આજની તા.5 સપ્ટેમ્બરનો જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ, જાણો આજના દિવસનો શું છે ઇતિહાસ

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલાક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલો છે.

૧૮૮૭- ન્યુ યોર્ક સિટીમાં પ્રથમ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ લેબર ડે પરેડ યોજાઈ.

લેબર ડે એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ફેડરલ રજા છે જે સપ્ટેમ્બરના પ્રથમ સોમવારે અમેરિકન મજૂર ચળવળ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના વિકાસ અને સિદ્ધિઓમાં મજૂરોના કાર્યો અને યોગદાનને માન આપવા અને ઓળખવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. તે જે ત્રણ દિવસના સપ્તાહમાં આવે છે તેને લેબર ડે વીકએન્ડ કહેવાય છે.

૧૯ મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં, ટ્રેડ યુનિયન અને મજૂર ચળવળોમાં વધારો થતાં, ટ્રેડ યુનિયનિસ્ટોએ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે શ્રમની ઉજવણી માટે એક દિવસ અલગ રાખવામાં આવે. "શ્રમ દિવસ" ને સેન્ટ્રલ લેબર યુનિયન અને નાઈટ્સ ઓફ લેબર દ્વારા પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું હતું, જેણે ન્યૂ યોર્ક સિટીમાં પ્રથમ પરેડનું આયોજન કર્યું હતું. ૧૮૮૭ માં, ઓરેગોન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું પ્રથમ રાજ્ય હતું જેણે તેને સત્તાવાર જાહેર રજા બનાવ્યું. ૧૮૯૪માં તે સત્તાવાર ફેડરલ રજા બની ત્યાં સુધીમાં, યુ.એસ.માં ત્રીસ રાજ્યોએ સત્તાવાર રીતે મજૂર દિવસની ઉજવણી કરી.

૧૯૬૦ - મોહમ્મદ અલી (તે સમયે કેસિયસ ક્લે તરીકે ઓળખાતા) એ રોમમાં ઓલિમ્પિક ગેમ્સમાં લાઇટ હેવીવેઇટ બોક્સિંગ સ્પર્ધામાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યો.

મુહમ્મદ અલી અમેરિકન પ્રોફેશનલ બોક્સર અને એક્ટિવિસ્ટ હતા. "ધ ગ્રેટેસ્ટ" નું હુલામણું નામ, તેને ૨૦ મી સદીના સૌથી મહત્વપૂર્ણ રમતગમત વ્યક્તિઓમાંના એક તરીકે ગણવામાં આવે છે, અને તેને વારંવાર સર્વકાલીન સૌથી મહાન હેવીવેઇટ બોક્સર તરીકે ગણવામાં આવે છે. ૧૯૯૯ માં, તેને સ્પોર્ટ્સ ઇલસ્ટ્રેટેડ દ્વારા સ્પોર્ટ્સમેન ઓફ ધ સેન્ચ્યુરી અને બીબીસી દ્વારા સદીની સ્પોર્ટ્સ પર્સનાલિટી તરીકે નામ આપવામાં આવ્યું હતું.

લુઇસવિલે, કેન્ટુકીમાં જન્મેલા અને ઉછરેલા, તેમણે ૧૨ વર્ષની ઉંમરે કલાપ્રેમી બોક્સર તરીકે તાલીમ લેવાનું શરૂ કર્યું. ૧૮ વર્ષની ઉંમરે, તેમણે ૧૯૬૦ સમર ઓલિમ્પિક્સમાં લાઇટ હેવીવેઇટ વિભાગમાં સુવર્ણ ચંદ્રક જીત્યો અને તે વર્ષ પછી વ્યાવસાયિક બન્યો. ૧૯૬૧ પછી તે મુસ્લિમ બન્યો. તેણે ૨૫ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૬૪ના રોજ ૨૨ વર્ષની વયે સોની લિસ્ટન પાસેથી મેજર અપસેટમાં વર્લ્ડ હેવીવેઇટ ચેમ્પિયનશિપ જીતી. તે જ વર્ષે, તેણે "ગુલામ નામ" તરીકે તેમના જન્મના નામનો ત્યાગ કર્યો અને ઔપચારિક રીતે પોતાનું નામ બદલી નાખ્યું. મુહમ્મદ અલીને. ૧૯૬૬ માં, અલીએ તેની ધાર્મિક માન્યતાઓ અને વિયેતનામ યુદ્ધના નૈતિક વિરોધને કારણે સૈન્યમાં ડ્રાફ્ટ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો અને તે ડ્રાફ્ટ ચોરી માટે દોષી ઠેરવવામાં આવ્યો હતો અને તેના બોક્સિંગ ટાઇટલ છીનવી લીધા હતા. સુપ્રીમ કોર્ટમાં નિર્ણયની અપીલ કરતી વખતે તેઓ જેલની બહાર રહ્યા હતા, જ્યાં ૧૯૭૧માં તેમની સજાને રદ કરવામાં આવી હતી. જો કે, તેમણે આ બિંદુએ લગભગ ચાર વર્ષ સુધી લડત આપી ન હતી અને એથ્લેટ તરીકે શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શનનો સમયગાળો ગુમાવ્યો હતો. વિયેતનામ યુદ્ધના નિષ્ઠાવાન વાંધો ઉઠાવનાર તરીકે અલીની ક્રિયાઓએ તેને ૧૯૬૦ ના દાયકાની પ્રતિસંસ્કૃતિની મોટી પેઢી માટે એક મિશાલ ઉભી કરી હતી.

૧૯૮૪ - એસટીએસ 41-d સ્પેસ શટલ ડિસ્કવરીએ તેનું પ્રથમ સ્પેસવોક પૂર્ણ કર્યું.

STS-41-D એ નાસાના સ્પેસ શટલ પ્રોગ્રામની ૧૨મી ઉડાન હતી અને સ્પેસ શટલ ડિસ્કવરીના પ્રથમ મિશન હતા. તે ૩૦ ઓગસ્ટ ૧૯૮૪ના રોજ કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર, ફ્લોરિડાથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું અને ૫ સપ્ટેમ્બર ૧૯૮૪ના રોજ એડવર્ડ્સ એર ફોર્સ બેઝ, કેલિફોર્નિયા ખાતે લેન્ડ થયું હતું. છ દિવસના મિશન દરમિયાન ત્રણ વ્યાપારી સંચાર ઉપગ્રહો ભ્રમણકક્ષામાં તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા અને સંખ્યાબંધ વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં પ્રોટોટાઇપ એક્સટેન્ડેબલ સોલર એરેનો સમાવેશ થાય છે જે આખરે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) પર મુખ્ય સૌર એરેનો આધાર બને છે.

ડિસ્કવરી સ્પેસક્રાફ્ટ એ યુએસ સ્પેસ એજન્સી નાસાના કાફલામાં હાલમાં કાર્યરત ત્રણ ઓર્બિટર પૈકીનું એક છે. અન્ય બે અવકાશયાન એટલાન્ટિસ અને એન્ડેવર છે. જ્યારે ડિસ્કવરીએ ૧૯૮૪માં પ્રથમ વખત ઉડાન ભરી ત્યારે તે ત્રીજું ઓર્બિટર હતું અને હવે સેવામાં સૌથી જૂનું છે. ડિસ્કવરી મિશન ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) બંનેમાં સંશોધન અને વહાણમાં સેવા આપે છે.

૨૦૧૧-ઈન્ડિયન બેંક્સ એસોસિએશન અને નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા વિકસિત એટીએમ દ્વારા ચેક ક્લિયર કરવા માટેની તકનીકી સિસ્ટમને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું.

અવતરણ:-

૧૮૮૮ - ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન, ભારતના દ્વિતીય રાષ્ટ્રપતિ. 

તેઓ વિવિધ ધર્મ અને તત્વચિંતનનાં જાણીતા વિદ્વાન હતા, તેઓ ૨૦મી સદીનાં એ વિદ્વાનોમાંના એક હતા, જેમણે પૂર્વીય અને પશ્ચિમી વિચારો અને તત્વચિંતન વચ્ચે સેતુબંધ સમાન કાર્ય કર્યું હતું. તેઓએ ભારતીય તત્વચિંતનને પશ્ચિમી વિચારસરણીની ઓળખ કરાવી અને પશ્ચિમી જગતને, અંગ્રેજીભાષીઓને, ભારતીય ધાર્મિક અને ચિંતનીય સાહિત્યનો રસાસ્વાદ કરાવ્યો હતો.

તેઓ ભારતનાં પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ (૧૯૫૨-૧૯૬૨) અને દ્વિતિય રાષ્ટ્રપતિ (૧૯૬૨-૧૯૬૭) હતા. તેઓનો જન્મદિવસ ભારતભરમાં શિક્ષક દિન તરીકે ઉજવાય છે.

સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન (સર્વપલ્લી તેમની અટક છે, અને રાધાકૃષ્ણન તેમનું નામ છે) નો જન્મ, ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૮૮ના રોજતામિલ નાડુનાં ચેન્નઈ (જુનું મદ્રાસ) થી ઉતર-પશ્ચિમમાં ૬૪ કિ.મી. દુર આવેલ તિરૂત્તાની નામક ગામમાં, એક મધ્યમ વર્ગીય બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. તેઓની માતૃભાષા તેલુગુ હતી. તેઓનું બાળપણ તિરૂત્તાની, તિરૂવેલુર અને તિરૂપતિ માં વિત્યું હતુ. તેમના પિતા સર્વપલ્લી વીરાસ્વામી અને માતા સીતામ્મા ગરીબ બ્રાહ્મણ હતાં. દક્ષિણ ભારતની પરંપરા પ્રમાણે તેમના નામમાં લાગતો સર્વપલ્લી શબ્દ હકીકતમાં ગામનું નામ છે. વર્ષો પહેલાં તેમના પૂર્વજો આ ગામમાં રહેતાં હતાં.

સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન (સર્વપલ્લી તેમની અટક છે, અને રાધાકૃષ્ણન તેમનું નામ છે) નો જન્મ, ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૮૮ના રોજતામિલ નાડુનાં ચેન્નઈ (જુનું મદ્રાસ) થી ઉતર-પશ્ચિમમાં ૬૪ કિ.મી. દુર આવેલ તિરૂત્તાની નામક ગામમાં, એક મધ્યમ વર્ગીય બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. તેઓની માતૃભાષા તેલુગુ હતી. તેઓનું બાળપણ તિરૂત્તાની, તિરૂવેલુર અને તિરૂપતિ માં વિત્યું હતુ. તેમના પિતા સર્વપલ્લી વીરાસ્વામી અને માતા સીતામ્મા ગરીબ બ્રાહ્મણ હતાં. દક્ષિણ ભારતની પરંપરા પ્રમાણે તેમના નામમાં લાગતો સર્વપલ્લી શબ્દ હકીકતમાં ગામનું નામ છે. વર્ષો પહેલાં તેમના પૂર્વજો આ ગામમાં રહેતાં હતાં.

બાળપણથી જ રાધાકૃષ્ણન ભણવામાં હોશિયાર હતા. ૧૯૦૬માં મદ્રાસ કોલેજમાંથી તેમણે ફિલોસોફીના વિષયમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી હતી. તેઓ જ્યારે વીસ વર્ષના હતા ત્યારે જ તેમણે માસ્ટર ડિગ્રી માટે તૈયાર કરેલા શોધનિબંધથી તેમના પ્રોફેસર ખૂબ જ પ્રભાવિત થયા હતા. તેમનો આ શોધનિબંધ વીસ વર્ષની ઉંમરે પ્રકાશિત થયો હતો. ફિલોસોફીનો વિષય તેમને પસંદ ન હતો, પરંતુ તેમના દૂરના એક ભાઈ કે જે તેમની શાળા અને કોલેજમાં ભણતા હતા એ ફિલોસોફીનાં પુસ્તકો રાધાકૃષ્ણનને આપતા. રાધાકૃષ્ણન સમય પસાર કરવા માટે તે વાંચતા અને આ રીતે ફિલોસોફીમાં તેમનો શોખ કેળવાતો ગયો. ૧૯૦૯માં રાધાકૃષ્ણને ફિલોસોફીના અધ્યાપક તરીકે કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. કોલેજની નોકરીની સાથે સાથે તેઓ લેખનકાર્ય પણ કરતા. કેટલાંક સાંપ્રત સામયિકોમાં તેઓ ફિલોસોફી પર લેખ લખતા. તેમના સૌથી પહેલા પુસ્તકનું નામ ‘ધ ફિલોસોફી ઓફ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર’ હતું. ૧૯૨૬માં હાર્વર્ડ યુનિર્વિસટી ખાતે તેમણે ઈન્ટરનેશનલ કોંગ્રેસ ઓફ ફિલોસોફીમાં તેમણે કોલકાત્તા યુનિર્વિસટીનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું હતું. ૧૯૪૭માં ભારત આઝાદ થયું ત્યારે તેઓ યુનેસ્કો ખાતે ભારતના પ્રતિનિધિ તરીકે કાર્યરત હતા.

દેશમાં ઉપકુલપતિ સુધી પહોંચ્યા પછી તેઓ ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાં ૬ વર્ષ વિઝિટિંગ પ્રોફેસર રહ્યા. ત્યાં તેમણે હિન્દુ ધર્મ ભણાવ્યો. એ દરમિયાન ઇન્દિરા ગાંધી, સાંસદ ભૂપેશ ગુપ્તા અને ઇઝરાયેલના ઉપવડાપ્રધાન રહી ચૂકેલા યિગેલા આલોં જેવાં તેમના વિદ્યાર્થીઓ હતાં.

૧૯૪૮માં તેઓ યુનેસ્કોના ચેરમેન બન્યા. જ્યારે ૧૯૪૯થી ૧૯૫૨ દરમિયાન તેઓ સોવિયેત યુનિયન ખાતે ભારતના રાજદૂત રહ્યા હતા. સરમુખત્યાર જોસેફ સ્ટાલિન કોઈને મળવા માટે તૈયાર ન થતો. પણ રાધાકૃષ્ણનને બે વખત મળ્યો. આક્રમકતા અને બળપ્રયોગ કરી સત્તા પર આવેલા સ્તાલિનને ઈશારો કરતાં કરતાં કૃષ્ણને કહેલું કે અમારે ત્યાં પણ એક રાજાએ ધરાર સત્તા હાંસલ કરી એ પછી તેને કલિંગમાં પશ્ચાત્તાપ કરવાનો વારો આવેલો. સ્તાલિન-કૃષ્ણનની બે મુલાકાતથી આખા જગતને આશ્ચર્ય થયેલું. ૧૯૫૨માં દેશને સક્ષમ ઉપરાષ્ટ્રપતિની જરૂર પડતાં રાધાકૃષ્નને ભારત બોલાવી લેવાયા. અહીંથી જ તેઓ ભારતના સર્વોચ્ચ પદ સુધી પહોંચ્યા. ૧૯૬૨માં તેમણે ભારતના રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ લીધા અને રાષ્ટ્રપતિ તરીકે પોતાનો પગાર ઘટાડી ૨ હજાર રૂપિયા કરી નાખ્યો.

જ્યારે તેઓ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા ત્યારે તેમના મિત્રો અને વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા તેમના જન્મદિવસની ઉજવણી કરવા માટે ઉત્સાહ બતાવવામાં આવ્યો હતો. જોકે રાધાકૃષ્ણને પોતાના જન્મદિવસને શિક્ષકદિન તરીકે ઊજવવાનું સૂચન કર્યું હતું. બસ, ત્યારથી તેમનો જન્મદિવસ ભારતમાં શિક્ષકદિન તરીકે ઊજવવામાં આવે છે.

૧૯૭૫ની ૧૭ એપ્રિલે તેમનું અવસાન  થયું હતું.

પૂણ્યતિથી:-

૧૯૮૬ – નીરજા ભનોત, અશોક ચક્ર પુરસ્કાર વિજેતા વિમાન પરિચારિકા

નીરજા ભનોત એક ભારતીય વિમાન પરિચારિકા અને મુખ્ય પર્સર હતા. ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૮૬ના રોજ પાકિસ્તાનના કરાચીમાં વિમાન રોકાણ દરમિયાન આતંકવાદી સંગઠન દ્વારા અપહરણ કરવામાં આવેલ પાન એમ ફ્લાઇટ ૭૩ માં મુસાફરોને બચાવતી વખતે તેઓ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેમના આ સાહસ બદલ તેમને ભારતના શાંતિકાળનો સર્વોચ્ચ બહાદુરી પુરસ્કાર અશોક ચક્ર (મરણોપરાંત) એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. પાકિસ્તાન અને અમેરિકાની સરકારો તરફથી પણ તેમને સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. આપાતકાલીન બારીમાંથી મુસાફરોને ભાગી છૂટવામાં મદદ કરતી વખતે તેમને ગોળી મારવામાં આવી હતી. 

તેમના જીવન અને વીરતાથી પ્રેરિત થઈને દિગ્દર્શક રામ માધવાનીએ ૨૦૧૬માં નીરજા નામની એક ફિલ્મનું નિર્માણ કર્યું હતું જેમાં નીરજાની ભૂમિકા અભિનેત્રી સોનમ કપૂર દ્વારા ભજવવામાં આવી હતી.

શિક્ષક દિન – ભારતમાં

શિક્ષક દિન વિશ્વમાં શિક્ષકોના માનમાં ઉજવવામાં આવતો દિવસ છે, જે ૫ ઓક્ટોબરના રોજ વિશ્વ શિક્ષક દિન તરીકે મનાવાય છે. ભારતમાં શિક્ષક દિન દર વર્ષની ૫ સપ્ટેમ્બરના રોજ મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસ ભારતના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન‎નો જન્મદિવસ છે, જેને તેમની યાદમાં ભારતમાં શિક્ષક દિન તરીકે ઘોષિત કરવામાં આવ્યો છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય દાન દિવસ:-

ચેરિટીનો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ એ દર વર્ષે ૫ સપ્ટેમ્બરના રોજ મનાવવામાં આવતો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ છે. તે ૨૦૧૨ માં યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. ચેરિટીના આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસનો મુખ્ય હેતુ વ્યક્તિઓ, સખાવતી, પરોપકારી અને સ્વયંસેવક સંસ્થાઓ માટે સમગ્ર વિશ્વમાં જાગૃતિ લાવવા અને ચેરિટી સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ માટે સ્થાનિક, રાષ્ટ્રીય, પ્રાદેશિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે હેતુઓ માટે એક સામાન્ય પ્લેટફોર્મ પ્રદાન કરવાનો છે.