Navratri 2025 : શક્તિ.ભક્તિ,આરાધના અને ગરબાનો દુનિયાનો સૌથી લાંબો નૃતયોત્સવ. ખરેખર,શક્તિનો ઉત્સવ ચ્હે.નવ નવ દિવસ રાત્રે મોડે સુધી ગરબે રમવાનું,ઘરકામ અને કામ ધંધે તો જવાનું જ તો ય ક્યાંય ઊજાગરો કે થાક નામથી ન લાગે. નવે નવ દિવસ એ જ ઉર્જા એ જ સ્ફૂર્તિ. દુર્ગાની સાધના જ આ શક્ય બનાવે.  'દુર્ગા' ફક્ત એક દેવી નથી, તે ચેતનાની ઉર્જા છે. સનાતન પરંપરા અને વૈજ્ઞાનિક વિચારસરણીના અદ્ભુત સંગમ વિશે વાંચો.

ઐતિહાસિક અને પૌરાણિક સંદર્ભોમાં, આદિ શક્તિનો ઇતિહાસ શાશ્વત છે, જ્યાં દુર્ગાને પરમ ચેતના, બ્રહ્માંડના મૂળ સર્જક, દ્રષ્ટા અને વિનાશક તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે.

ઐતિહાસિક અને પૌરાણિક સંદર્ભોમાં, આદિ શક્તિનો ઇતિહાસ શાશ્વત છે, જ્યાં માતાજીને પરમ ચેતના, બ્રહ્માંડના મૂળ સર્જક, દ્રષ્ટા અને વિનાશક તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે. તેથી, માર્કંડેય પુરાણના દુર્ગા સપ્તશતી ભાગમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે-

"या देवी सर्वभूतेषु शक्तिरुपेण संस्थिता, नमस्तस्यै नमस्तस्यै, नमस्तस्यै नमो नमः।

ઋગ્વેદના દેવી સૂક્તમાં, માતા આદિશક્તિ પોતે કહે છે,

अहं राष्ट्री संगमनी वसूनां, अहं रुद्राय धनुरा तनोमि ।"

એટલે કે, હું એ શક્તિ છું જે રાષ્ટ્રને બાંધે છે અને તેને સમૃદ્ધિ આપે છે, અને હું જ રુદ્રના ધનુષ પર દોરી બાંધનાર છું. આપણા તત્વદર્શી ઋષિ મનીષાનું ઉપરોક્ત વર્ણન ખરેખર સ્ત્રી શક્તિની અનંતતાનું પ્રતીક છે.

Navratri 2025 : 'રાત્રી' શબ્દને સિદ્ધિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે

સ્ત્રી શક્તિનું શ્રેષ્ઠ વર્ણન ભારતીય પ્રાગૈતિહાસિક સંદર્ભોમાં જોવા મળે છે જે વૈજ્ઞાનિક વિચારસરણી પર આધારિત છે. ઓક્સફોર્ડ ડિક્શનરીએ 2018 ના વર્ષનો શ્રેષ્ઠ શબ્દ "સ્ત્રી શક્તિ" પસંદ કરીને લોકોને આ દિશામાં વધુ ગંભીરતાથી વિચારવા માટે પ્રેરણા આપી છે. ભારતમાં નવરાત્રી પૂજાના સંદર્ભમાં, ॐ ऐं ह्रीं क्लीं નવાર્ણ બીજ મંત્ર છે. ऐं -વાગ્બીજ (જ્ઞાન શક્તિ), ह्रीं - કામબીજ (કાર્ય શક્તિ), અને क्लीं -માયાબીજ (પદાર્થ) દ્વારા, બ્રહ્માંડની રચના, પાલન અને વિનાશનું વૈજ્ઞાનિક સમજૂતી મળે છે. આમાંથી, સાત્વિક, રાજસિક અને તામસિક વૃત્તિઓને સમજાવવા માટે એક મનોવૈજ્ઞાનિક અને વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણ વિકસિત થયો છે. 'રાત્રી' શબ્દને સિદ્ધિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, તેથી ભારતમાં રાત્રિનું વિશેષ મહત્વ છે. ભારતીય તહેવારો આધ્યાત્મિકતાની સાથે વૈજ્ઞાનિક સમજણમાં પણ મૂળ ધરાવે છે. ચેતના. એ એક વૈજ્ઞાનિક તથ્ય છે કે દિવસ દરમિયાન, ધ્વનિ તરંગો અન્ય તરંગો દ્વારા અવરોધાય છે, તેથી ભારતીય ઋષિઓએ ખાસ કરીને રાત્રિ દરમિયાન પૂજા પર ભાર મૂક્યો છે.

Navratri 2025 :  વર્ષમાં ચાર સંક્રાંતિકાળ હોય છે. તેથી, ચાર નવરાત્રિઓ

નવરાત્રિ, દિવાળી, મહાશિવરાત્રી અને હોળી જેવા મોટાભાગના તહેવારો રાત્રે ઉજવવામાં આવે છે જેથી ધ્વનિ તરંગોનો યોગ્ય પ્રસાર થાય. વિવિધ સંગીત વાદ્યો અને શંખ વગાડવા સાથે મંત્રો, તંત્ર અને યંત્રોનો જાપ માત્ર પર્યાવરણને શુદ્ધ કરે છે જ નહીં પરંતુ દુષ્ટ શક્તિઓ અને આસુરી વૃત્તિઓને પણ અસરકારક રીતે દબાવી દે છે. નવરાત્રિ વિશે, એ જાણીતું છે કે વર્ષમાં ચાર સંક્રાંતિકાળ હોય છે. તેથી, ચાર નવરાત્રિઓ અનુક્રમે ચૈત્ર, અષાઢ, અશ્વિન અને માઘમાં ઉજવવામાં આવે છે.

ભારતમાં 51 શક્તિપીઠોનું વિશેષ મહત્વ છે, અને આમાંથી ઘણી શક્તિપીઠો આદિવાસી સમુદાયો દ્વારા સાચવવામાં આવે છે અને તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે. નવરાત્રિનો મૂળભૂત પાયો ચાર સંક્રાંતિકાળ દરમિયાન સત્વગુણ, તમોગુણ અને રજોગુણ વચ્ચે યોગ્ય સંતુલન સ્થાપિત કરવાનો છે. નવરાત્રિ એ શરીર અને મનને શુદ્ધ અને સંપૂર્ણપણે રાખવાનો સંસ્કાર છે. સ્વસ્થ.

ઉપનિષદોમાં ઉમા અથવા હેમવતીનો ઉલ્લેખ

--નવ રાત્રિઓના સમૂહને નવરાત્રિ (Navratri 2025)કહેવામાં આવે છે, જે શરીરમાં રહેતી જીવનશક્તિ, દુર્ગાની અભિવ્યક્તિ છે. ઉપનિષદોમાં ઉમા અથવા હેમવતીનો ઉલ્લેખ છે. ભારતીય ખ્યાલમાં, હિરણ્યગર્ભ, જેને પશ્ચિમી વિજ્ઞાન મહાવિસ્ફોટ તરીકે સમજે છે, તે શક્તિ અથવા ઊર્જાના પ્રકાશમાં સજીવ અને નિર્જીવને સમજાવે છે. શિવ શક્તિનો અદ્વૈત છે. યજુર્વેદ સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે 'જો શરીર બ્રહ્માંડ જેવું છે, તો બ્રહ્માંડ પણ એવું જ છે.' આ સંદર્ભમાં, આલ્બર્ટ આઈન્સ્ટાઈને પણ તેમના દ્રવ્ય-ઊર્જા સમીકરણ (E=mc2) દ્વારા ભૌતિકશાસ્ત્રમાં અદ્વૈતતાની પુષ્ટિ કરી. ઊર્જા જ બધું ચલાવે છે. આ જ ખ્યાલ આંતરિક ઊર્જા અને આંતરિક દ્રવ્ય વચ્ચેના સંબંધને લાગુ પડે છે. વિજ્ઞાનમાં ઊર્જાનો અભ્યાસ વાસ્તવમાં આદિમ શક્તિનું સંશોધન છે.

આદિમ શક્તિ ત્રિગુણ છે. તેના ત્રણ સ્વરૂપો, એટલે કે, જ્ઞાનની શક્તિ, ઇચ્છાશક્તિ અને ક્રિયાશક્તિ દ્વારા, તે સત્વ, રજ અને તમના ગુણોને જન્મ આપે છે. આ ત્રણ ગુણોના સક્રિય વેગનું સંયોજન 9 ના સંયોજનમાં પરિણમે છે, જે સૃષ્ટિનો પ્રથમ ગર્ભ છે. આ બ્રહ્માની પુષ્ટિ કરે છે જે બધા જીવોમાં વ્યાપક છે.

આપણા ઋષિઓએ સ્ત્રીઓને શક્તિ તરીકે સ્વીકારી

આપણા ઋષિઓએ સ્ત્રીઓને શક્તિ તરીકે સ્વીકારી છે અને તેમના ગુણો અને કાર્યોને માનવ સ્વરૂપો દ્વારા વ્યક્ત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. સરસ્વતી, લક્ષ્મી અને દુર્ગા.

ઈશ્વસ્યોપનિષદનો શાંતિ પથ સ્પષ્ટપણે કહે છે:

" ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात पूर्णमुदच्यते.. पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते।"

જેનો અર્થ એ છે કે તે પણ પૂર્ણ છે અને આ જગત પણ પૂર્ણ છે. પૂર્ણમાંથી પૂર્ણ ઉદ્ભવે છે, અને છતાં પૂર્ણ રહે છે. પૂર્ણમાંથી પૂર્ણ અદૃશ્ય થઈ શકે છે, છતાં પૂર્ણ રહે છે; તે ભગવાન છે. તે સ્પષ્ટ છે કે સ્ત્રી ગર્ભ ધારણ કરે છે અને એક બાળકને જન્મ આપે છે જે સંપૂર્ણ છે, અને માતા પણ સંપૂર્ણ રહે છે. તેથી, માતા ભગવાનનું સ્વરૂપ છે. આ માતૃત્વ શક્તિ માતા દુર્ગાના રૂપમાં સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં વ્યાપી છે.

ભૌતિકશાસ્ત્રમાં, નવ શક્તિઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે: સ્થિતિજ ઉર્જા, ગતિજ ઉર્જા, ધ્વનિજ ઉર્જા, પરમાણુ ઉર્જા, ચુંબકીય ઉર્જા, અણુ ઉર્જા, ઉષ્માજ ઉર્જા, વિદ્યુત ઉર્જા અને રાસાયણિક ઉર્જા, જે નવ પ્રકારના આકારો બનાવે છે. આ નવરાત્રિના મૂળમાં રહેલા વૈજ્ઞાનિક તથ્યો છે. ભૌગોલિક અને ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય દ્રષ્ટિકોણથી નવરાત્રિનું ખૂબ મહત્વ છે. પૃથ્વી પર સમપ્રકાશીયની ચોક્કસ સ્થિતિ નોંધપાત્ર ફેરફારોમાંથી પસાર થાય છે. તેથી, નવરાત્રિ દરમિયાન, ઉપવાસ, ત્યાગ અને ધ્યાન દ્વારા ચક્રો અને નાડીઓનું શુદ્ધિકરણ થાય છે. જૈવિક દ્રષ્ટિકોણથી, આ તે સમય છે જ્યારે હોર્મોનલ અને આંતરિક ફેરફારો જૈવિક ચક્રોને અસર કરે છે, જેના કારણે રોગોનો ઉછાળો આવે છે. આ શુદ્ધિકરણ માટે, દૈવી બ્રહ્માંડિક આદિમ શક્તિ, માતા દુર્ગાની નવ સ્વરૂપોમાં પૂજા કરવામાં આવે છે.

નવરાત્રી ઉજવવાની મહાન પરંપરા માનવ શરીરમાં રહેલી આસુરી વૃત્તિઓનો નાશ કરવા માટે

ભાષાકીય દ્રષ્ટિકોણથી, દુર્ગા શબ્દ 'દુર્ગ' અને 'અ' પ્રત્યયના સંયોજન પરથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ થાય છે "કિલ્લાનું રક્ષણ કરતી શક્તિ; દુર્ગા એ દુર્ગા છે." અહીં, 'દુર્ગ' સાધકના શરીર અને ચેતનાનો ઉલ્લેખ કરે છે. કિલ્લાનું રક્ષણ કરતી શક્તિ દુર્ગા છે. કિલ્લો એ ભક્તનું શરીર છે, અને દુર્ગા એ તેની ચેતના છે. ભારતીય સનાતન ધર્મમાં સ્પષ્ટ છે કે નવરાત્રી ઉજવવાની મહાન પરંપરા માનવ શરીરમાં રહેલી આસુરી વૃત્તિઓનો નાશ કરવા માટે છે. શક્તિ, માતા દુર્ગાનું આહ્વાન કરીને, માનવ શરીરમાં ઉદ્ભવતી આસુરી વૃત્તિઓનો નાશ થાય છે. આ સંદર્ભમાં, ભાષાશાસ્ત્ર અનુસાર આસુરી વૃત્તિઓનું નામકરણ કરવામાં આવ્યું છે. વર્તમાન પરિસ્થિતિઓમાં, ડાબેરીઓ અને ધર્મનિરપેક્ષતાવાદીઓ તેમને માનવ બનાવવા અને ખોટી વિચારધારા સ્થાપિત કરવા માટે ષડયંત્ર રચી રહ્યા છે અને ખોટી કથા બનાવી રહ્યા છે. તે સ્પષ્ટ છે કે શક્તિને સંતુલિત કરવા માટે નવરાત્રી ઉત્સવો બનાવવામાં આવ્યા છે.

ભાષાકીય દ્રષ્ટિકોણથી, અસુરનો શાબ્દિક અર્થ 'અ' (વિના) સુર (આપણી ચેતનાનો લય અથવા સૂર ખોરવાયેલો છે) થાય છે. આ મનુષ્યોમાં રહેલો રાક્ષસ છે. આ આસુરી વૃત્તિ, જેનો નાશ નવરાત્રી વિધિઓનો પર્યાય છે. મહિષાસુરનો શાબ્દિક અર્થ મહિષા ('મહા' શબ્દ પરથી ઉતરી આવ્યો છે, જેનો અર્થ મહાન છે) અને આસુરી વૃત્તિઓ. આનો અર્થ વ્યક્તિઓ અને સમાજમાંથી જડતાને દૂર કરવાનો છે. વાસ્તવમાં, મહિષાસુર સમાજમાં જડતાનું દૃશ્યમાન પ્રતીક છે, અને તેને શુદ્ધ કરવા માટે નવરાત્રી ઉત્સવ (Navratri 2025) ઉજવવામાં આવે છે.

આસુરી વૃત્તિઓને દૂર કરવી અને નકારાત્મક ઉર્જાથી સકારાત્મક ઉર્જા તરફ આગળ વધવું એ નવરાત્રી

જ્યારે જગદંબા ધુમ્રલોચનને મારે છે, ત્યારે તેનો અર્થ વ્યક્તિઓ અને સમાજની ઝાંખી દ્રષ્ટિ દૂર કરવી અને દિવ્ય દ્રષ્ટિ પ્રદાન કરવી થાય છે. રક્તબીજનો અર્થ શરીરમાં હાજર રક્ત અને બીજ પણ થાય છે, જે અશુદ્ધ થઈ જાય છે અને સમાજમાં માનસિક સંકુલને જન્મ આપે છે. તેથી, તેને શુદ્ધ કરવા માટે રક્તબીજનું શુદ્ધિકરણ કરવામાં આવે છે. આ સંદર્ભમાં, ચાંડનો અર્થ ચિંતા થાય છે, અને મુંડનો અર્થ અહંકાર અથવા અજ્ઞાન થાય છે. આ આસુરી વૃત્તિઓને દૂર કરવી અને નકારાત્મક ઉર્જાથી સકારાત્મક ઉર્જા તરફ આગળ વધવું એ નવરાત્રી ઉત્સવનો પાયો છે. વાસ્તવમાં, માતા દુર્ગા, આદિશક્તિ, બ્રહ્માંડના નિયંત્રક છે, જેમાંથી બધી શક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે અને બ્રહ્માંડનું સંચાલન થાય છે.

આ પણ વાંચો : BAPS : જોધપુરમાં વિશ્વશાંતિ મહાયજ્ઞ શરૂ, સેંકડો પરિવારોએ વૈદિક મંત્રોચ્ચાર સાથે યજ્ઞમાં આહુતિ અર્પણ કરી