શું સુપ્રીમ કોર્ટ વિધેયકો પર રાષ્ટ્રપતિ-રાજ્યપાલોની મંજૂરી માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકે? 22 જુલાઈએ સુનાવણી
- શું સુપ્રીમ કોર્ટ વિધેયકો પર રાષ્ટ્રપતિ-રાજ્યપાલોની મંજૂરી માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકે? 22 જુલાઈએ સુનાવણી
નવી દિલ્હી: વિધેયકોને મંજૂરી આપવા માટે રાજ્યપાલો અને રાષ્ટ્રપતિ માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકાય? આ મુદ્દે સુપ્રીમ કોર્ટ 22 જુલાઈ, 2025ના રોજ સુનાવણી કરશે. રાષ્ટ્રપતિએ આ મામલે સંદર્ભ (રેફરન્સ) સુપ્રીમ કોર્ટને મોકલ્યો હતો. ચીફ જસ્ટિસ ઓફ ઈન્ડિયા (CJI) બી.આર. ગવઈ, જસ્ટિસ સૂર્યકાંત, જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ, જસ્ટિસ પી.એસ. નરસિમ્હા અને જસ્ટિસ એ.એસ. ચંદુરકરની પાંચ જજોની બેન્ચ આ સુનાવણી હાથ ધરશે.
13 મે, 2025ના રોજ CJI ગવઈના શપથગ્રહણના એક દિવસ પહેલાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ 14 સવાલોના જવાબ માટે સુપ્રીમ કોર્ટની સલાહ માંગી હતી. મુખ્ય સવાલ એ છે કે શું સુપ્રીમ કોર્ટ વિધાનસભાઓ દ્વારા પસાર કરાયેલા વિધેયકોને મંજૂરી આપવા માટે રાજ્યપાલો અને રાષ્ટ્રપતિ માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકે છે?
સુપ્રીમ કોર્ટની બે જજોની બેન્ચે તમિલનાડુ સરકારની અરજી પર રાજ્યપાલ અને રાષ્ટ્રપતિ માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી હતી, જેના પર ઉપરાષ્ટ્રપતિ જગદીપ ધનખડે કડક આપત્તિ ઉઠાવી હતી. 13 મે, 2025ના રોજ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 143(1) હેઠળ સંદર્ભ મોકલીને સુપ્રીમ કોર્ટની રાય માંગી હતી.
રાષ્ટ્રપતિએ સુપ્રીમ કોર્ટને પૂછેલા 14 સવાલો
જ્યારે રાજ્યપાલને ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 200 હેઠળ કોઈ વિધેયક રજૂ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેમની પાસે કયા બંધારણીય વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે?
શું રાજ્યપાલ ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 200 હેઠળ વિધેયક રજૂ થાય ત્યારે ઉપલબ્ધ તમામ વિકલ્પોનો ઉપયોગ કરતી વખતે મંત્રીપરિષદની સલાહ અને સહાયથી બંધાયેલા છે?
શું રાજ્યપાલ દ્વારા અનુચ્છેદ 200 હેઠળ બંધારણીય વિવેકનો ઉપયોગ ન્યાયસંગત છે?
શું ભારતના બંધારણનો અનુચ્છેદ 361, અનુચ્છેદ 200 હેઠળ રાજ્યપાલની કામગીરીની ન્યાયિક સમીક્ષા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકે છે?
બંધારણીય રીતે નક્કી કરેલી સમયમર્યાદા અને રાજ્યપાલની સત્તાઓના ઉપયોગની રીતના અભાવમાં, શું ન્યાયિક આદેશો દ્વારા અનુચ્છેદ 200 હેઠળ રાજ્યપાલની તમામ સત્તાઓના ઉપયોગ માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકાય અને ઉપયોગની રીત નિર્ધારિત કરી શકાય?
શું ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 201 હેઠળ રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા બંધારણીય વિવેકનો ઉપયોગ ન્યાયસંગત છે?
બંધારણીય રીતે નક્કી કરેલી સમયમર્યાદા અને રાષ્ટ્રપતિની સત્તાઓના ઉપયોગની રીતના અભાવમાં, શું ન્યાયિક આદેશો દ્વારા અનુચ્છેદ 201 હેઠળ રાષ્ટ્રપતિના વિવેકના ઉપયોગ માટે સમયમર્યાદા નક્કી કરી શકાય અને ઉપયોગની રીત નિર્ધારિત કરી શકાય?
રાષ્ટ્રપતિની સત્તાઓને નિયંત્રિત કરતી બંધારણીય યોજનાના પ્રકાશમાં, શું રાષ્ટ્રપતિએ અનુચ્છેદ 143 હેઠળ સુપ્રીમ કોર્ટની સલાહ લેવી જરૂરી છે અથવા રાજ્યપાલ દ્વારા રાષ્ટ્રપતિની સહમતિ માટે વિધેયક આરક્ષિત કરવા કે અન્યથા સુપ્રીમ કોર્ટની રાય લેવી જરૂરી છે?
શું અનુચ્છેદ 200 અને 201 હેઠળ રાજ્યપાલ અને રાષ્ટ્રપતિના નિર્ણયો, કાયદો અમલમાં આવે તે પહેલાંના તબક્કામાં ન્યાયસંગત છે? શું ન્યાયાલયો માટે કોઈ વિધેયક કાયદો બનવા પહેલાં તેની વિષયવસ્તુ પર ન્યાયિક નિર્ણય લેવું સ્વીકાર્ય છે?
શું બંધારણીય સત્તાઓનો ઉપયોગ અને રાષ્ટ્રપતિ/રાજ્યપાલના આદેશોને અનુચ્છેદ 142 હેઠળ કોઈપણ રીતે બદલી શકાય?
શું રાજ્ય વિધાનમંડળ દ્વારા બનાવેલો કાયદો અનુચ્છેદ 200 હેઠળ રાજ્યપાલની સહમતિ વિના અમલી કાયદો છે?
બંધારણના અનુચ્છેદ 145(3)ના જોગવાઈના સંદર્ભમાં, શું આ માનનીય ન્યાયાલયની કોઈપણ બેન્ચ માટે એ ફરજિયાત નથી કે તે પહેલાં નક્કી કરે કે તેની સમક્ષની કાર્યવાહીમાં સામેલ પ્રશ્નો એવા પ્રકારના છે કે જેમાં બંધારણની વ્યાખ્યા તરીકે કાયદાના મહત્ત્વના પ્રશ્નો સામેલ છે અને તેને ઓછામાં ઓછા પાંચ ન્યાયાધીશોની બેન્ચને સંદર્ભિત કરે?
શું અનુચ્છેદ 142 હેઠળ સુપ્રીમ કોર્ટની સત્તાઓ પ્રક્રિયાગત કાયદાના મામલાઓ સુધી મર્યાદિત છે, અથવા અનુચ્છેદ 142 એવા નિર્દેશો જારી કરવા/આદેશો પસાર કરવા સુધી વિસ્તરે છે જે બંધારણ કે અમલી કાયદાના હાલના મૂળ કે પ્રક્રિયાગત જોગવાઈઓની વિરુદ્ધ કે અસંગત છે?
શું બંધારણ અનુચ્છેદ 131 હેઠળ દાવા દ્વારા સિવાય, કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારો વચ્ચેના વિવાદોને ઉકેલવા માટે સુપ્રીમ કોર્ટના અન્ય કોઈ અધિકારક્ષેત્રને રોકે છે?
આ પણ વાંચો- ઓપરેશન સિંદૂર, અમદાવાદ પ્લેન ક્રેશ, SIR… ઈન્ડિયા ગઠબંધને આ મુદ્દાઓ પર સરકારને ઘેરવાની રણનીતિ ઘડી