• PM મોદીએ કર્યુ કર્તવ્ય ભવનનું ઉદ્ધાટન
• અનેક સરકારી વિભાગ, મંત્રાલયો એક છ હેઠળ
• અત્યાધુનિક સુવિધા, ટેક્નોલોજીથી સજ્જ છે
• ગૃહ વિભાગ સહિતના મંત્રાલયોનું નવું ઠેકાણું
• 1.5 લાખ ચોરસ મીટરમાં ફેલાયેલું છે સંકુલ

PM Modi inaugurated Kartavya Bhavan : આજે 6 ઓગસ્ટ, 2025ના રોજ, PM નરેન્દ્ર મોદીએ નવી દિલ્હીના કર્તવ્ય પથ પર Kartavya Bhavan - 3 નું ઉદ્ઘાટન કરીને ભારતના વહીવટી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં એક નવી શરૂઆત કરી. આ ઇમારત સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે અને કોમન સેન્ટ્રલ સેક્રેટરીએટ (CSS)ની 10 ઇમારતોમાંથી પ્રથમ છે. એટલે ઉદ્ઘાટન બાદ PM મોદીએ એક જાહેર સભાને સંબોધી, જેમાં આ પ્રોજેક્ટના મહત્વ અને તેની વહીવટી કાર્યક્ષમતા વધારવાની શક્યતાઓ પર ચર્ચા કરી.

કયા મંત્રાલયો ખસેડવામાં આવશે?

1.5 લાખ ચોરસ મીટરમાં ફેલાયેલું આ સંકુલ અત્યાધુનિક ટેક્નોલોજી અને પર્યાવરણને અનુકૂળ સુવિધાઓથી સજ્જ છે. આ ઇમારતમાં ગૃહ મંત્રાલય, વિદેશ મંત્રાલય, ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલય, MSME, કાર્મિક મંત્રાલય (DoPT), પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલય તેમજ મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સલાહકારનું કાર્યાલય સ્થળાંતર કરશે, જે અગાઉ શાસ્ત્રી ભવન, કૃષિ ભવન, નિર્માણ ભવન અને ઉદ્યોગ ભવન જેવી જર્જરિત ઇમારતોમાં કાર્યરત હતા.

Kartavya Bhavan - 3 ની ટેક્નોલોજીકલ અને પર્યાવરણીય ખાસિયતો

જનપથ પર નિર્મિત આ ઇમારત 10 માળની છે, જેમાં બે બેઝમેન્ટ અને ગ્રાઉન્ડ ફ્લોરનો સમાવેશ થાય છે. આ સંકુલમાં 600 વાહનો માટે પાર્કિંગ સુવિધા, 24 મુખ્ય અને 26 નાના કોન્ફરન્સ રૂમ, સ્માર્ટ એન્ટ્રી સિસ્ટમ, ઇલેક્ટ્રોનિક મોનિટરિંગ, કમાન્ડ સેન્ટર, સોલાર પેનલ્સ, સોલાર વોટર હીટર અને ઇ-વ્હીકલ ચાર્જિંગ સ્ટેશન જેવી અદ્યતન સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે. પર્યાવરણલક્ષી ડિઝાઇન સાથે, આ ઇમારતમાં ગંદાપાણીનો પુનઃઉપયોગ, ઘન કચરા વ્યવસ્થાપન, ઉર્જા-બચત LED લાઇટ્સ, સેન્સર-આધારિત લાઇટિંગ અને સ્માર્ટ લિફ્ટ્સનો સમાવેશ થાય છે. ખાસ કાચની બારીઓ ધ્વનિ પ્રદૂષણ ઘટાડે છે અને ઇમારતને ઠંડી રાખે છે, જેનાથી ઉર્જા વપરાશ 30% ઓછો થાય છે. આ સુવિધાઓ વહીવટી કાર્યોને સરળ બનાવવા ઉપરાંત ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.

સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ : એકીકૃત વહીવટની દિશામાં

કર્તવ્ય ભવન-3 સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટનો પ્રથમ તબક્કો છે, જેનો ઉદ્દેશ દિલ્હીના વિવિધ ભાગોમાં વિખેરાયેલા સરકારી મંત્રાલયોને એક છત્ર હેઠળ લાવવાનો છે. 1950-70ના દાયકામાં બનેલા શાસ્ત્રી ભવન, કૃષિ ભવન, નિર્માણ ભવન અને ઉદ્યોગ ભવન જેવી ઇમારતો હવે જર્જરિત થઈ ગઈ છે, અને તેની જાળવણીનો ખર્ચ નોંધપાત્ર રીતે વધ્યો છે. શહેરી બાબતોના મંત્રી મનોહર લાલ ખટ્ટરે જણાવ્યું કે કર્તવ્ય ભવન-1 અને 2 આગામી મહિનામાં તૈયાર થશે, જ્યારે બાકીની 7 ઇમારતો એપ્રિલ 2027 સુધીમાં પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે. આ પ્રોજેક્ટ પર લગભગ 1000 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થશે, જે વહીવટી આધુનિકીકરણની દિશામાં એક મોટું પગલું છે.

ઉત્તર અને દક્ષિણ બ્લોકનું રૂપાંતર

સેન્ટ્રલ વિસ્ટા પ્રોજેક્ટ હેઠળ, ઉત્તર અને દક્ષિણ બ્લોકમાં આવેલા તમામ મંત્રાલયોને કર્તવ્ય ભવનોમાં સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવશે. આ બંને બ્લોક ખાલી થયા બાદ ‘યુગે યુગિન ભારત’ સંગ્રહાલયમાં રૂપાંતરિત થશે, જેમાં મહાભારત કાળથી આધુનિક ભારત સુધીનો ઇતિહાસ, કલા અને સંસ્કૃતિ પ્રદર્શિત થશે. આ સંગ્રહાલયો ઐતિહાસિક માળખાને જાળવી રાખીને ભારતની સાંસ્કૃતિક વિરાસતને ઉજાગર કરશે. આ પગલું નવી ઇમારતોની જરૂરિયાતને પણ રેખાંકિત કરે છે, કારણ કે જૂની ઇમારતોની જાળવણીનો ખર્ચ અને તેની મર્યાદિત કાર્યક્ષમતા વહીવટી પ્રક્રિયાઓને અવરોધે છે.

આધુનિક વહીવટ માટે નવો યુગ

PMO અનુસાર, કર્તવ્ય ભવન-3 સેન્ટ્રલ વિસ્ટાના વ્યાપક પરિવર્તનનો એક ભાગ છે, જે વહીવટી પ્રક્રિયાઓને સુવ્યવસ્થિત કરવા અને ચપળ શાસનને સક્ષમ બનાવવાનો હેતુ રાખે છે. આ ઇમારતની અદ્યતન સુવિધાઓ અને પર્યાવરણલક્ષી ડિઝાઇન ભારતના વહીવટી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને આધુનિક બનાવવાની સાથે ટકાઉ વિકાસના લક્ષ્યોને પણ સાકાર કરે છે. આ પ્રોજેક્ટ દેશની રાજધાનીને વૈશ્વિક સ્તરે આધુનિક વહીવટી કેન્દ્ર તરીકે સ્થાપિત કરવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.

આ પણ વાંચો :  ઓપરેશન સિંદૂર મુદ્દે સત્ર બોલાવીને વિપક્ષે પોતાના પગ પર જ કુહાડી મારી, NDAની બેઠકમાં PM મોદીનો પ્રહાર