માત્ર પુત્રો જ કેમ કરે છે અંતિમ સંસ્કાર, જાણો શું છે ધાર્મિક માન્યતા

અહેવાલ - રવિ પટેલ 

મૃત્યુ એ જીવનનું અંતિમ અને અપરિવર્તનશીલ સત્ય છે, જેને કોઈ ટાળી શકતું નથી. ગરુડ પુરાણ અનુસાર આ દુનિયામાં જે પણ જન્મ લે છે તેનું મૃત્યુ નિશ્ચિત છે. હિંદુ ધર્મમાં મૃત્યુ પછી અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે અને તેની સાથે ઘણા નિયમો જોડાયેલા છે. તેમાંથી એક પુત્ર દ્વારા અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે. હિંદુ ધર્મની પરંપરા અનુસાર, પરિવારના કોઈપણ સભ્યના મૃત્યુ પર, પરિવારના પુત્ર જ અંતિમ સંસ્કાર કરી શકે છે. છોકરીઓને અંતિમ સંસ્કાર કરવાની મનાઈ છે પરંતુ તેની પાછળ એક ધાર્મિક માન્યતા પણ છે.

શા માટે માત્ર પુત્રો જ અંતિમ સંસ્કાર કરે છે ?

હિંદુ ધર્મમાં અંતિમ સંસ્કાર વંશ પરંપરાનો એક ભાગ છે અને લગ્ન પછી દીકરી બીજા પરિવારનો ભાગ બની જાય છે, તેથી તેઓ અંતિમ સંસ્કાર કરતા નથી. જો કે, જો પરિવારમાં કોઈ પુત્ર અથવા વડીલ ન હોય, તો આ સ્થિતિમાં છોકરીઓ પણ અંતિમ સંસ્કાર કરે છે. મૃત્યુ પછી પરિવારના સભ્યો પૂર્વજો બને છે અને વંશજોએ કોઈપણ સભ્યના અંતિમ સંસ્કારમાં ભાગ લેવો ફરજિયાત છે, તેથી મૃતકના અંતિમ સંસ્કાર પુત્ર દ્વારા કરવામાં આવે છે.

આ એક ધાર્મિક માન્યતા છે

શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પુત્ર શબ્દ બે અક્ષરોથી બનેલો છે. ‘પુ’ એટલે નરક અને ‘ત્રા’ એટલે મોક્ષ. આ પ્રમાણે પુત્રનો અર્થ એ છે કે જે પિતાને નરકમાંથી બચાવે છે એટલે કે પિતા કે મૃતકને ઉચ્ચ સ્થાને લઈ જાય છે. આ કારણોસર, પુત્રને તમામ અંતિમ સંસ્કાર કરવાનો પ્રથમ અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે.

તે જ સમયે, તેની પાછળનું બીજું કારણ એ છે કે જેમ છોકરી લક્ષ્મીનું રૂપ છે, તે જ રીતે પુત્રને વિષ્ણુનું તત્વ માનવામાં આવે છે. અહીં વિષ્ણુ તત્વનો અર્થ છે પાલનપોષણ કરનાર, એટલે કે પરિવારનો સભ્ય જે સમગ્ર ઘરની સંભાળ રાખે છે અને પરિવારના સભ્યોની સંભાળ રાખે છે. જો કે હવે છોકરીઓ પણ આ જવાબદારી નિભાવવામાં સંપૂર્ણ રીતે સક્ષમ છે. આજના યુગમાં છોકરીઓ અંતિમ સંસ્કાર પણ કરે છે અને કોઈ વડીલના અવસાન પછી આખા ઘરની જવાબદારી પણ નિભાવે છે.

આ પણ વાંચો -- સાધુત્વનું લાંછન-અક્ષમ્ય