• ‘મોહન ભાગવત : સંઘની મજબૂત ધરી’, PM Modi નો જન્મદિવસ પર હૃદયસ્પર્શી લેખ
• સંઘના શતાબ્દી વર્ષે મોહન ભાગવતનો 75મો જન્મદિવસ : PM મોદીની શુભેચ્છાઓ
• ‘વસુધૈવ કુટુંબકમ’ના મંત્ર સાથે મોહન ભાગવતનું સમર્પણ, મોદીનો લેખ
• મોહન ભાગવતના જન્મદિવસે PM મોદીનો સંદેશ : ‘રાષ્ટ્ર પ્રથમની ભાવના સાથે સંઘનું નેતૃત્વ’
• કોરોના કાળથી પંચ પરિવર્તન સુધી : મોહન ભાગવતનું યોગદાન, મોદીનો લેખ

 PM Narendra Modi : આજે 11 સપ્ટેમ્બર છે. આ દિવસ વિવિધ સ્મૃતિઓ સાથે જોડાયેલો છે. એક સ્મૃતિ 1893ની છે, જ્યારે સ્વામી વિવેકાનંદે શિકાગોમાં વિશ્વબંધુત્વનો સંદેશ આપ્યો હતો, અને બીજી સ્મૃતિ 9/11ના આતંકવાદી હુમલાની છે, જ્યારે વિશ્વબંધુત્વને સૌથી મોટો આઘાત લાગ્યો હતો. આજના દિવસની એક ખાસ વાત એ પણ છે કે આજે એવા વ્યક્તિત્વનો 75મો જન્મદિવસ છે, જેમણે ‘વસુધૈવ કુટુંબકમ’ના મંત્ર પર ચાલીને સમાજને સંગઠિત કરવા, સમતા-સમરસતા અને બંધુત્વની ભાવનાને સશક્ત કરવામાં પોતાનું આખું જીવન સમર્પિત કર્યું છે.

રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)ના પરમ પૂજનીય સરસંઘચાલક તરીકે સન્માન સાથે સંબોધાતા આદરણીય મોહન ભાગવતનો આજે જન્મદિવસ છે. આ એક સુખદ સંયોગ છે કે આ વર્ષે સંઘ પણ પોતાનું શતાબ્દી વર્ષ ઉજવી રહ્યું છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ મોહન ભાગવતને હાર્દિક શુભેચ્છાઓ પાઠવી અને પ્રાર્થના કરી કે ઈશ્વર તેમને દીર્ઘાયુ અને સારું સ્વાસ્થ્ય આપે.

PM Modi નો ભાગવત પરિવાર સાથે ગાઢ સંબંધ

મોદીએ પોતાના લેખમાં લખ્યું કે, તેમનો મોહન ભાગવતના પરિવાર સાથે ખૂબ ગાઢ સંબંધ રહ્યો છે. તેમને ભાગવતના પિતા સ્વ. મધુકરરાવ ભાગવત સાથે નજીકથી કામ કરવાનો સૌભાગ્ય મળ્યું હતું. મોદીએ પોતાની પુસ્તક ‘જ્યોતિપુંજ’માં મધુકરરાવ વિશે વિસ્તારથી લખ્યું છે. વકીલાતની સાથે મધુકરરાવે આખું જીવન રાષ્ટ્ર નિર્માણના કાર્યમાં સમર્પિત કર્યું. યુવાવસ્થામાં તેમણે ગુજરાતમાં લાંબો સમય વિતાવ્યો અને સંઘના કાર્યનો મજબૂત પાયો નાખ્યો. મધુકરરાવનું રાષ્ટ્ર નિર્માણ પ્રત્યેનું સમર્પણ એટલું ગાઢ હતું કે તેમણે પોતાના પુત્ર મોહનરાવને પણ આ મહાન કાર્ય માટે સતત ઘડ્યા. એક પારસમણિ મધુકરરાવે મોહનરાવના રૂપમાં બીજો પારસમણિ તૈયાર કર્યો.

આ પણ વાંચો- ‘વર્દી પહેર્યા પછી જાતિ અને ધર્મથી ઉપર ઉઠીને કામ કરો’, Supreme Court ની પોલીસને ફટકાર

મોહન ભાગવતનું પ્રેરણાદાયી જીવન

મોહન ભાગવતનું આખું જીવન સતત પ્રેરણા આપનારું રહ્યું છે. તેઓ 1970ના દશકના મધ્યમાં પ્રચારક બન્યા. સામાન્ય જીવનમાં ‘પ્રચારક’ શબ્દ સાંભળીને એવો ભ્રમ થાય કે કોઈ પ્રચાર કરનાર વ્યક્તિ હશે, પરંતુ સંઘને જાણનારા લોકો જાણે છે કે પ્રચારક પરંપરા સંઘના કાર્યની વિશેષતા છે. છેલ્લા 100 વર્ષમાં દેશભક્તિની પ્રેરણાથી ભરેલા હજારો યુવક-યુવતીઓએ પોતાનું ઘર-પરિવાર ત્યજીને આખું જીવન સંઘ પરિવાર દ્વારા રાષ્ટ્રને સમર્પિત કર્યું છે. ભાગવત પણ આ મહાન પરંપરાની મજબૂત ધરી છે.

ભાગવતે તે સમયે પ્રચારકની જવાબદારી સંભાળી જ્યારે તત્કાલીન કોંગ્રેસ સરકારે દેશ પર ઈમરજન્સી લાદી હતી. તે દરમિયાન ભાગવતે ઈમરજન્સી વિરોધી આંદોલનને સતત મજબૂતી આપી. તેમણે ઘણાં વર્ષો સુધી મહારાષ્ટ્રના ગ્રામીણ અને પછાત વિસ્તારો, ખાસ કરીને વિદર્ભમાં કામ કર્યું. 1990ના દશકમાં અખિલ ભારતીય શારીરિક પ્રમુખ તરીકે મોહન ભાગવતના કાર્યોને આજે પણ ઘણા સ્વયંસેવકો સ્નેહપૂર્વક યાદ કરે છે. આ જ સમયગાળામાં ભાગવતે બિહારના ગામોમાં પોતાના જીવનના અમૂલ્ય વર્ષો વિતાવ્યા અને સમાજને સશક્ત કરવાના કાર્યમાં સમર્પિત રહ્યા.

સરસંઘચાલક તરીકે નેતૃત્વ

વર્ષ 2000માં તેઓ સરકાર્યવાહ બન્યા અને અહીં પણ ભાગવતે પોતાની અનોખી કાર્યશૈલીથી દરેક મુશ્કેલ પરિસ્થિતિને સહજતા અને સચોટતાથી સંભાળી. 2009માં તેઓ સરસંઘચાલક બન્યા અને આજે પણ અપાર ઉર્જા સાથે કામ કરી રહ્યા છે. ભાગવતે ‘રાષ્ટ્ર પ્રથમ’ની મૂળ વિચારધારાને હંમેશા સર્વોચ્ચ રાખી. સરસંઘચાલક બનવું એ માત્ર એક સંગઠનાત્મક જવાબદારી નથી, પરંતુ એક પવિત્ર વિશ્વાસ છે, જેને પેઢી દર પેઢી દૂરદર્શી વ્યક્તિત્વોએ આગળ વધાર્યો છે અને આ રાષ્ટ્રના નૈતિક અને સાંસ્કૃતિક માર્ગને દિશા આપી છે. અસાધારણ વ્યક્તિઓએ આ ભૂમિકાને વ્યક્તિગત ત્યાગ, ઉદ્દેશ્યની સ્પષ્ટતા અને માતૃભૂમિ પ્રત્યે અડગ સમર્પણ સાથે નિભાવી છે. એ ગર્વની વાત છે કે મોહન ભાગવતે આ વિશાળ જવાબદારી સાથે પૂર્ણ ન્યાય કર્યો છે અને તેમાં પોતાની વ્યક્તિગત શક્તિ, બૌદ્ધિક ઊંડાણ અને સહૃદય નેતૃત્વ પણ ઉમેર્યું છે.

આ પણ વાંચો- PM Modi in Varanasi : કહ્યું- ‘ભારત અને મોરિશસ સહયોગી નહીં, પરિવાર છે’, દ્વિપક્ષીય બેઠકમાં MOU પર હસ્તાક્ષર

યુવાઓ સાથે સહજ સંનાદ અને પરિવર્તન

ભાગવતનું યુવાઓ સાથે સહજ જોડાણ છે, જેના કારણે તેમણે વધુને વધુ યુવાનોને સંઘના કાર્ય માટે પ્રેરિત કર્યા છે. તેઓ લોકો સાથે સીધો સંપર્ક રાખે છે અને સંવાદ કરે છે. શ્રેષ્ઠ કાર્ય પદ્ધતિ અપનાવવાની ઈચ્છા અને બદલાતા સમય પ્રત્યે ખુલ્લું મન રાખવું એ મોહનજીની મોટી વિશેષતા રહી છે. જો આપણે વ્યાપક સંદર્ભમાં જોઈએ તો, સંઘની 100 વર્ષની યાત્રામાં ભાગવતનો કાર્યકાળ સૌથી વધુ પરિવર્તનનો કાળ માનવામાં આવશે. ગણવેશ પરિવર્તન હોય કે સંઘ શિક્ષા વર્ગોમાં ફેરફાર, આવા અનેક મહત્ત્વના પરિવર્તનો તેમના નિર્દેશનમાં પૂર્ણ થયા.

કોરોના કાળમાં પ્રયાસો

કોરોના કાળમાં મોહન ભાગવતના પ્રયાસો ખાસ રીતે યાદ આવે છે. તે મુશ્કેલ સમયમાં તેમણે સ્વયંસેવકોને સુરક્ષિત રહીને સમાજસેવા કરવાની દિશા આપી અને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ વધારવા પર ભાર મૂક્યો. તેમના માર્ગદર્શનમાં સ્વયંસેવકોએ જરૂરિયાતમંદો સુધી શક્ય તમામ સહાય પહોંચાડી, ઠેરઠેર મેડિકલ કેમ્પ યોજ્યા. તેમણે વૈશ્વિક પડકારો અને વૈશ્વિક વિચારને પ્રાથમિકતા આપીને વ્યવસ્થાઓ વિકસાવી. ઘણા સ્વયંસેવકો ગુમાવવા પડ્યા પરંતુ ભાગવતની પ્રેરણા એવી હતી કે અન્ય સ્વયંસેવકોની દૃઢ ઈચ્છાશક્તિ નબળી પડી નહીં.

પંચ પરિવર્તન અને આત્મનિર્ભર ભારત

મોદીએ જણાવ્યું કે, આ વર્ષે નાગપુરમાં માધવ નેત્ર ચિકિત્સાલયના ઉદ્ઘાટન દરમિયાન તેમણે કહ્યું હતું કે, સંઘ એક અક્ષયવટ જેવું છે, જે રાષ્ટ્રીય સંસ્કૃતિ અને ચેતનાને ઉર્જા આપે છે. આ અક્ષયવટની મૂળ તેના મૂલ્યોને કારણે ખૂબ ઊંડા અને મજબૂત છે. આ મૂલ્યોને આગળ વધારવામાં મોહન ભાગવતે જે સમર્પણ દાખવ્યું છે, તે દરેકને પ્રેરણા આપે છે. સમાજ કલ્યાણ માટે સંઘની શક્તિનો સતત ઉપયોગ કરવા પર ભાગવતનો ખાસ ભાર રહ્યો છે. આ માટે તેમણે પંચ પરિવર્તનનો માર્ગ પ્રસ્થાપિત કર્યો, જેમાં સ્વબોધ, સામાજિક સમરસતા, નાગરિક શિષ્ટાચાર, કુટુંબ પ્રબોધન અને પર્યાવરણના સૂત્રો પર ચાલીને રાષ્ટ્ર નિર્માણને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી.

સંઘનો દરેક કાર્યકર્તા વૈભવસંપન્ન ભારતમાતાનું સપનું સાકાર થતું જોવા માંગે છે. આ સપનું પૂરું કરવા માટે જરૂરી સ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ અને નક્કર પગલાંની જરૂર હોય છે, અને મોહનજી આ બંને ગુણોથી પરિપૂર્ણ છે. ભાગવતની એક ખાસ વિશેષતા એ છે કે તેઓ મૃદુભાષી છે અને તેમનામાં સાંભળવાની અદ્ભુત ક્ષમતા છે, જે તેમના દૃષ્ટિકોણને ઊંડાણ અને તેમના વ્યક્તિત્વ તથા નેતૃત્વમાં સંવેદનશીલતા અને ગરિમા લાવે છે.

સંગીત, સંસ્કૃતિ અને આંદોલનોમાં યોગદાન

મોહન ભાગવત હંમેશા ‘એક ભારત શ્રેષ્ઠ ભારત’ના પ્રબળ પક્ષધર રહ્યા છે. ભારતની વિવિધતા અને ભારતભૂમિની શોભા વધારતી અનેક સંસ્કૃતિઓ અને પરંપરાઓના ઉત્સવમાં ભાગવત પૂરા ઉત્સાહથી જોડાય છે. બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે મોહન ભાગવત વ્યસ્તતા વચ્ચે સંગીત અને ગાયનમાં રુચિ રાખે છે અને વિવિધ ભારતીય વાદ્યોમાં નિપુણ છે. વાંચનમાં તેમની રુચિ તેમના અનેક ભાષણો અને સંવાદોમાં સ્પષ્ટ દેખાય છે. દેશમાં સફળ જન-આંદોલનો જેવા કે સ્વચ્છ ભારત મિશન કે બેટી બચાઓ બેટી પઢાઓમાં ભાગવતે આખા સંઘ પરિવારને ઉર્જા ભરવા પ્રેરિત કર્યો. પર્યાવરણ અને ટકાઉ જીવનશૈલીને આગળ વધારવા માટેના તેમના સમર્પણની પણ નોંધ લેવામાં આવી છે.

સંઘનું શતાબ્દી વર્ષ

આગામી વિજયાદશમીએ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ 100 વર્ષનું થશે. આ એક સુખદ સંયોગ છે કે વિજયાદશમી, ગાંધી જયંતી, લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીની જયંતી અને સંઘનું શતાબ્દી વર્ષ એક જ દિવસે આવે છે. આ ભારત અને વિશ્વભરના લાખો સ્વયંસેવકો માટે ઐતિહાસિક અવસર છે. મોદીએ કહ્યું કે, અમારું સૌભાગ્ય છે કે અમારી પાસે મોહન ભાગવત જેવા દૂરદર્શી અને પરિશ્રમી સરસંઘચાલક છે, જે આવા સમયે સંગઠનનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. એક યુવા સ્વયંસેવકથી લઈને સરસંઘચાલક સુધીની તેમની જીવનયાત્રા તેમની નિષ્ઠા અને વૈચારિક દૃઢતા દર્શાવે છે.

મોદીએ માતૃભૂમિની સેવામાં સમર્પિત મોહન ભાગવતના દીર્ઘ અને સ્વસ્થ જીવનની પુનઃ કામના કરી અને તેમને જન્મદિવસની અનેક શુભેચ્છાઓ આપી.

આ પણ વાંચો- કાશીમાં મોરિશસના PMએ Diego Garcia નો મુદ્દો ઉઠાવ્યો, ભારત પાસેથી સહયોગની માંગ, અમેરિકા-બ્રિટનની ચિંતા વધશે