ઉત્પન્ન કરે છે. રીસીવર પર બીપ તરીકે રીસીવરના સ્પીકરમાં ધબકારા સંભળાય છે, જે મોર્સ કોડ જાણતા ઓપરેટર દ્વારા ટેક્સ્ટમાં પાછું અનુવાદિત કરવામાં આવે છે.
ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક તરંગોના ઉત્પાદન અને પ્રસારણ સાથે સંબંધિત હર્ટ્ઝના પ્રયોગના લગભગ છ વર્ષ પછી,૧૮૯૪ માં, સર ઓલિવર લોજ નામના વૈજ્ઞાનિકે વાયરલેસ ટેલિગ્રાફી દ્વારા સિગ્નલિંગનો પ્રથમ સફળ ઉપયોગ કર્યો, અને ૧૮૯૭ ની આસપાસ, મોકલનાર અને ટ્યુનિંગના સિદ્ધાંતનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો. કલેક્ટર સર્કિટ્સ. ૧૮૯૪ ની શરૂઆતમાં, ગુલિએલમો માર્કોની નામના એન્જિનિયરે બોલોગ્નામાં વાયરલેસ ટેલિગ્રાફ દ્વારા સંચારનું સફળતાપૂર્વક પ્રદર્શન કર્યું અને ૧૮૯૯ માં સમગ્ર અંગ્રેજી ચેનલમાં વાયરલેસ સિગ્નલ પ્રસારિત કરવામાં સફળતા મેળવી. ૧૯૦૧ માં, માર્કોનીએ ન્યૂફાઉન્ડલેન્ડના સેન્ટ જોન્સ શહેરમાં પતંગ પરથી હવાઈ લટકાવીને કોર્નવોલ, ઈંગ્લેન્ડમાં પોલ્થુ પાસેથી સંકેતો મેળવ્યા હતા.
ગુગલીએલ્મો માર્કોનીએ ૧૮૯૬ માં તેમના નામે રેડિયો માટે પેટન્ટ માટે અરજી કરી હતી, જે બાદમાં ૨ જુલાઈ, ૧૮૯૭ ના રોજ સ્વીકારવામાં આવી હતી.
૧૯૧૦ – રોલ્સ રોયસ લિમિટેડના સહ-સ્થાપક ચાર્લ્સ રોલ્સ વિમાન દ્વારા ઇંગ્લિશ ચેનલનું નોન સ્ટોપ ડબલ ક્રોસિંગ બનાવનાર પ્રથમ વ્યક્તિ બન્યા છે.
૨ જૂન ૧૯૧૦ ના રોજ ૯૫ મિનિટમાં વિમાન દ્વારા અંગ્રેજી ચેનલને નોન-સ્ટોપ ડબલ ક્રોસિંગ કરનાર તે પ્રથમ વ્યક્તિ બન્યો. આ સિદ્ધિ માટે, જેમાં ઇંગ્લિશ ચેનલની પ્રથમ પૂર્વ તરફની એરિયલ ક્રોસિંગનો સમાવેશ થાય છે, તેમને ગોલ્ડ મેડલ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
ચાર્લ્સ સ્ટુઅર્ટ રોલ્સ બ્રિટિશ મોટરિંગ અને ઉડ્ડયન અગ્રણી હતા. હેનરી રોયસ સાથે, તેણે રોલ્સ-રોયસ કાર ઉત્પાદન કંપનીની સહ-સ્થાપના કરી. બોર્નમાઉથમાં ફ્લાઈંગ ડિસ્પ્લે દરમિયાન તેમના રાઈટ ફ્લાયરની પૂંછડી તૂટી પડતાં સંચાલિત એરક્રાફ્ટ સાથે એરોનોટિકલ અકસ્માતમાં માર્યા ગયેલા તે પ્રથમ બ્રિટન હતા. તેની ઉંમર ૩૨ વર્ષની હતી.
૧૯૫૩ – એલિઝાબેથ દ્વિતીયની લંડનના વેસ્ટમિન્સ્ટર એબીમાં તાજપોશી કરવામાં આવી.
રાણી એલિઝાબેથ દ્વિતીયનો તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો અને બ્રિટન, કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યુઝીલેન્ડ સહિતના કોમનવેલ્થ દેશોની રાણી બની.૬ ફેબ્રુઆરી,૧૯૫૨ ના રોજ, તેના પિતા, જ્યોર્જ VI ના મૃત્યુ પછી, એલિઝાબેથને રાણી તરીકે જાહેર કરવામાં આવી.
૧૯૬૪ – પેલેસ્ટાઈન મુક્તિ સંગઠન ની રચના કરવામાં આવી.
પેલેસ્ટાઈન લિબરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન એ એક પેલેસ્ટિનિયન રાષ્ટ્રવાદી રાજકીય અને આતંકવાદી સંગઠન છે જેની સ્થાપના ૧૯૬૪ માં ઈઝરાયેલ રાજ્યના વિરોધમાં, ભૂતપૂર્વ ફરજિયાત પેલેસ્ટાઈનના પ્રદેશ પર આરબ એકતા અને રાજ્યનો દરજ્જો સ્થાપિત કરવાના પ્રારંભિક હેતુ સાથે કરવામાં આવી હતી.
૧૯૬૪ માં કૈરોમાં તેની પ્રથમ શિખર બેઠકમાં, આરબ લીગે પેલેસ્ટિનિયન લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી સંસ્થાની રચના શરૂ કરી. પેલેસ્ટિનિયન નેશનલ કાઉન્સિલ ૨૮ મે ૧૯૬૪ના રોજ જેરુસલેમમાં બોલાવવામાં આવી હતી. મીટિંગ સમાપ્ત કર્યા પછી, PLO ની સ્થાપના ૨ જૂન ૧૯૬૪ ના રોજ કરવામાં આવી હતી. તેના “પૂરક લક્ષ્યો” આરબ એકતા અને પેલેસ્ટાઈનની મુક્તિ હતા.
૧૯૯૩માં, ઓસ્લો I એકોર્ડની સાથે, આરબ રાજ્યનો દરજ્જો મેળવવાની PLOની મહત્વાકાંક્ષાને ૧૯૬૭ ના આરબ-ઇઝરાયેલ યુદ્ધ પછીથી ઇઝરાયેલના કબજા હેઠળના પેલેસ્ટિનિયન પ્રદેશો માટે ખાસ કરીને સુધારવામાં આવી હતી.
તેનું વડુમથક પશ્ચિમ કાંઠાના અલ-બિરેહ શહેરમાં છે અને ૧૦૦ થી વધુ દેશો દ્વારા તેને પેલેસ્ટિનિયન લોકોના એકમાત્ર કાયદેસર પ્રતિનિધિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જેની સાથે તેના રાજદ્વારી સંબંધો છે. પેલેસ્ટાઈન રાજ્યની સત્તાવાર માન્યતા પ્રાપ્ત સરકાર તરીકે, તેણે ૧૯૭૪ થી યુનાઈટેડ નેશન્સ (યુએન) ખાતે નિરીક્ષકનો દરજ્જો માણ્યો છે. તેની આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓને કારણે, જેમાં મુખ્યત્વે ઈઝરાયેલી નાગરિકોને લક્ષ્યમાં રાખીને હિંસાના કૃત્યોનો સમાવેશ થાય છે, પીએલઓ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવી હતી.૧૯૮૭ માં યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા આતંકવાદી સંગઠન, જો કે પછીના રાષ્ટ્રપતિની માફીએ 1988 થી સંગઠન સાથે અમેરિકન સંપર્કને મંજૂરી આપી છે.૧૯૯૩ માં, પીએલઓએ ઈઝરાયેલના શાંતિમાં અસ્તિત્વના અધિકારને માન્યતા આપી, યુનાઈટેડ નેશન્સ સિક્યોરિટી કાઉન્સિલના ઠરાવ ૨૪૨ને સ્વીકાર્યું, ” હિંસા અને આતંકવાદ.” જવાબમાં, ઇઝરાયેલે સત્તાવાર રીતે PLO ને પેલેસ્ટિનિયન લોકોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી કાયદેસર સત્તા તરીકે માન્યતા આપી. જો કે, ઓસ્લો એકોર્ડ્સમાં તેની ભાગીદારી હોવા છતાં, PLO એ પછીના વર્ષોમાં, ખાસ કરીને ૨૦૦૦-૨૦૦૫ના બીજા ઈન્તિફાદા દરમિયાન હિંસાની રણનીતિઓનો ઉપયોગ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું. ૨૯ ઑક્ટોબર ૨૦૧૮ ના રોજ, પેલેસ્ટિનિયન સેન્ટ્રલ કાઉન્સિલે ઇઝરાયેલની પેલેસ્ટિનિયન માન્યતાને સ્થગિત કરી દીધી, અને ત્યારબાદ તેની સાથે તમામ પ્રકારની સુરક્ષા અને આર્થિક સહયોગને અટકાવી દીધો.
૧૯૬૬-અમેરિકાએ પ્રથમ પ્રયાસમાં ચંદ્ર પર અવકાશયાન લેન્ડ કર્યું હતું
સર્વેયર પ્રોગ્રામ એ NASA પ્રોગ્રામ હતો જેણે જૂન ૧૯૬૬ થી જાન્યુઆરી ૧૯૬૮ સુધીમાં સાત રોબોટિક અવકાશયાન ચંદ્રની સપાટી પર મોકલ્યા હતા. તેનું પ્રાથમિક ધ્યેય ચંદ્ર પર નરમ ઉતરાણની શક્યતા દર્શાવવાનું હતું. સર્વેયર યાન એ બહારની દુનિયાના શરીર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ પ્રાપ્ત કરનાર પ્રથમ અમેરિકન અવકાશયાન હતું. આ મિશનમાં યાનને ચંદ્ર પર સીધા જ પ્રભાવિત માર્ગ પર મુસાફરી કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું, આ પ્રવાસ ૬૩ થી ૬૫ કલાક સુધી ચાલ્યો હતો અને સોફ્ટ લેન્ડિંગમાં માત્ર ત્રણ મિનિટથી વધુના ઘટાડા સાથે સમાપ્ત થયો હતો.
૧૯૯૯ – “ભૂતાન પ્રસારણ સેવા” દ્વારા ભૂતાનમાં પ્રથમ વખત ટેલિવિઝન પ્રસારણ કરાયું.
ભૂટાન બ્રોડકાસ્ટિંગ સર્વિસ એ ભૂટાનમાં રાજ્ય દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી રેડિયો અને ટેલિવિઝન સેવા છે. એક જાહેર સેવા નિગમ કે જે રાજ્ય દ્વારા સંપૂર્ણ ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે અને તે રાજ્યને રેડિયો અને ટેલિવિઝન બંને પ્રદાન કરતી એકમાત્ર સેવા છે, અને ભૂટાની સરહદની અંદરથી પ્રસારણ કરવા માટેની એકમાત્ર ટેલિવિઝન સેવા છે. ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સનો ઉપયોગ હાલમાં ૨૦૦૬ ના માહિતી, સંચાર અને મીડિયા અધિનિયમ દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે.
ઘણા વર્ષોથી, ભૂટાન પાસે આધુનિક ટેલિકોમ્યુનિકેશન નહોતું. પ્રથમ રેડિયો પ્રસારણ નવેમ્બર ૧૯૭૩ માં શરૂ થયું, જ્યારે નેશનલ યુથ એસોસિએશન ઑફ ભૂટાન (એનવાયએબી) એ “રેડિયો એનવાયએબી” નામથી દર રવિવારે અડધા કલાક માટે સમાચાર અને સંગીતનું રેડિયો પ્રસારણ શરૂ કર્યું. ટ્રાન્સમિટર સૌપ્રથમ થિમ્પુમાં સ્થાનિક ટેલિગ્રાફ ઓફિસમાંથી ભાડે લેવામાં આવ્યું હતું. સરકારે ૧૯૭૯ માં રેડિયો એનવાયએબીનો કબજો મેળવ્યો અને૧૯૮૭ માં તેનું નામ ભૂટાન બ્રોડકાસ્ટિંગ સર્વિસ રાખ્યું, રેડિયો શેડ્યુલિંગમાં વિસ્તરણ તેમજ ૧૯૯૧ માં આધુનિક પ્રસારણ સુવિધાના નિર્માણ સાથે.
- લાંબા સમય સુધી, ટેલિવિઝન પર પ્રતિબંધ મૂકનાર વિશ્વમાં ભૂટાન એકમાત્ર રાષ્ટ્ર હતું. ટેલિવિઝન પ્રસારણની પ્રથમ રાત્રિ આખરે ૨ જૂન, ૧૯૯૯ ના રોજ જિગ્મે સિંગે વાંગચુકની સિલ્વર જ્યુબિલીની રાત્રે આવી.
૨૦૦૩ – યુરોપે અન્ય ગ્રહ, મંગળ, ની પ્રથમ યાત્રા શરૂ કરી. ‘કઝાખસ્તાન’નાં ‘બૈકાનુર’ અવકાશ મથકેથી ‘યુરોપિયન અવકાશ સંસ્થા’નાં “માર્સ એક્સપ્રેસ” નામક યાનનું પ્રક્ષેપણ કરાયું.
માર્સ એક્સપ્રેસ એ યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી (ESA) દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલું અવકાશ સંશોધન મિશન છે. માર્સ એક્સપ્રેસ મિશન મંગળ ગ્રહનું અન્વેષણ કરી રહ્યું છે, અને એજન્સી દ્વારા પ્રયાસ કરાયેલ પ્રથમ ગ્રહ મિશન છે. “એક્સપ્રેસ” મૂળ રૂપે તે ઝડપ અને કાર્યક્ષમતાને સંદર્ભિત કરે છે જેની સાથે અવકાશયાન ડિઝાઇન અને બનાવવામાં આવ્યું હતું. જો કે, “એક્સપ્રેસ” અવકાશયાનની પ્રમાણમાં ટૂંકી આંતરગ્રહીય સફરનું પણ વર્ણન કરે છે, જ્યારે પૃથ્વી અને મંગળની ભ્રમણકક્ષાઓ તેમને લગભગ ૬૦૦૦૦ વર્ષોમાં હતી તેના કરતાં વધુ નજીક લાવ્યા ત્યારે લોન્ચ થવાનું પરિણામ છે.
સ્પેસક્રાફ્ટને ૨ જૂન,૨૦૦૩ ના રોજ, સ્થાનિક સમય અનુસાર 23:45 વાગ્યે (17:45 UT, 1:45 PM EDT) કઝાકિસ્તાનના બાયકોનુર કોસ્મોડ્રોમથી, સોયુઝ-FG/ફ્રેગેટ રોકેટનો ઉપયોગ કરીને લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. માર્સ એક્સપ્રેસ અને ફ્રેગેટ બૂસ્ટરને શરૂઆતમાં ૨૦૦ કિમીની પૃથ્વી પાર્કિંગ ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવ્યા હતા, પછી અવકાશયાનને મંગળ સ્થાનાંતરણ ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવા માટે ફ્રેગેટને ફરીથી 19:14 UT પર છોડવામાં આવ્યું હતું. ફ્રેગેટ અને માર્સ એક્સપ્રેસ અંદાજે 19:17 UT પર અલગ થયા. ત્યારબાદ સૌર પેનલો તૈનાત કરવામાં આવી હતી અને મંગળ તરફ માર્સ એક્સપ્રેસને લક્ષ્ય આપવા અને ફ્રેગેટ બૂસ્ટરને આંતરગ્રહીય અવકાશમાં જવા દેવા માટે ૪ જૂનના રોજ માર્ગ સુધારણા દાવપેચ કરવામાં આવી હતી. માર્સ એક્સપ્રેસ એ સોવિયેત યુનિયનના પતન પછી સફળતાપૂર્વક તેને પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાંથી બહાર લાવવા માટે પ્રથમ રશિયન-પ્રક્ષેપિત પ્રોબ હતી.
૨૦૧૪ – તેલંગાણા સત્તાવાર રીતે ભારતનું ૨૯મું રાજ્ય બન્યું, જે ઉત્તર-પશ્ચિમ આંધ્ર પ્રદેશના દસ જિલ્લાઓમાંથી રચાયું છે.
બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન આ પ્રાંત મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સીનો ભાગ હતો. આઝાદી પછી, મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સીને વિવિધ ભાગોમાં વિભાજિત કરવામાં આવી, પરિણામે મદ્રાસ અને અન્ય રાજ્યો બન્યા. 1968માં મદ્રાસ પ્રાંતનું નામ બદલીને તમિલનાડુ કરવામાં આવ્યું.
તમિલનાડુ શબ્દ તમિલ ભાષા તમિલ અને નાડુ પરથી આવ્યો છે જેનો અર્થ થાય છે દેશ અથવા રહેઠાણ, જેનો અર્થ થાય છે તમિલોનું ઘર અથવા તમિલોનો દેશ. નાડુનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે ગામડાઓનો સમુહ
તમિલનાડુનો ઈતિહાસ ઘણો પ્રાચીન છે. પ્રાગૈતિહાસિક સમયથી સતત વસવાટ કરતા કેટલાક પ્રદેશોમાંથી તે એક છે. શરૂઆતથી જ તે ત્રણ પ્રખ્યાત રાજવંશ – ચેરા, ચોલ અને પંડ્યાનું કાર્યસ્થળ રહ્યું છે. તમિલનાડુના પ્રાચીન સંગમ સાહિત્યમાં તત્કાલીન રાજાઓ, રાજકુમારો અને તેમના વખાણ કરનારા કવિઓનું વારંવાર વર્ણન જોવા મળે છે. વિદ્વાનો અને નિષ્ણાતો માને છે કે આ સંગમ સાહિત્ય ઇસોત્તર (આ પછી)ની શરૂઆતની કેટલીક સદીઓનું છે. પ્રારંભિક ચોલાઓ 1લી સદીથી 4થી સદી સુધી સત્તાના મુખ્ય અધિપતિ હતા. આમાં સૌથી અગ્રણી છે કારિકલા ચોલા જેણે પોતાનું સામ્રાજ્ય કાંચીપુરમ સુધી લંબાવ્યું હતું. ચોલાઓએ તેમના સામ્રાજ્યને હાલના તંજાવુર અને તિરુચિરાપલ્લી સુધી વિસ્તાર્યું અને લશ્કરી કાર્યોમાં નિપુણતા મેળવી. તેમની યુવાનીમાં, ચોલાઓએ દક્ષિણમાં શ્રીલંકા અને ઉત્તરમાં કેટલાક સો કિલોમીટર સુધી પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કર્યું. ત્રીજી સદી સુધીમાં, કાલભ્રસના આક્રમણથી ચોલાઓનો પતન શરૂ થયો. 6ઠ્ઠી સદી સુધીમાં, ઉત્તરમાં પલ્લવો અને દક્ષિણમાં પાંડ્યો દ્વારા કાલભ્રસને હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા.
૧૯૪૭ માં જ્યારે ભારત આઝાદ થયું, ત્યારે મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સી મદ્રાસ રાજ્ય બન્યું, જેમાં હાલનું તમિલનાડુ અને દરિયાકાંઠાનો આંધ્ર પ્રદેશ, કર્ણાટકનો દક્ષિણ કેનેરા જિલ્લો અને કેરળના ભાગોનો સમાવેશ થાય છે. ત્યારબાદ ભાષાકીય રેખાઓ સાથે રાજ્યનું વિભાજન થયું.
૧૯૬૯ માં, મદ્રાસ રાજ્યનું નામ બદલીને તમિલનાડુ રાખવામાં આવ્યું, જેનો અર્થ થાય છે “તમિલ દેશ”.
૨ જૂન ૨૦૧૪ના રોજ, આ વિસ્તારને આંધ્રપ્રદેશના ઉત્તરપશ્ચિમ ભાગથી નવા રચાયેલા તેલંગાણા રાજ્ય તરીકે અલગ કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં હૈદરાબાદ તેની રાજધાની હતી.
અવતરણ:-
૧૯૪૩ – દિવાળીબેન ભીલ ગુજરાતની કોયલ તરીકે જાણીતા લોકગાયિકા અને પાર્શ્વગાયિકા
દિવાળીબેન પુંજાભાઇ ભીલ અથવા દિવાળીબેન પુંજાભાઇ લાઠીયા એ ગુજરાતની કોયલ તરીકે જાણીતા લોકગાયિકા અને પાર્શ્વગાયિકા હતા. ૧૯૯૦માં તેમને ભારત સરકાર દ્વારા પદ્મશ્રી પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.
તેમનો જન્મ અમરેલી જિલ્લાના ધારી તાલુકાના દલખાણીયા ગામમાં થયો હતો. તેમની મૂળ અટક લાઠીયા હતી. માતાથી પ્રેરિત થઈને તેમણે નાની ઉંમરે જ પરંપરાગત ગરબા ગીતો ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. તેમણે પ્રાથમિક શિક્ષણ અધૂરું છોડ્યું હતું. નવ વરસની ઉંમરે પિતાને જુનાગઢ રેલ્વેમાં નોકરી મળવાથી એમની સાથે જુનાગઢ આવ્યા. નવ વર્ષની ઉંમરે રાજકોટમાં તેમના લગ્ન થયા હતા, પરંતુ મતભેદોને કારણે એમનું લગ્ન-જીવન ફક્ત બે દિવસ ટક્યું હતું. તેમણે ફરી ક્યારેય લગ્ન કર્યા નહિ. વીસ વર્ષની આસપાસ તેમને એક હોસ્પિટલમાં નોકરી મળી અને દસ વર્ષ સુધી ત્યાં કામ કર્યું. બાદમાં તેમણે જૂનાગઢ પબ્લિક હોસ્પિટલના નર્સિંગ ક્વાટર્સમાં ઘરેલુ સહાયક (રસોઈ બનાવનાર) તરીકે કામ કર્યું હતું.
૧૯૬૪માં ગુજરાતી લોકગાયક હેમુ ગઢવીએ તેમની પ્રતિભાને પારખી આકાશવાણી રાજકોટ ખાતે તેમનું પહેલું રેકોર્ડિંગ ગોઠવ્યું હતું. એ માટે એમને પાંચ રૂપિયાનું મહેનતાણું આપવામાં આવ્યું હતું. સામાજિક કાર્યકર રતુભાઈ અદાણી તેમને દિલ્હી લઈ ગયા હતા, જ્યાં તેમણે લોકસંગીત મહોત્સવમાં પ્રથમ ઇનામ જીત્યું હતું. સંગીતકાર કલ્યાણજીએ મુંબઈમાં જીવંત સંગીત કાર્યક્રમ દરમિયાન તેમને સાંભળ્યા અને તેમને ગુજરાતી ફિલ્મોમાં પાર્શ્વગાયિકા તરીકે ગાવાનું આમંત્રણ આપ્યું હતું. જેસલ તોરલ (૧૯૭૧) તેમની પ્રથમ ફિલ્મ હતી અને આ ફિલ્મનું ગીત “પાપ તારૂં પ્રકાશ જાડેજા…” ખૂબ લોકપ્રિય બન્યું હતું. તેમણે લોકગીતોના કાર્યક્રમો માટે ભારત અને વિદેશની મુસાફરી કરી હતી. પ્રાણલાલ વ્યાસ સાથે એમણે ઘણા સ્ટેજ કાર્યક્રમો કરેલા છે.
દિવાળીબેને સંગીતમાં કોઈ ઔપચારિક શિક્ષણ મેળવ્યું ન હતું. તેમણે મોટી સંખ્યામાં લોકગીતો, ગરબા, ભજન અને ગુજરાતી ફિલ્મના ગીતો ગાયા હતા અને તેની ઓડિયો કેસેટ પણ બહાર પાડી હતી. ૨૦૦૧માં બહાર પડેલ સંગીત આલ્બમ મનના મંજીરા દ્વારા તેમને લોકપ્રિયતા મળી હતી. “મારે ટોડલે બેઠો મોર”, “સોના વાટકડી રે કેસર ઘોળ્યા વાલમિયા”, “વાગે છે રે વાગે છે, વૃંદાવન મોરલી વાગે છે”, “રામના બાણ વાગ્યા; હરિના બાણ વાગ્યા રે”, “હાલોને કાઠિયાવડી રે”, “કોકિલકંઠી”, “હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી”, “વરસે વરસે અષાઢી કેરે મેઘ” અને ગુજરાતી ફિલ્મ, હાલો ગામડે જઈયેનું “ચેલૈયા કુંવર ખમ્મા ખમ્મા રે” આલ્બમના અન્ય કેટલાક નોંધપાત્ર ગીતો હતા.
તેમણે હેમુ ગઢવી, લાખાભાઈ ગઢવી, ઇસ્માઇલ વાલેરા, વેલજીભાઈ ગજ્જર, કરસન સાગઠિયા, પ્રફુલ્લ દવે, ભીખુદાન ગઢવી, ઉષા મંગેશકર, દમયંતિ બરડાઈ, મુરલી મેઘાણી અને આનંદકુમાર જેવા અનેક સંગીતકારો અને ગાયકો સાથે કામ કર્યું હતું.
લંડનની ગુજરાતી સોસાયટી એ તેમની મુલાકાત દરમિયાન તેમનું સન્માન કર્યું હતું. ૧૯૯૦માં એમને ભારત સરકારના ચોથા સર્વોચ્ચ પુરસ્કાર પદ્મશ્રી સન્માન વડે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. ગુજરાત સરકારે તેમને ગુજરાત ગૌરવ પુરસ્કાર એનાયત કર્યો હતો.
૧૯ મે ૨૦૧૬ના રોજ લાંબી બિમારીને કારણે તેમનું મૃત્યુ થયું હતું.
પૂણ્યતિથી:-
૧૯૮૮ – રાજ કપૂર, ભારતીય ફિલ્મ અભિનેતા, નિર્માતા અને હિન્દી સિનેમાના નિર્દેશક
ધ શો-મેન તરીકે પણ જાણીતા, રણબીરરાજ “રાજ” કપૂર, ભારતીય ફિલ્મ અભિનેતા, નિર્માતા અને હિન્દી સિનેમાના નિર્દેશક હતા. તેઓ નવ ફિલ્મફેર પુરસ્કારના વિજેતા હતા, જયારે તેમની ફિલ્મો આવારા (૧૯૫૧) અને બૂટ પોલિશ (૧૯૫૪) પલ્મે ડી’ઓર અને કેન્સ ફિલ્મ ઉત્સવ માટે નામાંકિત થઇ હતી. ભારત સરકારે તેમને ૧૯૭૧માં પદ્મ ભૂષણ અને ૧૯૮૭ માં ભારતીય સિનેમા પ્રત્યેના તેમના યોગદાન બદલ દાદાસાહેબ ફાળકે એવોર્ડથી સન્માનિત કર્યા હતા.
રાજ કપૂરનો જન્મ પેશાવર, બ્રિટિશ ભારત (આજનું પાકિસ્તાન)માં થયો હતો, તેઓ અભિનેતા પૃથ્વીરાજ કપૂર અને રામશરણી (રમા) દેવી કપૂર (ઉર્ફ મેહરા)ના સંતાન હતા. તેઓ એક પંજાબી પરિવારમાં છ બાળકોમાં સૌથી મોટા હતા. તેઓ પ્રખ્યાત કપૂર પરિવારનો હિસ્સો એવા, દિવાન બશેશ્વરનાથ કપૂરના પૌત્ર અને દિવાન કેશવમલ કપૂરના પ્રપૌત્ર હતા. રાજના બે ભાઈઓ અભિનેતા છે શશી કપૂર (ઉર્ફ બલબીર રાજ કપૂર ) અને શમ્મી કપૂર (ઉર્ફ સમશેરરાજ કપૂર); બીજા બે ભાઈઓ બાલ્યાવસ્થામાં મરણ પામ્યાં. તેઓને ઉર્મિલા સિઆલ નામની એક બહેન પણ હતી.
રાજ કપૂરે ૧૯૩૦ ના સમયમાં કર્નલ બ્રાઉન કેમ્બ્રીજ સ્કૂલ, દેહરાદૂનમાં અભ્યાસ કર્યો હતો. અગિયાર વર્ષની વયે, તેઓ ફિલ્મોમાં પ્રથમ વાર ૧૯૩૫ ની ફિલ્મ ઇન્કલાબ માં દેખાયા. બીજા ૧૨ વર્ષ ઘણી ફિલ્મોમાં અભિનય કર્યા બાદ, નીલ કમલ (૧૯૪૭)માં રાજ કપૂરે નાયકની ભૂમિકા ભજવવાની તક મળી, આ ફિલ્મની મુખ્ય અભિનેત્રી મધુબાલા હતી, મધુબાલાની પણ નાયિકા તરીકેની આ પહેલી ભૂમિકા હતી. ૧૯૪૮માં, ચોવીસ વર્ષની વયે, તેઓએ પોતાના સ્ટુડિઓ આર. કે. ફિલ્મ્સની સ્થાપના કરી, અને તેમના સમયના સૌથી યુવાન ફિલ્મ નિર્દેશક બન્યા. ૧૯૪૮ની ફિલ્મ આગ , નિર્માતા, નિર્દેશક અને નાયક તરીકે તેમની પ્રથમ ફિલ્મ હતી, અભિનેત્રી નરગીસ સાથે તેમની આ પહેલી ફિલ્મ હતી ત્યારબાદ તેમણે નરગીસ જોડે અનેક ફિલ્મો કરી. જોકે ફિલ્મ બોક્સ ઓફિસ પર સારો દેખાવ કરવામાં નિષ્ફળ ગઇ. ૧૯૪૯માં તેઓ ફરી એક વાર નરગીસ અને દિલીપકુમાર સાથે મહેબૂબ ખાનની ક્લાસિક બ્લોકબસ્ટર ફિલ્મ અંદાઝ માં ચમક્યા, જે તેઓની એક અભિનેતા તરીકેની પ્રથમ મોટી સફળતા હતી.
ઘણી બોક્સ ઓફિસ પર સફળ ફિલ્મો નિર્મિત, અભિનિત અને નિર્દેશિત કરતા ગયા. આ ફિલ્મોએ તેમની પડદા પર રખડેલની છબી સ્થાપી જે ચાર્લી ચેપ્લિનના પડદા પરના સૌથી પ્રખ્યાત વ્યક્તિત્વોમાંના એકની નકલ હતી. ૧૯૬૪ ની સંગમ માં તેમણે નિર્માણ, દિગ્દર્શન અને અભિનય કર્યો, જે તેઓની પ્રથમ રંગીન ફિલ્મ હતી. આ તેઓની મુખ્ય અભિનેતા તરીકે અંતિમ મોટી સફળ ફિલ્મ હતી. તેઓએ તેમની ૧૯૬૦ના સમયની મહત્વાકાંક્ષી ફિલ્મ, મેરા નામ જોકર માં નિર્દેશન અને અભિનય શરૂ કર્યો (મારુ નામ જોકર છે), જેને પૂર્ણ થતા છ વર્ષ લાગ્યા. ૧૯૭૦માં જ્યારે તે રજૂ થઇ, ત્યારે તે બોક્સ ઓફિસ પર કંગાળ નીવડી અને તેઓ આર્થિક મુશ્કેલીમાં મૂકાયા. આ વિપત્તિ છતા, રાજે આ ફિલ્મને પોતાની પ્રિય ગણાવી.
તેઓએ ૧૯૭૧ માં પુનરાગમન કર્યુ જ્યારે તેઓ તેમના સૌથી મોટા પુત્ર રણધીર કપૂરની અભિનેતા અને નિર્દેશક તરીકેની પ્રથમ ફિલ્મ કલ આજ ઔર કલ (૧૯૭૧)માં રણધીરના સહ-અભિનેતા બન્યા, જેમાં રાજના પિતા પૃથ્વીરાજ કપૂર અને રણધીરની પત્ની બબિતાએ પણ અભિનય કર્યો. ત્યારથી તેમણે એક ચરિત્ર અભિનેતા તરીકે અભિનય કર્યો અને ફિલ્મોના નિર્માણ અને નિર્દેશનમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. તેમણે પોતાના બીજા પુત્ર રિશી કપૂરની કારકિર્દી શરૂ કરી જ્યારે તેમણે બોબી (૧૯૭૩) નિર્દેશિત કરી જે ફક્ત બોક્સ ઓફિસ પર મોટી સફળતા જ મેળવી સાથે જ તેણે અભિનેત્રી ડિમ્પલ કપાડિયાને પણ રજૂ કરી હતી, જે પછીથી ખૂબ જ જાણીતી અભિનેત્રી બની, અને આ ફિલ્મ તરુણ પ્રેમની નવી પેઢીની પ્રથમ ફિલ્મ હતી. ડિમ્પલે ફિલ્મમાં બિકીની પહેરી જે ભારતીય ફિલ્મો માટે તદ્દન અજોડ હતું.
રાજ કપૂરની મુખ્ય ભૂમિકામાં અંતિમ ફિલ્મ વકીલ બાબુ (૧૯૮૨) હતી. કિમ શીર્ષક ધરાવતી ૧૯૮૪માં રજૂ થયેલ ટેલીવિઝન માટે બનાવેલી બ્રિટીશ ફિલ્મમાં મહેમાન ભૂમિકા, તેમની છેલ્લી અભિનય ભૂમિકા હતી.
રાજ કપૂર તેમના અંતિમ વર્ષોમાં અસ્થમાથી પીડાતા હતા; ૧૯૮૮માં ૬૩ વર્ષની વયે અસ્થમાને લગતી તકલીફોને લીધે તેમનું મૃત્યુ થયું. તેમના મૃત્યુ સમયે તેઓ ફિલ્મ હીના (એક ભારત-પાકિસ્તાન આધારિત પ્રેમ કથા) પર કામ કરી રહ્યા હતા. તે ફિલ્મ બાદમાં તેમના પુત્ર રણધીર કપૂરે પૂરી કરી અને ૧૯૯૧માં રજૂ કરી જે બોક્સ ઓફિસ પર ખૂબ સફ્ળ રહી. જ્યારે તેઓને દાદાસાહેબ ફાળકે પુરસ્કાર અપાયો ત્યારે; ત્યાં તેમના ભાઈઓ શશી કપૂર અને શમ્મી કપૂર સાથે ત્યાં હાજર હતા; જનમેદની તાળીઓ પડતી હતી ત્યારે પ્રમુખ વેંકટરમણ તેમની અસહજતા જોઇને મંચ પર તાળીઓના ગડગડાટ વચ્ચે તે આ વિભૂતિને એવોર્ડ આપવા આવ્યા જ્યાં તેઓ તેમનો અંતિમ શ્વાસ લઇ રહ્યા હતા. અને એકાએક કપૂર ફસડાઇ પડ્યા, તેમને તાત્કાલિક ઓલ ઇન્ડિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મેડીકલ સાયન્સમાં સારવાર માટે લઇ જવાયા. દેશના ટોચના હૃદયરોગ નિષ્ણાંતોએ પોતાના શ્રેષ્ઠ પ્રયત્ન કર્યા, પરંતુ તેમને બચાવી ન શક્યાં.
આ પણ વાંચો : આ છે દુનિયાનો સૌથી વૃદ્ધ કુતરો, ગિનિઝ બુકમાં નોંધાયેલું છે રેકોર્ડ
ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે
ગુજરાતની નંબર 1 ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ એટલે ગુજરાત ફર્સ્ટ (Gujarat First) – જે ગુજરાતીઓને દરેક સમાચારમાં રાખે છે આગળ. ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, ઇલેક્શન, બિઝનેસ, સ્પોર્ટ્સ, મનોરંજન સહિતના દરેક સમાચાર વાંચો ગુજરાત ફર્સ્ટ પર. હવે દરેક સમાચાર આંગળીના ટેરવે આપના મોબાઈલમા, ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ Android અને iOS એપ. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
