Uttarakhand : 400 કલમો, છોકરીઓના લગ્નની કાયદેસરની ઉંમર 21 વર્ષ... UCC નો ડ્રાફ્ટ CM ધામીને સોંપાયો

ઉત્તરાખંડ (Uttarakhand)માં સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવાની દિશામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ થઈ છે. મુખ્ય સેવક સદન ખાતે આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં UCC સમિતિના અધ્યક્ષ ન્યાયમૂર્તિ રંજના પ્રકાશ દેસાઈએ મુસદ્દા સમિતિના સભ્યો સાથે UCC ડ્રાફ્ટ રિપોર્ટ ઉત્તરાખંડ (Uttarakhand)ના મુખ્ય પ્રધાન પુષ્કર સિંહ ધામીને સુપરત કર્યો હતો. ધામી સરકારે 27 મે 2022 ના રોજ UCC માટે પાંચ સભ્યોની સમિતિની રચના કરી હતી. ડ્રાફ્ટ મળ્યા બાદ હવે સરકાર આવતીકાલે મળનારી કેબિનેટમાં તેને મંજૂરી આપશે. એવું માનવામાં આવે છે કે ધામી સરકાર UCC ને 6 ફેબ્રુઆરીએ વિધાનસભામાં બિલ તરીકે રજૂ કરી શકે છે.

UCC ની જોગવાઈઓ કેવી હશે?

દેહરાદૂનમાં UCC ઓફિસ છેલ્લા ત્રણ દિવસથી દિવસમાં 15 કલાકથી વધુ કામ કરે છે. કમિટીના સભ્યો અહેવાલ તૈયાર કરવામાં દિવસ-રાત સક્રિય છે. સૂત્રોનું કહેવું છે કે ડ્રાફ્ટમાં 400 થી વધુ કલમો સામેલ હોઈ શકે છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય પરંપરાગત રિવાજોથી ઉદ્ભવતી વિસંગતતાઓને દૂર કરવાનો છે. અહીં કેટલીક જોગવાઈઓ છે જે UCC માં દેખાઈ શકે છે, જેમ કે...

• યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (યુસીસી) લાગુ થયા બાદ બહુપત્નીત્વ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવશે.
• છોકરીઓ માટે લગ્નની કાયદાકીય ઉંમર 21 વર્ષ નક્કી કરી શકાય છે.
• લિવ-ઇન રિલેશનશિપમાં રહેતા લોકોએ તેમની માહિતી આપવી ફરજિયાત રહેશે અને આવા સંબંધોમાં રહેતા લોકોએ તેમના માતા-પિતાને માહિતી આપવી પડશે.
• લિવ-ઇન રિલેશનશિપમાં રહેનારાઓ માટે પોલીસ રજિસ્ટ્રેશન ફરજિયાત રહેશે.
• લગ્ન પછી ફરજિયાત નોંધણીની જરૂર પડી શકે છે. દરેક લગ્નની નોંધણી સંબંધિત ગામ અથવા શહેરમાં કરવામાં આવશે અને નોંધણી વિના લગ્ન અમાન્ય ગણવામાં આવશે.
• જો લગ્ન નોંધાયેલ નથી, તો તમે કોઈપણ સરકારી સુવિધાથી વંચિત રહી શકો છો.
• મુસ્લિમ મહિલાઓને પણ દત્તક લેવાનો અધિકાર મળશે અને દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા સરળ હશે.
• છોકરીઓને પણ છોકરાઓની જેમ વારસામાં સમાન અધિકાર મળશે.

• મુસ્લિમ સમુદાયમાં ઇદ્દત જેવી પ્રથાઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવી શકે છે.
• પતિ અને પત્ની બંનેને છૂટાછેડાની પ્રક્રિયામાં સમાન પ્રવેશ મળશે.
• નોકરી કરતા પુત્રના મૃત્યુના કિસ્સામાં વૃદ્ધ માતા-પિતાના ભરણપોષણની જવાબદારી પત્નીની રહેશે અને તેને વળતર મળશે.
• પતિના મૃત્યુની સ્થિતિમાં, જો પત્ની ફરીથી લગ્ન કરે છે, તો પ્રાપ્ત વળતર તેના માતાપિતા સાથે વહેંચવામાં આવશે.
• જો પત્નીનું અવસાન થાય અને તેના માતા-પિતાને કોઈ આધાર ન મળે તો તેની કાળજી લેવાની જવાબદારી પતિની રહેશે.
• અનાથ બાળકો માટે વાલીપણા માટેની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવામાં આવશે.
• પતિ-પત્ની વચ્ચેના વિવાદના કિસ્સામાં બાળકોની કસ્ટડી તેમના દાદા-દાદીને આપી શકાય છે.
• બાળકોની સંખ્યાની મર્યાદા નક્કી કરવા સહિત વસ્તી નિયંત્રણ માટે જોગવાઈઓ દાખલ કરવામાં આવી શકે છે.
• સમગ્ર ડ્રાફ્ટ મહિલા-કેન્દ્રિત જોગવાઈઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકે છે. આદિવાસી લોકોને UCC માંથી મુક્તિ મળે તેવી શક્યતા છે.

સરકારે 2022 માં આ નિર્ણય લીધો હતો

માર્ચ 2022 માં સરકારની રચના પછી તરત જ કેબિનેટની પ્રથમ બેઠકમાં, યુસીસીનો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરવા માટે નિષ્ણાત સમિતિની રચનાને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. બાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત જજ રંજના પ્રકાશ દેસાઈની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. જો અમલ કરવામાં આવે તો આઝાદી બાદ UCC લાગુ કરનાર ઉત્તરાખંડ (Uttarakhand) દેશનું પ્રથમ રાજ્ય હશે. UCC ગોવામાં પોર્ટુગીઝ શાસનના સમયથી અમલમાં છે.

સમિતિને ચાર વખત એક્સટેન્શન આપવામાં આવ્યું હતું

UCC હેઠળ, લગ્ન, છૂટાછેડા, જમીન, મિલકત અને વારસાના સમાન કાયદા રાજ્યના તમામ નાગરિકોને લાગુ પડશે, પછી ભલે તેઓ કોઈપણ ધર્મનું પાલન કરતા હોય. નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ દેસાઈ ઉપરાંત, UCC નિષ્ણાત સમિતિમાં નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ પ્રમોદ કોહલી, સામાજિક કાર્યકર્તા મનુ ગૌર, ઉત્તરાખંડ (Uttarakhand)ના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય સચિવ શત્રુઘ્ન સિંહ અને દૂન યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર સુરેખા ડાંગવાલનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ સમિતિને કુલ ચાર એક્સટેન્શન પણ આપવામાં આવ્યું હતું, જેમાંથી છેલ્લું જાન્યુઆરીમાં 15 દિવસ માટે આપવામાં આવ્યું હતું.

આ પણ વાંચો : Hemant Soren ને સુપ્રીમ કોર્ટનો આંચકો, અરજી પર સુનાવણી કરવાનો ઇનકાર, કહ્યું- પહેલા હાઈકોર્ટમાં જવું જોઈએ