ભારત-પાકિસ્તાન સંઘર્ષ પર ટ્રમ્પનો નરોવા-કુંજરોવા: ‘પાંચ ફાઇટર વિમાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા’

• ભારત-પાકિસ્તાન સંઘર્ષ પર ટ્રમ્પનો નરોવા-કૂંજરોવા: ‘પાંચ ફાઇટર વિમાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા’
• ટ્રમ્પના નવા દાવાએ ફરીથી ઉભા કર્યા વિવાદ, ભાજપ-કોંગ્રેસ આમને-સામને

નવી દિલ્હી: અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે શુક્રવારે દાવો કર્યો કે મે મહિનામાં ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંઘર્ષ દરમિયાન ‘પાંચ લડાકુ વિમાનો તોડી પાડવામાં આ્યા હતા.’ જોકે, ટ્રમ્પનું નિવેદન નરોવાકૂંજરોવા જેવું છે કેમ કે તેમને પોતાના નિવેદનમાં એ નથી જણાવ્યું કે કયા દેશના કેટલા વિમાનોને નુકસાન થયું છે. આ નિવેદન શુક્રવારે રાત્રે વ્હાઈટ હાઉસમાં રિપબ્લિકન સાંસદો સાથેના ડિનર દરમિયાન આવ્યું હતું.

આ પહેલાં પાકિસ્તાને પણ ભારતના ‘પાંચ લડાકુ વિમાનો તોડી પાડવાનો’ દાવો કર્યો હતો, જેને ભારતે હંમેશા નકાર્યો છે. ટ્રમ્પના તાજા નિવેદન બાદ વિપક્ષી પાર્ટી કોંગ્રેસે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે.

કોંગ્રેસે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર પોસ્ટ કરી: “ટ્રમ્પે કહ્યું કે ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચેના યુદ્ધમાં પાંચ જેટ તોડી પાડવામાં આવ્યા. આ સાથે 24મી વખત કહ્યું કે મેં વેપારની ધમકી આપીને ભારત-પાકિસ્તાનનું યુદ્ધ રોક્યું.” “ટ્રમ્પ આ વાત સતત દોહરાવે છે અને નરેન્દ્ર મોદી ચૂપ છે. નરેન્દ્ર મોદીએ વેપાર માટે દેશના સન્માન સાથે સમજૂતી કેમ કરી?”

મે મહિનાના અંતે ભારતના ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ જનરલ અનિલ ચૌહાણે પાકિસ્તાન સાથેના સૈન્ય સંઘર્ષ દરમિયાન ભારતના લડાકુ વિમાનો મારી નાખવામાં આવ્યા હોવાના સવાલોનો જવાબ આપ્યો હતો. તેમણે પાકિસ્તાનના વિમાનોને નુકસાન થયાના દાવાને નકારી કાઢ્યો હતો.

આ ઉપરાંત, ટ્રમ્પ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામ કરાવવાના દાવા પણ કરતા રહ્યા છે. ટ્રમ્પે એવું પણ કહ્યું હતું કે તેમણે ભારત અને પાકિસ્તાનને વેપાર બંધ કરવાની ધમકી આપી હતી, જે બાદ બંને દેશો યુદ્ધવિરામ માટે તૈયાર થયા હતા.

અસલમાં મે મહિનાની શરૂઆતમાં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સૈન્ય ટકરાવ દરમિયાન અમેરિકાના ઉપરાષ્ટ્રપતિ જે.ડી. વેન્સે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે વાત કરી હતી. અમેરિકાએ આ વાતચીતને યુદ્ધવિરામ કરાવવાના રૂપમાં રજૂ કરી અને ટ્રમ્પે જ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ ટ્રુથ સોશિયલ પર યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કરી હતી.

આ જ મહિનાની શરૂઆતમાં ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે એક ઈન્ટરવ્યૂમાં જણાવ્યું હતું કે યુદ્ધવિરામ સંપૂર્ણપણે દ્વિપક્ષીય હતો.

ટ્રમ્પે શું કહ્યું?

શુક્રવારે રાત્રે વ્હાઈટ હાઉસમાં રિપબ્લિકન સાંસદો સામે ટ્રમ્પે જણાવ્યું કે અમેરિકાએ અનેક યુદ્ધો રોક્યા છે, અને આ બધા ગંભીર યુદ્ધો હતા. તેમણે કહ્યું, “ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે પણ આવું જ થઈ રહ્યું હતું. ત્યાં વિમાનો તોડી પાડવામાં આવી રહ્યા હતા. મને લાગે છે કે ખરેખર પાંચ જેટ તોડી પાડવામાં આવ્યા હતા. આ બંને પરમાણુ સંપન્ન દેશો છે અને એકબીજા પર હુમલો કરી રહ્યા હતા.”

“એવું લાગે છે કે આ એક નવા પ્રકારનું યુદ્ધ છે. તમે તાજેતરમાં જોયું કે અમે ઈરાનમાં શું કર્યું. અમે તેમની પરમાણુ ક્ષમતાને સંપૂર્ણપણે નષ્ટ કરી દીધી.”

તેમના નિવેદનમાં ટ્રમ્પે ફરી એકવાર વેપારનો ઉલ્લેખ કર્યો અને કહ્યું કે તેના દ્વારા અમે સંઘર્ષ રોક્યો. ટ્રમ્પે જણાવ્યું કે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેનો સંઘર્ષ વધી રહ્યો હતો, અને અમે તેને વેપાર દ્વારા ઉકેલ્યો. “અમે કહ્યું—તમે લોકો (અમેરિકા સાથે) વેપાર સમજૂતી કરવા માંગો છો. જો તમે એકબીજા પર હુમલો કરશો અને કદાચ પરમાણુ હથિયારોથી હુમલો કરશો તો અમે વેપાર સમજૂતી નહીં કરીએ.”

ફાઈટર વિમાનો તોડી પાડવાના દાવા પર ભારતનો જવાબ

31 મેના રોજ ભારતના ચીફ ઓફ ડિફેન્સ સ્ટાફ જનરલ અનિલ ચૌહાણે પાકિસ્તાન સાથેના સૈન્ય સંઘર્ષ દરમિયાન ભારતના લડાકુ વિમાનો તોડી પાડવામાં આવ્યા હોવાના સવાલોનો જવાબ આપ્યો હતો. તેમણે પાકિસ્તાનના વિમાનોને નુકસાન થયાના દાવાને પાયા વિહોણા ગણાવીને નકારી કાઢ્યો હતો.

બ્લૂમબર્ગ ટીવીને આપેલા ઈન્ટરવ્યૂમાં પત્રકારે જનરલ અનિલ ચૌહાણને પૂછ્યું કે પાકિસ્તાન દાવો કરે છે કે તેણે ભારતીય વાયુસેનાના એકથી વધુ વિમાનો તોડી પાડ્યા, શું તે આની પુષ્ટિ કરી શકે છે? જવાબમાં જનરલ ચૌહાણે કહ્યું, “એ મહત્ત્વનું નથી કે જેટ તોડી પાડવામાં આવ્યું, મહત્ત્વનું એ છે કે આવું કેમ થયું.”

પત્રકારે ફરી પૂછ્યું, “ઓછામાં ઓછું એક જેટ તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું, શું આ સાચું છે?” જનરલ ચૌહાણે જણાવ્યું, “સારી વાત એ છે કે અમે અમારી યુક્તિગત ભૂલો જાણી શક્યા, અમે તેને સુધારી અને બે દિવસ બાદ તેને લાગુ કરી. ત્યારબાદ અમે અમારા બધા જેટ ઉડાડ્યા અને લાંબા અંતરના લક્ષ્યોને નિશાન બનાવ્યા.”

પત્રકારે ફરી કહ્યું, “પાકિસ્તાનનો દાવો છે કે તેણે ભારતના છ લડાકુ વિમાનો તોડી પાડવામાં સફળતા મેળવી, શું આ આકલન સાચું છે?” જવાબમાં જનરલ ચૌહાણે કહ્યું, “આ સંપૂર્ણપણે ખોટું છે. પરંતુ જેમ મેં કહ્યું, આ માહિતી બિલકુલ મહત્ત્વની નથી. જે મહત્ત્વનું છે, તે એ છે કે જેટ કેમ પડ્યા અને તે બાદ અમે શું કર્યું. તે આપણા માટે વધુ મહત્ત્વનું છે.”

ભારતે યુદ્ધવિરામ કરાવવાના દાવા નકાર્યા

તાજેતરમાં વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે અમેરિકામાં ક્વાડ દેશોના વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકમાં ભાગ લેવા ગયા હતા, જ્યાં તેમણે અમેરિકી પત્રિકા ‘ન્યૂઝવીક’ને આપેલા ઈન્ટરવ્યૂમાં જણાવ્યું કે યુદ્ધવિરામ સંપૂર્ણપણે દ્વિપક્ષીય હતો.

ઈન્ટરવ્યૂ દરમિયાન જયશંકરને પૂછવામાં આવ્યું, “રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ અને પીએમ મોદીની વાતચીત બાદ ભારતે નિવેદન જારી કરીને કહ્યું કે ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચે કોઈ ત્રીજા દેશની મધ્યસ્થી સ્વીકાર્ય નથી. પરંતુ ટ્રમ્પે અનેકવાર કહ્યું કે સંઘર્ષ રોકવા માટે વેપારનો ઉપયોગ સાધન તરીકે કરવામાં આવ્યો. શું આનાથી વેપાર સમજૂતીની વાતચીત પર કોઈ અસર પડી?”

જવાબમાં જયશંકરે કહ્યું, “હું તમને કહી શકું છું કે હું તે રૂમમાં હાજર હતો, જ્યારે ઉપરાષ્ટ્રપતિ જે.ડી. વેન્સે 9 મેની રાત્રે વડાપ્રધાન મોદી સાથે વાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે જો અમે અમુક બાબતો નહીં માની, તો પાકિસ્તાન ભારત પર મોટો હુમલો કરી શકે છે. પરંતુ વડાપ્રધાન પર પાકિસ્તાનની ધમકીઓની કોઈ અસર થઈ નહીં. ઊલટાનું તેમણે સ્પષ્ટ સંકેત આપ્યો કે ભારત તરફથી જવાબ જરૂર મળશે.”

જયશંકરે જણાવ્યું કે ઘણા વર્ષોથી એક રાષ્ટ્રીય સહમતિ રહી છે કે પાકિસ્તાન સાથેના અમારા તમામ મુદ્દાઓ આપસી એટલે કે દ્વિપક્ષીય છે. તેમણે કહ્યું, “આ તે રાતની વાત છે, અને જેમ તમે જાણો છો, તે જ રાત્રે પાકિસ્તાને અમારા પર જોરદાર હુમલો કર્યો હતો. અમે તુરંત જવાબ આપ્યો. બીજા દિવસે સવારે માર્કો રુબિયોએ મને ફોન કરીને કહ્યું કે પાકિસ્તાન વાતચીત માટે તૈયાર છે. હું તમને ફક્ત તે જ કહી શકું જે મેં જાતે અનુભવ્યું. બાકી તમે સમજી શકો છો.”

જૂન મહિનામાં પીએમ મોદી G7 સંમેલનમાં ભાગ લેવા કેનેડા ગયા હતા અને ત્યાંથી તેમણે રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ સાથે ફોન પર વાત કરી હતી. આ વાતચીતની વિગતો આપતાં ભારતના વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિસરીએ જણાવ્યું હતું કે પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે પાકિસ્તાન સાથેનો યુદ્ધવિરામ દ્વિપક્ષીય હતો અને કોઈ ત્રીજા દેશના હસ્તક્ષેપથી થયો નથી. મિસરીએ એ પણ કહ્યું હતું કે પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પને જણાવ્યું હતું કે યુદ્ધવિરામ માટે અમેરિકા સાથે વેપાર અંગે કોઈ વાત થઈ નથી.

ભારત-પાકિસ્તાન સંઘર્ષ પર અત્યાર સુધીના દાવાઓ

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે અનેક પ્રસંગો પર દાવો કર્યો છે કે તેમણે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામ કરાવ્યો અને બંને દેશોને પરમાણુ યુદ્ધ તરફ જતા અટકાવ્યા. પાકિસ્તાને આ દાવાનું સમર્થન કર્યું હતું. યુદ્ધવિરામ બાદ પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન શેહબાઝ શરીફે જણાવ્યું હતું, “હું રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ પ્રત્યે આભાર વ્યક્ત કરવા માંગું છું. વોશિંગ્ટને યુદ્ધવિરામમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.”

આ ઉપરાંત, પાકિસ્તાને સંઘર્ષ દરમિયાન દાવો કર્યો હતો કે તેણે પાંચ ભારતીય લડાકુ વિમાનો તોડી પાડ્યા છે. પાકિસ્તાની સેનાના પ્રવક્તા લેફ્ટનન્ટ જનરલ અહમદ શરીફ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું, “અત્યાર સુધી, હું તમને પુષ્ટિ કરી શકું છું કે પાંચ ભારતીય વિમાનો—જેમાં ત્રણ રાફેલ, એક SU-30 અને એક મિગ-29નો સમાવેશ થાય છે અને એક હેરોન ડ્રોન પણ તોડી નાખવામાં આવ્યું છે.”

તે સમયે ભારતે આ દાવાઓ પર કોઈ પ્રતિક્રિયા આપી ન હતી. જોકે, બાદમાં ભારતે આ દાવાઓને નકારી કાઢ્યા હતા.

આ ઉપરાંત, ઈન્ડોનેશિયાની રાજધાની જકાર્તામાં ભારતીય દૂતાવાસમાં તૈનાત ડિફેન્સ અટાશેના નિવેદનએ પણ સમાચાર પત્રોમાં સ્થાન બનાવીને હેડલાઈનમાં ચમક્યા હતા. જકાર્તામાં ભારતીય દૂતાવાસમાં તૈનાત નૌસેનાના અધિકારી કેપ્ટન શિવ કુમાર 10 જૂને જકાર્તાની એક યુનિવર્સિટીના સેમિનારમાં ભાગ લીધો હતો.

આ સેમિનારમાં પોતાની પ્રેઝન્ટેશન દરમિયાન ભારતના ડિફેન્સ અટાશેએ કથિત રીતે કહ્યું હતું કે ‘રાજકીય નેતૃત્વ’ના આદેશને કારણે કેટલીક ‘અડચણો’ના ધ્યાનમાં ભારતીય વાયુસેના શરૂઆતના તબક્કાના અભિયાનમાં પાકિસ્તાની સૈન્ય સ્થાપનાઓ પર હુમલો કરી શકી ન હતી.

સમાચાર એજન્સી PTI મુજબ, તેમણે કહ્યું હતું કે ‘અમે કેટલાંક વિમાનો ગુમાવ્યા અને આ ફક્ત એટલા માટે થયું કારણ કે સૈન્ય સ્થાપનાઓ કે તેમની હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી પર હુમલો ન કરવા અંગે રાજકીય નેતૃત્વ તરફથી અડચણો ઊભી કરવામાં આવી હતી.’

“પરંતુ ગુમાવ્યા બાદ અમે અમારી રણનીતિ બદલી અને અમે સૈન્ય સ્થાપનાઓ તરફ ગયા. તેથી અમે સૌથી પહેલા દુશ્મનના હવાઈ સંરક્ષણનો દમન અને વિનાશ કર્યો. આ જ કારણે અમે જમીનથી જમીન પર હુમલો કરતી મિસાઈલો અને બ્રહ્મોસ મિસાઈલોનો ઉપયોગ કરીને હુમલા કરી શક્યા.”

ડિફેન્સ અટાશેના આ નિવેદન બાદ ભારતીય દૂતાવાસે જણાવ્યું હતું, “અમે મીડિયામાં કેટલાક અહેવાલો જોયા છે, જે સેમિનારમાં ડિફેન્સ અટાશેના પ્રેઝન્ટેશન સાથે જોડાયેલા છે. તેમના નિવેદનને વાસ્તવિક સંદર્ભથી હટાવીને દર્શાવવામાં આવ્યું છે અને મીડિયા અહેવાલોમાં તેમની વાતોને ખોટી રીતે રજૂ કરવામાં આવી છે.”

આ પણ વાંચો- શું અમેરિકા ઈચ્છે છે કે ભારત ફક્ત તેની પાસેથી જ તેલ ખરીદે? ટ્રમ્પની ધમકી અને ભારતની રણનીતિ