• ભારતના ટોચના 10 શિક્ષિત રાજ્યો (States)
• 10 ટોચના રાજ્ય જ્યાં શિક્ષિત લોકો સૌથી વધુ છે
• 10 રાજ્ય જ્યાં લોકો સૌથી વધુ શૈક્ષણિક રીતે સક્ષમ છે
• શિક્ષણમાં સૌથી આગળ: 10 રાજ્ય અને તેમના ક્રમ

Top 10 most educated states in India : ભારતનું શૈક્ષણિક ચિત્ર અત્યંત વૈવિધ્યસભર છે. એક તરફ જ્યાં મોટી વસ્તીવાળા રાજ્યો (States) સાક્ષરતા દર સુધારવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે, ત્યાં બીજી તરફ, મિઝોરમ, લક્ષદ્વીપ અને નાગાલેન્ડ જેવા નાના વિસ્તારોએ સાબિત કર્યું છે કે યોગ્ય નીતિ, સમુદાયની ભાગીદારી અને મજબૂત પ્રતિબદ્ધતા દ્વારા શિક્ષણમાં ક્રાંતિ લાવી શકાય છે. આ રાજ્યોએ મુખ્યત્વે સમાવિષ્ટ શિક્ષણ મોડેલો અપનાવી, સ્થાનિક સ્તરે ભાગીદારી વધારી અને શિક્ષણને સામાજિક માળખામાં વણી લઈને આ સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. ચાલો, આ ટોચના 10 વિસ્તારોના મોડેલને નજીકથી સમજીએ.

મિઝોરમ : (સાક્ષરતા દર: 98.2%)

મિઝોરમે સાક્ષરતા દરમાં ટોચનું સ્થાન મેળવીને એક નવો માપદંડ સ્થાપિત કર્યો છે અને તેનું લક્ષ્ય 2025 સુધીમાં ભારતનું પ્રથમ સંપૂર્ણ સાક્ષર રાજ્ય બનવાનું છે. મિઝોરમમાં શિક્ષણ માત્ર સરકારી યોજના નથી, પરંતુ તે ત્યાંના સામાજિક માળખા અને સાંસ્કૃતિક મૂલ્યોમાં ઊંડે સુધી વણાયેલો એક ભાગ છે. લગભગ દરેક ગામમાં શાળાની ઉપલબ્ધતા અને સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ, સમુદાય-સંચાલિત પહેલોએ આ સિદ્ધિમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. લોકો શિક્ષણને પોતાનો અધિકાર નહીં, પણ પોતાની ફરજ માને છે.

લક્ષદ્વીપ : દૂરના ટાપુઓમાં સમાવિષ્ટ શિક્ષણ (સાક્ષરતા દર: 97.3%)

ઓછી વસ્તી અને દૂરના ટાપુઓનો પડકારજનક ભૂગોળ ધરાવતા હોવા છતાં, લક્ષદ્વીપે 97 ટકાથી વધુ સાક્ષરતા દર હાંસલ કર્યો છે. વહીવટીતંત્રે એક સરળ પણ અસરકારક નીતિ અપનાવી : દરેક ટાપુ પર સુસજ્જ સરકારી સંસ્થાઓ અને પૂરતા પ્રશિક્ષિત શિક્ષકોની સુલભતા મળે.

નાગાલેન્ડ : સશક્તિકરણનું સાધન (સાક્ષરતા દર: 95.7%)

નાગાલેન્ડમાં શિક્ષણને માત્ર નોકરી મેળવવાના માધ્યમ તરીકે નહીં, પરંતુ સશક્તિકરણના એક શક્તિશાળી સાધન તરીકે જોવામાં આવે છે. અહીં મિશનરીઓ, સ્થાનિક સમુદાયો અને બિન-સરકારી સંસ્થાઓ (NGOs) એ આદિવાસી અને દૂરના વિસ્તારો સુધી શિક્ષણ પહોંચાડવા માટે ખભેખભો મિલાવીને કામ કર્યું છે. સ્ત્રી સાક્ષરતામાં થયેલો નોંધપાત્ર સુધારો અહીંની પ્રતિબદ્ધતાનું પરિણામ છે.

કેરળ : સાક્ષરતાનું શાશ્વત મોડેલ (સાક્ષરતા દર: 95.3%)

ભારતમાં સાક્ષરતાનો પર્યાય ગણાતું કેરળ, દાયકાઓથી તેનું સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે. કેરળનું મોડેલ મફત પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શિક્ષણ, વ્યાપક પુખ્ત સાક્ષરતા અભિયાન અને સ્થાનિક સંસ્થાઓની સક્રિય ભાગીદારી પર આધારિત છે. પંચાયતી રાજ સંસ્થાઓની સક્રિય ભૂમિકા અને શિક્ષણ માટેનું મજબૂત માળખું તેના પાયામાં છે.

મેઘાલય : સમુદાય આધારિત સફળતા (સાક્ષરતા દર: 94.2%)

મુશ્કેલ પ્રદેશોમાં સમુદાય આધારિત શિક્ષણ કઈ રીતે સફળ થઈ શકે છે, તેનું ઉત્તમ ઉદાહરણ મેઘાલય છે. મિશનરી સંચાલિત શાળાઓ અને સ્થાનિક શૈક્ષણિક સંસ્થાઓએ ગ્રામીણ અને આદિવાસી વસ્તી સુધી શિક્ષણનું નેટવર્ક પહોંચાડ્યું છે. સ્થાનિક ભાષાઓ અને અંગ્રેજીમાં શિક્ષણ આપવાથી સાંસ્કૃતિક ઓળખ જાળવીને આધુનિક શિક્ષણ આપવાનું સંતુલન જળવાયું છે.

ત્રિપુરા : મહિલા શિક્ષણ અને ગ્રામીણ વિકાસ પર ધ્યાન (સાક્ષરતા દર: 93.7%)

ત્રિપુરા, ભારતના ઉત્તરપૂર્વીય રાજ્યો (States) માંનો એક મહત્વપૂર્ણ રાજ્ય, આજે 93.7% સાક્ષરતા દર સાથે પોતાનું શૈક્ષણિક પ્રદર્શન દર્શાવે છે. છેલ્લા દાયકાઓમાં રાજ્યે શિક્ષણક્ષેત્રે સતત પ્રગતિ કરી છે અને ખાસ કરીને ગ્રામીણ સમુદાયોમાં શિક્ષણના સ્તરને વધારવા માટે અનેક યોજનાઓ અમલમાં મૂકી છે. ત્રિપુરાના મુખ્ય પ્રયાસોમાં મહિલા શિક્ષણ, પૂર્વ-શાળા શિક્ષણ અને પુખ્ત સાક્ષરતા પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. આ કાર્યક્રમો અને શિક્ષક તાલીમ કાર્યક્રમોના સંયોજન દ્વારા રાજ્યનું શૈક્ષણિક માળખું વધુ મજબૂત અને સર્વસમાવેશી બન્યું છે.

ચંદીગઢ : શૈક્ષણિક માળખા અને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ (સાક્ષરતા દર: 93.7%)

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ ચંદીગઢે 93.7% સાક્ષરતા દર હાંસલ કર્યો છે, જે તેના આધુનિક શૈક્ષણિક માળખા અને સુલભ શિક્ષણ પદ્ધતિઓના સંયોજનને દર્શાવે છે. રાજ્યમાં સરકારી અને ખાનગી શાળાઓનું વ્યાપક નેટવર્ક બનાવાયું છે, જે વિદ્યાર્થીઓને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ પૂરું પાડે છે. આ અસરકારક શૈક્ષણિક માળખું અને સંસ્થાઓનો સંગઠિત સમૂહ ચંદીગઢના ઉત્તમ શૈક્ષણિક પરિણામોમાં મુખ્ય ફાળો આપે છે.

ગોવા : (સાક્ષરતા દર 93.6%)

ગોવામાં 93.6% સાક્ષરતા દર નોંધાયો છે, જે રાજ્યની મજબૂત શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને ઉચ્ચ વિદ્યાર્થી નોંધણી દરને દર્શાવે છે. ગોવામાં અંગ્રેજી-માધ્યમ અને સ્થાનિક ભાષા માધ્યમ શાળાઓનું સમૃદ્ધ નેટવર્ક વિકસિત છે, જે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ પૂરૂ પાડે છે. રાજ્યની શિક્ષણ પ્રણાલી વ્યાવસાયિક તાલીમ, પર્યાવરણીય અભ્યાસ અને ડિજિટલ સાક્ષરતાને પ્રાથમિકતા આપે છે, જેથી વિદ્યાર્થીઓને આધુનિક પડકારો માટે સારી તૈયારી મળે.

પુડુચેરી : બહુમુખી શિક્ષણ અને મહિલાઓની ભાગીદારી (સાક્ષરતા દર 92.7%)

પુડુચેરીમાં સાક્ષરતા દર 92.7% છે, જે રાજ્યના શિક્ષણ ક્ષેત્રના મજબૂત માળખાને દર્શાવે છે. કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશે બહુભાષી શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે અને વંચિત વિદ્યાર્થીઓ માટે શિષ્યવૃત્તિ તેમજ વ્યાપક પુખ્ત સાક્ષરતા અભિયાન અમલમાં મૂક્યું છે. પુડુચેરીમાં શિક્ષણમાં મહિલાઓની ભાગીદારી ઉચ્ચ હોવાને કારણે રાજ્યના શૈક્ષણિક પરિણામો વધુ સમૃદ્ધ અને સર્વસમાવેશી બની રહ્યા છે.

મણિપુર : યુવા પેઢી માટે શિક્ષણના પ્રયત્નો (સાક્ષરતા દર 92%)

મણિપુરે 92% સાક્ષરતા દર હાંસલ કર્યો છે, જે રાજ્યના ભૂપ્રદેશ અને જોડાણ પડકારોને સામે કરીને મેળવવામાં આવ્યો છે. મણિપુરમાં સમુદાય-આધારિત શાળાઓ અને વિવિધ સરકારી કાર્યક્રમો દ્વારા વ્યાપક શૈક્ષણિક પહોંચ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી છે. યુવા પેઢી માટે ઉચ્ચ સાક્ષરતા દર રાજ્યના શિક્ષણ દ્વારા સંચાલિત ભવિષ્ય માટે આશાપૂર્વક સંકેત આપે છે, અને આ સિદ્ધિ રાજ્યના શિક્ષણ ક્ષેત્રના પ્રયત્નો અને યોજનાઓની સફળતાને દર્શાવે છે.

આ પણ વાંચો :   બસ ડ્રાઈવરે Bigg Boss માટે મુસાફરોનો જીવ જોખમમાં મુક્યો! જુઓ Video