• UCC શું છે? 
• કયા ધર્મ પર શું અસર પડશે?
• UCC થી શું બદલાશે?

UCC એટલે સમાન નાગરિક સંહિતા. જેને આપણે સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, એક દેશ - એક કાયદો. ભારતમાં તમામ નાગરિકો માટે એકસરખો કાયદો હોવો જોઈએ, પછી ભલે તેમનો ધર્મ કે જાતિ કોઈ પણ હોય. હાલમાં વિવિધ ધર્મો માટે લગ્ન, છૂટાછેડા, દત્તક લેવવાના નિયમો, વારસો અને મિલકત સંબંધિત અલગ-અલગ કાયદા છે. જો સમાન નાગરિક સંહિતા (UCC) અમલમાં આવશે, તો આ તમામ બાબતો માટે એક જ કાયદો રહેશે. નોંધનીય છે કે UCC ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 44 નો ભાગ છે અને રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતોમાં તેનું ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં સરકારની જવાબદારી તરીકે સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવાની વાત કહેવામાં આવી છે.

UCC લાગું થશે તો કયા ધર્મ પર શું અસર પડશે?

ભારતમાં હાલમાં વિવિધ ધર્મોના પોતાના અંગત કાયદા છે, જેમ કે હિન્દુ પર્સનલ લો અને મુસ્લિમ પર્સનલ લો. UCCનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય એ છે કે આ અલગ અલગ કાયદાઓને એક સરખા કાયદામાં સમાવી એક સમાન નાગરિક સંહિતા લાવવામાં આવે.

1. હિન્દુ ધર્મ પર અસર:

UCC લાગુ થયા પછી, હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ (1955) અને હિન્દુ ઉત્તરાધિકાર અધિનિયમ (1956)માં ફેરફાર કરવા પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમની કલમ 2(2) જણાવે છે કે તેની જોગવાઈઓ અનુસૂચિત જનજાતિઓને લાગુ પડશે નહીં. કાયદાની કલમ 5(5) અને 7 જણાવે છે કે જોગવાઈઓ પર રૂઢિગત ઉપયોગો પ્રબળ રહેશે. પરંતુ UCC આવ્યા પછી, તેમને કોઈ છૂટ મળશે નહીં.

2. મુસ્લિમ ધર્મ પર અસર:

મુસ્લિમ પર્સનલ (શરિયત) એક્ટ, 1937 મુજબ લગ્ન, છૂટાછેડા અને ભરણપોષણ શરિયત કાયદા અનુસાર થાય છે, પરંતુ UCC લાગુ થયા પછી, લગ્ન માટેની લઘુત્તમ ઉંમર એકસરખી થશે અને એકથી વધુ લગ્નની પરંપરાનો અંત આવી શકે છે.

3. શીખ ધર્મ પર અસર:

શીખોની લગ્ન સંબંધી વ્યવસ્થા 1909 ના આનંદ મેરેજ એક્ટ હેઠળ આવે છે, જે છૂટાછેડાની જોગવાઈનો સમાવેશ કરતું નથી. UCC લાગુ થયા પછી, છૂટાછેડા અને અન્ય લગ્ન નિયમો માટે એક સરખો કાયદો લાગું થઈ શકે છે, જે આનંદ મેરેજ એક્ટના સમાપન તરફ લઈ જઈ શકે.

4. પારસી ધર્મ પર અસર:

હાલના પારસી લગ્ન અને છૂટાછેડા અધિનિયમ, 1936 મુજબ, જો કોઈ પારસી સ્ત્રી બીજા ધર્મના વ્યક્તિ સાથે લગ્ન કરે તો તે પારસી વિધિઓ અને પરંપરાગત અધિકારો ગુમાવે છે. UCC લાગુ થયા પછી, આ નિયમો પણ રદ થઈ શકે છે.

5. ખ્રિસ્તી ધર્મ પર અસર:

UCC અમલમાં આવ્યા પછી, ખ્રિસ્તી ધર્મના વ્યક્તિગત કાયદાઓમાં મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો આવશે, ખાસ કરીને વારસો, દત્તક અને છૂટાછેડા સંબંધિત નિયમોમાં.

• છૂટાછેડા કાયદામાં ફેરફાર:

હાલના ખ્રિસ્તી છૂટાછેડા અધિનિયમ, 1869 મુજબ, જો પતિ-પત્નિ પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડા લેવા ઇચ્છે તો તેમને ઓછામાં ઓછા 2 વર્ષ સુધી અલગ રહેવું ફરજિયાત છે. જો UCC લાગુ થશે, તો આ સમયસીમા સમાપ્ત થઈ શકે છે અને છૂટાછેડાની પ્રક્રિયા વધુ સરળ બની શકે.

• વારસો અને મિલકતના નિયમોમાં બદલાવ:

વિસ્તૃત ખ્રિસ્તી વારસો કાયદો, 1925 અનુસાર, માતાને તેના સંતાનના મૃત્યુ પછી મિલકતમાં અધિકાર મળતો નથી, અને સમગ્ર મિલકત પિતાને મળે છે. જો UCC લાગુ થશે, તો માતા અને પિતા બંનેને સંતાનની મિલકતમાં સમાન હક મળી શકે. આથી, UCC ખ્રિસ્તી સમુદાય માટે વૈવાહિક અને વારસાગત નિયમો વધુ સુસંગત અને સમાન બનાવશે, જે વ્યક્તિગત કાયદાઓના ભેદભાવને દૂર કરી શકશે.

UCC થી શું બદલાશે?

હિન્દુઓ, શીખો, જૈનો અને બૌદ્ધોના અંગત બાબતો હિન્દુ લગ્ન કાયદા દ્વારા સંચાલિત થાય છે. મુસ્લિમો, ખ્રિસ્તીઓ અને પારસીઓના અલગ અલગ અંગત કાયદા છે.

આવી સ્થિતિમાં, જો સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવામાં આવે તો બધા ધર્મોના હાલના કાયદાઓ નાબૂદ થઈ જશે. લગ્ન, છૂટાછેડા, દત્તક, વારસો અને મિલકત સંબંધિત બાબતોમાં બધા ધર્મોમાં ફરીથી સમાન કાયદા હશે.

યુસીસીની શું અસર થશે?

લગ્ન: હિન્દુ-શીખ-ખ્રિસ્તી-બૌદ્ધ-પારસી અને જૈન ધર્મોમાં ફક્ત એક જ લગ્નની મંજૂરી છે. જો કોઈ વ્યક્તિ તેની પહેલી પત્ની કે પતિથી છૂટાછેડા લીધેલ હોય તો જ તે બીજી વાર લગ્ન કરી શકે છે. પરંતુ મુસ્લિમોમાં, પુરુષોને 4 વાર લગ્ન કરવાની છૂટ છે. UCC ના આગમન સાથે, એકથી વધુ પત્ની પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે.

છૂટાછેડા/તલાક: હિન્દુ ધર્મ સહિત ઘણા ધર્મોમાં છૂટાછેડા અંગે અલગ અલગ નિયમો છે. છૂટાછેડા માટેના આધાર અલગ અલગ છે. છૂટાછેડા મેળવવા માટે, હિન્દુઓએ 6 મહિના અલગ રહેવું પડે છે અને ખ્રિસ્તીઓએ 2 વર્ષ અલગ રહેવું પડે છે. પરંતુ મુસ્લિમોમાં છૂટાછેડા માટે અલગ નિયમો છે. આ બધું UCC ના આગમન સાથે સમાપ્ત થશે.

ઉત્તરાખંડમાં UCC લાગુ?

ઉત્તરાખંડમાં સોમવારે સમાન નાગરિક સંહિતા એટલે કે UCC લાગુ થઈ ગયો છે. મુખ્યમંત્રી પુષ્કર સિંહ ધામીએ સત્તાવાર પોર્ટલ લોન્ચ કરતી વખતે આ જાહેરાત કરી હતી. ઉત્તરાખંડ હવે UCC (યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ) લાગુ કરનાર ભારતનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું છે. UCC ના અમલીકરણની તારીખ પહેલાથી જ 27 જાન્યુઆરી નક્કી કરવામાં આવી હતી. UCC પોર્ટલ લોન્ચ કરતી વખતે, પુષ્કર સિંહ ધામીએ કહ્યું, 'આજનો દિવસ ફક્ત ઉત્તરાખંડ માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર દેશ માટે ઐતિહાસિક દિવસ છે.' ટીમે ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરવામાં ખૂબ મહેનત કરી છે. અમે જનતાને આપેલું વચન પૂર્ણ કર્યું છે. UCC કોઈપણ ધર્મની વિરુદ્ધ નથી, પરંતુ તે હવે રાજ્યમાં તમામ ધર્મોની મહિલાઓને સમાન અધિકારો મળશે. UCC દ્વારા મહિલાઓને સશક્ત બનાવવામાં આવશે. હલાલા પ્રથા, એકથી વધુ પત્ની અને બાળ લગ્ન પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવશે.

આ પણ વાંચો :  UCCની જરૂરી નથી, કાયદા પંચના અહેવાલ પર કોંગ્રેસનો મોટો દાવો કર્યો