• World Mosquito Day 2025 : મચ્છરજન્ય રોગોથી બચવાનો સંદેશ
• ડેન્ગ્યુ-મેલેરિયા સામે રક્ષણ માટે સ્વચ્છતાનું મહત્ત્વ
• બાળકોને મચ્છરોથી કેવી રીતે બચાવશો? સરળ ઉપાયો
• સ્વચ્છતા જાળવો, મચ્છરજન્ય રોગોથી બચો

દર વર્ષે 20 ઓગસ્ટે વિશ્વ મચ્છર દિવસ (World Mosquito Day) મનાવવામાં આવે છે, જે 1897માં સર રોનાલ્ડ રોસે મેલેરિયા અને મચ્છરો વચ્ચેનો સંબંધ શોધ્યો તેની યાદ અપાવે છે. 2025માં આ દિવસનું મહત્વ વધી ગયું છે, કારણ કે મચ્છરો આજે પણ વિશ્વના સૌથી ખતરનાક જીવાતોમાં ગણાય છે. નાની કદના હોવા છતાં, આ જીવાતો દર વર્ષે લાખો લોકોને ડેન્ગ્યુ, મેલેરિયા, ચિકનગુનિયા અને ઝિકા જેવા ગંભીર રોગોથી પીડિત કરે છે. ખાસ કરીને બાળકો માટે મચ્છરોનો ખતરો વધુ મોટો બને છે, તેથી ઘરમાં અને આસપાસ સ્વચ્છતા જાળવી રાખવી, પાણી જમા ન થવા દેવું અને મચ્છરદાની કે સંપૂર્ણ બાંયવાળા કપડાંનો ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે. નાના પગલાં જેમ કે લીંબુ-લવિંગ, તુલસીનો છોડ, લસણ કે કપૂરની મદદથી મચ્છરોને દૂર રાખી શકાય છે.

વિશ્વ મચ્છર દિવસ 2024નો ઇતિહાસ

વિશ્વ મચ્છર દિવસ દર વર્ષે 20 ઓગસ્ટે મનાવવામાં આવે છે, જેનો સંબંધ લિવરપૂલ સ્કૂલ ઓફ ટ્રોપિકલ મેડિસિનના બ્રિટિશ વૈજ્ઞાનિક ડૉ. રોનાલ્ડ રોસની ઐતિહાસિક શોધ સાથે જોડાયેલો છે. 1897માં તેમણે સાબિત કર્યું હતું કે ખતરનાક રોગ મેલેરિયા ફક્ત માદા એનોફિલિસ મચ્છરના કરડવાથી ફેલાય છે. આ મહત્ત્વપૂર્ણ શોધ પછી વિશ્વભરમાં મેલેરિયાના સંક્રમણને નિયંત્રણમાં લેવા માટે નવા માર્ગો ખુલ્યા હતા. આ યોગદાન માટે 1902માં ડૉ. રોસને દવા ક્ષેત્રમાં નોબેલ પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારથી દર વર્ષે આ દિવસે વિવિધ આરોગ્ય તપાસ, જાગૃતિ કાર્યક્રમો અને તબીબી શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેથી લોકોમાં મચ્છરજન્ય રોગો અને તેમના નિવારણ અંગે વધુ જાણકારી ફેલાય. સાથે જ, દર વર્ષે આ દિવસને અનોખી થીમ સાથે ઉજવવામાં આવે છે, જે સ્વાસ્થ્ય જાગૃતિના અભિયાનને વધુ મજબૂત બનાવે છે.

World Mosquito Day 2025 ની થીમ

આ વર્ષે World Mosquito Day ની થીમ છે – “Accelerating the Fight Against Malaria for a More Equitable World”. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) જણાવે છે કે દર વર્ષે કરોડો લોકો મચ્છરજન્ય રોગોથી પ્રભાવિત થાય છે, જેમાંથી ઘણા લોકોનું મોત પણ થાય છે. આ કારણોસર નિવારણ અને જાગૃતિ સૌથી મોટું હથિયાર છે.

World Mosquito Day, observed on August 20, commemorates Sir Ronald Ross’s 1897 discovery that mosquitoes transmit malaria, highlighting their deadly role in spreading diseases worldwide.#WorldMosquitoDay #Malaria #dengue #Zika #Chikungunya #PublicHealth #GlobalHealth pic.twitter.com/OTY9mMAC1L

— Hardik Shah (@Hardik04Shah) August 20, 2025

મચ્છર કરડવાથી થતા કેટલાક સામાન્ય અને ગંભીર રોગો નીચે મુજબ છે:

• મેલેરિયા: એનોફિલિસ મચ્છરના કરડવાથી ફેલાતો આ રોગ તીવ્ર તાવ, ઠંડી, અને શારીરિક નબળાઈનું કારણ બને છે.
• ડેન્ગ્યુ: એડીસ ઇજિપ્તી મચ્છર દ્વારા ફેલાતો આ રોગ હાડકાં તોડી નાખે તેવા તાવ, ચામડી પર લાલ ફોલ્લીઓ, અને સાંધાના દુખાવા માટે જવાબદાર છે.
• ચિકનગુનિયા: આ રોગના મુખ્ય લક્ષણોમાં લાંબા સમય સુધી ચાલતો સાંધાનો દુખાવો અને અતિશય તાવનો સમાવેશ થાય છે.
• ઝિકા વાયરસ: ખાસ કરીને સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે જોખમી, આ વાયરસ બાળકોમાં જન્મજાત ખામીઓનું કારણ બની શકે છે.
• જાપાનીઝ એન્સેફાલીટીસ અને યેલો ફીવર: આ રોગો મગજ અને યકૃત જેવા મહત્વના અંગો પર હુમલો કરે છે.

સ્વચ્છતાનું મહત્વ : મચ્છર નિયંત્રણનો પ્રથમ અને શ્રેષ્ઠ ઉપાય

મચ્છરોનો વિકાસ ગંદકી અને સ્થિર પાણીમાં થાય છે. જો આપણે આપણી આસપાસના વાતાવરણને સ્વચ્છ રાખીએ, તો મચ્છરોની સંખ્યા ઘટાડી શકાય છે. આ માટે નીચેના પગલાં લઈ શકાય છે:

• પાણીનો નિકાલ: કુલર, ફૂલદાની, અને છોડની ટ્રે જેવા પાત્રોમાં જમા થયેલું પાણી નિયમિતપણે બદલવું.
• કચરાનો યોગ્ય નિકાલ: ઘરની અંદર કે બહાર કચરો જમા થવા દેવાને બદલે તેને સમયસર ફેંકી દેવો.
• પાણીની ટાંકીઓ ઢાંકવી: પાણીની ટાંકીઓ અને ડોલને હંમેશા ઢાંકીને રાખવી, જેથી મચ્છરો તેમાં ઈંડા ન મૂકી શકે.
• ગટર અને ખાડાઓનું ધ્યાન રાખવું: ઘરની આસપાસની ગટરો અને ખાડાઓમાં પાણી ભરાઈ ન રહે તેનું ધ્યાન રાખવું.

મચ્છરોથી બચાવતા કુદરતી અને ઘરેલું ઉપાયો

રસાયણોના ઉપયોગ વગર પણ મચ્છરોને દૂર રાખી શકાય છે. કેટલાક સરળ અને અસરકારક ઘરેલું ઉપાયો નીચે મુજબ છે:

લીમડાનું તેલ અને કપૂર: પાણીમાં લીમડાનું તેલ મિશ્ર કરીને ઘરના ખૂણામાં છાંટવાથી મચ્છર દૂર ભાગે છે. ઉપરાંત, કપૂરની ગોટી બાળીને રૂમમાં રાખવાથી તેની ગંધથી પણ મચ્છર દૂર રહે છે.

• તુલસીનો છોડ: ઘરની અંદર અથવા બહાર તુલસીનો છોડ રાખવાથી મચ્છરોની સંખ્યા ઓછી થાય છે, કારણ કે તેની સુગંધ મચ્છરોને પસંદ નથી.
• લસણ અને ફુદીનાનું તેલ: લસણ અને ફુદીનાના તેલની તીવ્ર ગંધ મચ્છરોને દૂર રાખવામાં ખૂબ અસરકારક છે.
• રાયસન્સ અને નાળિયેર તેલ: રાયસન્સ અને નાળિયેર તેલને ભેળવીને શરીર પર લગાવવાથી મચ્છર કરડતા અટકે છે, ખાસ કરીને બાળકો માટે આ એક સુરક્ષિત વિકલ્પ છે.
• લીંબુ અને લવિંગ: લીંબુના બે ટુકડા કરી તેમાં થોડા લવિંગ નાખીને રૂમમાં રાખવાથી મચ્છરો ભાગી જાય છે.

અન્ય મહત્વના સલામતી પગલાં

ઉપર જણાવેલા ઉપાયો ઉપરાંત, કેટલાક વધુ પગલાં લેવા પણ જરૂરી છે:

• મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ: રાત્રે સૂતી વખતે, ખાસ કરીને બાળકો અને વૃદ્ધો માટે, મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરવો.
• આખા કપડાં પહેરવા: સાંજે કે રાત્રે બહાર જતી વખતે, આખા હાથ-પગ ઢંકાય તેવા કપડાં પહેરવા, જેથી મચ્છર કરડવાની શક્યતા ઓછી થાય.
• બારી-બારણાં પર જાળી: ઘરની બારીઓ અને દરવાજા પર જાળી લગાવવાથી મચ્છરો ઘરમાં પ્રવેશી શકશે નહીં.
• જાગૃતિ ફેલાવો: તમારા વિસ્તારમાં ચાલતા સ્વચ્છતા અભિયાન અને મચ્છર નિયંત્રણ કાર્યક્રમોમાં સક્રિયપણે ભાગ લો.

આ પણ વાંચો :   World Mosquito Day: મચ્છર ભગાડવા માટે અપનાવો આ ઘરેલું ઉપાય, ડેન્ગ્યુ અને મેલેરિયાથી બચી જશો!