• કાશીમાં મોરિશસ PMની મોટી માંગ: ડિએગો ગાર્સિયા પર ધ્વજ લહેરાવવા ભારતીય જહાજ, અમેરિકા-બ્રિટનની બેચેની
• ચાગોસ વિવાદ: વારાણસીમાં રણનીતિક ચર્ચા, મોરિશસને ભારતીય સહયોગથી નિગરાની અને જહાજ
• ડિએગો ગાર્સિયા મુદ્દો: મોરિશસ PMએ કાશીમાં ભારત પાસેથી તકનીકી મદદ માંગી, ચીનની નજરે પણ ચિંતા
• ભારત-મોરિશસ બેઠક: ચાગોસ પર સ્વામિત્વ માટે ભારતીય જહાજ અને નિગરાની, અમેરિકા-બ્રિટનને તણાવ
• કાશીમાં વૈશ્વિક રણનીતિ : મોરિશસની ડિએગો ગાર્સિયા પર માંગ, ભારતને રણનીતિક બઢત મળશે

Diego Garcia issue : ગુરુવારે કાશી મોટું વૈશ્વિક રણનીતિક કેન્દ્ર પણ બનતું દેખાયું, જ્યારે વારાણસીમાં મોરિશસના વડાપ્રધાને ડિએગો ગાર્સિયા (Diego Garcia issue) સહિત ચાગોસ દ્વીપસમૂહ પર પોતાની વાત કહી. અસલમાં અમેરિકા અને બ્રિટન સાથે જોડાયેલો આ વિવાદ લાંબા સમયથી મોરિશસ માટે જ નહીં, પરંતુ ભારત માટે પણ ચિંતાનો વિષય રહ્યો છે.

કાશીમાં Diego Garcia issue મુદ્દે ચર્ચા

અમેરિકાના ટેરિફ અંગે ભારત સાથે વિવાદ વચ્ચે અમેરિકાના અયોગ્ય કબજાને લઈને પણ કાશીમાં ઉઠેલા સવાલોથી અમેરિકી રણનીતિકારો પણ બેચેન થશે. અસલમાં અહીં ચીનની પણ રણનીતિક નજર બનેલી છે. ભારતને અહીં રણનીતિક બઢત મળશે તો સમુદ્રમાં જ નહીં, પરંતુ દુશ્મન દેશો પર પણ ભારતને મોટી જીત મળી જશે.

આ પણ વાંચો- ‘9/11 પછી અમેરિકાએ જે કર્યું, તે જ અમે કર્યું’ : Doha attack ને નેતન્યાહુએ યોગ્ય ઠેરવ્યો

જ્યારે સંયુક્ત ઘોષણાપત્ર જારી કરવા દરમિયાન વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિસ્રીએ સ્પષ્ટ કર્યું કે, મોરિશસને એક ખાસ આર્થિક પેકેજની ઓફર કરવાનો અમારો નિર્ણય છે. આમાં પોર્ટ લુઈસના બંદરના વિકાસ સાથે જ ચાગોસ સમુદ્રી સંરક્ષિત વિસ્તારની નિગરાની માટે વિકાસ અને સહાય પણ પ્રસ્તાવિત છે.

મોરિશસના વડાપ્રધાનનું નિવેદન

મોરિશસના વડાપ્રધાન ડૉ. નવીનચંદ્ર રામગુલામે ગુરુવારે કાશીમાં પોતાના દેશના હિતો માટે કાશીમાં ભારત સાથે રણનીતિક સંબંધો પર પણ મુખર દેખાયા હતા. તેમણે કહ્યું કે, “અમને ભારત પાસેથી તકનીકી સહયોગની જરૂર છે. અમને નિગરાનીની જરૂર છે. અમારી પાસે નિગરાનીની ક્ષમતા નથી. આ ઉપરાંત, અમે ડિએગો ગાર્સિયા સહિત ચાગોસની મુલાકાત લઈને ત્યાં અમારા દેશનો ધ્વજ પણ લહેરાવવા માંગીએ છીએ. અમને એક જહાજ જોઈએ. બ્રિટિશે અમને ઓફર કરી હતી, પરંતુ અમે કહ્યું કે અમે ભારત પાસેથી એક લેવાનું પસંદ કરીશું કારણ કે પ્રતીકાત્મક રીતે આ વધુ સારું થશે.”

જણાવી દઈએ કે, ડિએગો ગાર્સિયા સહિત ચાગોસ ભારતની સુરક્ષાના દૃષ્ટિકોણથી મોટું કેન્દ્ર છે, જે મોરિશસનો ભાગ હોવા છતાં બ્રિટન અને અમેરિકાના કબજામાં છે.

ચાગોસ અને Diego Garcia issue નું સામરિક મહત્ત્વ

1715માં ચાગોસ દ્વીપસમૂહ સાથે મોરિશસમાં ઉપનિવેશ સ્થાપિત કરનારા ફ્રેન્ચ જન્મદાતા હતા. ફ્રાન્સે 18મી સદીના અંતમાં અહીં નારિયલના બગીચાઓમાં કામ કરવા માટે આફ્રિકા અને ભારતમાંથી દાસ શ્રમિકોને લાવ્યા હતા. નેપોલિયન બોનેપાર્ટના પતન પછી 1814માં બ્રિટનએ આ વિસ્તાર પર કબજો કર્યો. 1965માં બ્રિટને બ્રિટિશ હિંદ મહાસાગર વિસ્તાર (BIOT)ની રચના કરી, જેમાં ચાગોસ દ્વીપસમૂહ કેન્દ્રીય ભાગ હતું. વહીવટી કારણોસર ચાગોસ મોરિશસનો ભાગ હતું, જે હિંદ મહાસાગરમાં બીજું બ્રિટિશ ઉપનિવેશ હતું. 1968માં મોરિશસને સ્વતંત્રતા મળી ત્યારે ચાગોસ બ્રિટને મળી રહ્યું. 1966માં બ્રિટને સૈન્ય હેતુઓ માટે BIOTનો ઉપયોગ કરવા માટે અમેરિકા સાથે સમજૂતી કરી.

આ પછી ડિએગો ગાર્સિયામાં બગીચા બંધ કરી દેવામાં આવ્યા અને કોઈ વ્યક્તિ માટે પરમિટ વિના ત્યાં પ્રવેશ કરવો કે રહેવું ગેરકાયદેસર બન્યું. 1986માં ડિએગો ગાર્સિયા પૂર્ણ કાર્યરત સૈન્ય અડ્ડો બન્યું. 9/11 હુમલાઓ પછી અમેરિકાના વિદેશમાં ચલાવેલા 'આતંકવાદ વિરુદ્ધ યુદ્ધ' અભિયાનોમાં આ મુખ્ય સ્થળ હતું. આંતરરાષ્ટ્રીય ન્યાયાલયે 2019માં છ મહિના વચ્ચે બ્રિટને આ વિસ્તારમાંથી પોતાનું ઔપનિવેશિક વહીવટ બિનશરતી રીતે બંધ કરવા કહ્યું. આ વર્ષે મેમાં આ પર મોરિશસને અધિકાર મળ્યો.

પોતાના આદેશમાં ICJએ કહ્યું કે, 1965માં મોરિશસની સ્વતંત્રતા પહેલાં ચાગોસને તેમાંથી અલગ કરવું અયોગ્ય હતું. આ સમજૂતાથી મોરિશસને ડિએગો ગાર્સિયા દ્વીપને છોડીને શેસ્ટ દ્વીપસમૂહ પર પૂર્ણ સાર્વભૌમત્વ મળ્યું છે. મોરિશસ હવે ડિએગો ગાર્સિયા દ્વીપને છોડીને ચાગોસ દ્વીપસમૂહ પર લોકોને પુનઃસ્થાપિત કરી શકે છે, જ્યાં બ્રિટને અમેરિકી નૌસેના અડ્ડા માટે 2,000 દ્વીપવાસીઓને બેદખલ કર્યા હતા.

આ પણ વાંચો- ‘વર્દી પહેર્યા પછી જાતિ અને ધર્મથી ઉપર ઉઠીને કામ કરો’, Supreme Court ની પોલીસને ફટકાર