કેમ રાહુલ ગાંધી ચૂંટણી પંચ પાછળ હાથ ધોઇને પડી ગયા છે? શું તેમના પાસે ખરેખર મતચોરીના પુરાવા છે?

લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા અને કોંગ્રેસના સાંસદ રાહુલ ગાંધીએ ચૂંટણી પંચ (ઈલેક્શન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયા - ECI) પર સનસનાટીભર્યો આરોપ લગાવ્યો છે કે પંચ ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) માટે વોટ ચોરી કરાવી રહ્યું છે. તેમણે દાવો કર્યો કે તેમની પાસે આના 100% પુરાવા છે, જેને તેઓ ‘એટમ બોમ્બ’ની સંજ્ઞા આપે છે. રાહુલે ચેતવણી આપી કે આ પુરાવા જાહેર થતાં ચૂંટણી પંચની શાખ દાવ પર લાગી જશે. આ નિવેદન બિહારમાં ચૂંટણી પંચના સ્પેશિયલ ઈન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR)ને લઈને ચાલી રહેલા વિવાદની વચ્ચે આવ્યું છે, જેણે દેશના રાજકારણમાં હડકંપ મચાવી દીધો છે.

રાહુલ ગાંધીનું નિવેદન સંસદ ભવનના પરિસરમાં પત્રકારો સાથે વાતચીત દરમિયાન રાહુલ ગાંધીએ જણાવ્યું, “અમારી પાસે પુરાવા છે કે ચૂંટણી પંચ વોટ ચોરી કરાવી રહ્યું છે. હું 100% પુરાવા સાથે આ વાત કહી રહ્યો છું. જેવો અમે આ પુરાવા લોકોની સામે મૂકીશું, આખા દેશને ખબર પડી જશે કે ચૂંટણી પંચ વોટ ચોરી કરાવી રહ્યું છે. કોના માટે કરાવી રહ્યું છે? ભાજપ માટે”

તેમણે આગળ કહ્યું, “ચૂંટણી પંચ અમારી મદદ નહોતું કરી રહ્યું. અમે વોટર લિસ્ટ, સીસીટીવી ફૂટેજ અને અન્ય પુરાવા માગ્યા, પરંતુ પંચે કંઈ આપ્યું નહીં. તેથી અમે અમારી સ્વતંત્ર તપાસ શરૂ કરી. આ તપાસમાં અમને જે મળ્યું છે, તે એટલું મોટું છે કે તે જાહેર થતાં ચૂંટણી પંચની શાખ દાવ પર લાગી જશે.” રાહુલે કડક લહેમાં ચેતવણી આપી, “જે કોઈ ચૂંટણી પંચમાં આ કામમાં સામેલ છે, ઉપરથી નીચે સુધી, અમે તેમને છોડીશું નહીં. તમે ભારતની વિરુદ્ધ કામ કરી રહ્યા છો, આ રાષ્ટ્રદ્રોહથી ઓછું નથી. ગમે ત્યાં હો, રિટાયર્ડ પણ થઈ ગયા હો, તો પણ અમે તમને શોધી કાઢીશું.”

મધ્ય પ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં કથિત ગેરરીતિઓ

રાહુલ ગાંધીએ તેમના નિવેદનમાં મધ્ય પ્રદેશ લોકસભા ચૂંટણી 2024 અને મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણી 2024માં કથિત ગેરરીતિઓનો ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે જણાવ્યું કે મહારાષ્ટ્રમાં એક કરોડ નવા વોટરો અચાનક ઉમેરાયા અને મતદાનના છેલ્લા બે કલાકમાં મતદાન ટકાવારીમાં 7.83%નો અસામાન્ય વધારો થયો જે લગભગ 76 લાખ વોટની સમકક્ષ છે.

તેમણે દાવો કર્યો કે 85 મતક્ષેત્રોમાં 12,000 મતદાન મથકો પર નવા મતદાતાઓ ઉમેરાયા જ્યાં ભાજપે જીત મેળવી હતી. મધ્ય પ્રદેશના સંદર્ભમાં રાહુલે જણાવ્યું કે 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં તેમને શંકા હતી કે વોટર લિસ્ટમાં હેરફેર અને બનાવટી મતદાન થયું. તેમણે કર્ણાટકની એક લોકસભા બેઠકનું ઉદાહરણ આપતાં કહ્યું કે ત્યાં 45, 50, 60 અને 65 વર્ષની ઉંમરના હજારો નવા મતદાતાઓ ઉમેરાયા, જે સામાન્ય નથી.

કોંગ્રેસની સ્વતંત્ર તપાસ

રાહુલ ગાંધીએ જણાવ્યું કે જ્યારે ચૂંટણી પંચે તેમની માગણીઓ—જેવી કે ડિજિટલ વોટર લિસ્ટ અને સીસીટીવી ફૂટેજ—પૂરી ન કરી ત્યારે કોંગ્રેસે સ્વતંત્ર રીતે છ મહિનાની તપાસ શરૂ કરી હતી. આ તપાસમાં કથિત રીતે વોટર લિસ્ટમાં હેરફેર, બનાવટી મતદાતાઓ ઉમેરવા અને મતદાન ટકાવારીને વધારી-ચઢાવીને દર્શાવવાના પુરાવા મળ્યા હતા. તેમણે કહ્યું, “અમે ફક્ત એક તપાસ કરી અને અમને મોટા પાયે ગડબડીઓ મળી આવી હતી. મને ખાતરી છે કે દરેક મતક્ષેત્રમાં આ જ ડ્રામા ચાલી રહ્યો છે.”

બિહારમાં SIR પર વિવાદ

રાહુલ ગાંધીએ બિહારમાં ચાલી રહેલા સ્પેશિયલ ઈન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR)ને પણ નિશાન બનાવ્યું. તેમણે દાવો કર્યો કે SIRના નામે SC, ST, OBC અને લઘુમતી સમુદાયોના મતદાતાઓને હટાવવામાં આવી રહ્યા છે, જેથી વિપક્ષના વોટ બેંકને નબળી પાડવામાં આવી શકે. તેમણે જણાવ્યું, “બિહારમાં લાખો મતદાતાઓ તેમના સરનામે મળ્યા નથી અને આ પ્રક્રિયા ભાજપના ઈશારે ચાલી રહી છે.” બિહાર વિધાનસભામાં વિપક્ષના નેતા તેજસ્વી યાદવે પણ આ મુદ્દે રાહુલનું સમર્થન કર્યું અને SIRને ‘ગરીબોના વોટ છીનવવાનું ષડયંત્ર’ ગણાવ્યું હતું.

ચૂંટણી પંચનો જવાબ

ચૂંટણી પંચે આ આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે. પંચે જણાવ્યું કે મતદાતા સૂચિઓ સંપૂર્ણ પારદર્શી પ્રક્રિયા હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને તેની નકલો તમામ માન્યતાપ્રાપ્ત રાજકીય પક્ષો સાથે શેર કરવામાં આવે છે. પંચે રાહુલના આરોપોને ‘આધારહીન’ ગણાવ્યા અને જણાવ્યું કે કોંગ્રેસે કર્ણાટકની ચૂંટણીઓમાં મતદાતા સૂચિને લઈને એક પણ અપીલ દાખલ નથી કરી કે ન તો હાઈકોર્ટમાં ચૂંટણી અરજી દાખલ કરી.

ભાજપનો પલટવાર

ભાજપે રાહુલ ગાંધીના આરોપોને હાસ્યાસ્પદ અને હતાશાનું પરિણામ ગણાવ્યું છે. ભાજપ અધ્યક્ષ જે.પી. નડ્ડાએ કહ્યું, “રાહુલ ગાંધી ઘણી ચૂંટણીઓમાં હારથી દુઃખી અને હતાશ છે. તેઓ વિચિત્ર ષડયંત્રો રચી રહ્યા છે.” કેન્દ્રીય મંત્રી ધર્મેન્દ્ર પ્રધાને તંજ કસતાં કહ્યું, “જ્યારે કોંગ્રેસ કર્ણાટક, હિમાચલ અને તેલંગાણામાં જીતે છે, ત્યારે ચૂંટણી પંચ બરાબર લાગે છે. પરંતુ મહારાષ્ટ્ર અને હરિયાણામાં હારે ત્યારે વોટ ચોરીનો આરોપ લગાવવામાં આવે છે.” તેમણે એ પણ જણાવ્યું કે EVMને કોંગ્રેસે જ રજૂ કર્યા હતા, અને હવે તેઓ તેના પર જ સવાલ ઉઠાવી રહ્યા છે.

वोट चोरी करने वाले याद रखें- बख्शा नहीं जाएगा pic.twitter.com/SkFiZt7M08

— Congress (@INCIndia) August 1, 2025

કર્ણાટકમાં વિરોધ પ્રદર્શન

રાહુલ ગાંધી 5 ઓગસ્ટે બેંગલુરુમાં કોંગ્રેસના વિરોધ પ્રદર્શનનું નેતૃત્વ કરશે અને ચૂંટણી પંચના અધિકારીઓને આવેદનપત્ર સોંપશે. કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારામૈયા અને નાયબ મુખ્યમંત્રી ડી.કે. શિવકુમારે રાહુલના આરોપોનું સમર્થન કર્યું છે. શિવકુમારે જણાવ્યું કે તેમની પાસે બેંગલુરુ રૂરલ લોકસભા બેઠકમાં 60,000થી વધુ વોટની હેરફેરના પુરાવા છે. સિદ્ધારામૈયાએ કહ્યું કે ભાજપે ચૂંટણી પંચનો દુરુપયોગ કરીને કોંગ્રેસને હરાવવા માટે ગેરકાયદેસર હેરફેર કરી.

રાજકીય હડકંપ

રાહુલ ગાંધીના આ નિવેદનથી ભારતીય રાજકારણમાં નવું તોફાન ઊભું થયું છે. મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને બિહારમાં કથિત વોટ ચોરીના તેમના દાવાઓએ ચૂંટણી પંચની નિષ્પક્ષતા પર ગંભીર સવાલો ઉભા કર્યા છે. કોંગ્રેસ દ્વારા જલદી પુરાવા જાહેર કરવાનો દાવો આ મામલે વધુ તેજી લાવી શકે છે. જો આ પુરાવા નક્કર અને વિશ્વસનીય સાબિત થશે, તો તે ભારતીય લોકશાહી અને ચૂંટણી પ્રક્રિયા માટે મોટો ઝટકો હશે. બીજી બાજુ, જો આ દાવા બિનપુરાવા હવામાં ઉછાળવામાં આવ્યા હશે, તો તે કોંગ્રેસની વિશ્વસનીયતાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ મામલે આગામી થોડા દિવસોમાં થનારા ખુલાસાઓ અને જવાબી કાર્યવાહીઓ પર આખા દેશની નજર ટકેલી છે.

રાહુલ ગાંધી પાસે સંભવિત પુરાવાઓ શું હોઈ શકે?

રાહુલ ગાંધીના ચૂંટણી પંચ (ECI) પર લગાવેલા વોટ ચોરીના આરોપો અને તેમના દાવા મુજબ “100% પુરાવા” વિશે વિચારીએ તો, આ મુદ્દો ખૂબ જ ગંભીર અને જટિલ છે. તેમણે જે “એટમ બોમ્બ”ની વાત કરી છે, તેના આધારે અમુક સંભવિત પુરાવાઓ અને તેના સ્વરૂપ વિશે અનુમાન લગાવી શકાય. જોકે, આ વિશે ચોક્કસ માહિતી આપવી મુશ્કેલ છે, કારણ કે રાહુલ ગાંધીએ હજુ સુધી આ પુરાવાઓ જાહેર કર્યા નથી, અને ચૂંટણી પંચે પણ આ આરોપોને “આધારહીન” ગણાવીને નકારી કાઢ્યા છે.

રાહુલ ગાંધી અને કોંગ્રેસની સ્વતંત્ર તપાસના આધારે નીચેના પ્રકારના પુરાવાઓ હોઈ શકે છે, જે તેમના દાવાને આધાર આપે છે.

વોટર લિસ્ટમાં હેરફેરના દસ્તાવેજી પુરાવા

રાહુલે કર્ણાટકની એક લોકસભા બેઠકનો ઉલ્લેખ કર્યો, જ્યાં 45, 50, 60 અને 65 વર્ષની ઉંમરના હજારો નવા મતદાતાઓ અચાનક ઉમેરાયા. આ પુરાવા ડિજિટલ અથવા કાગળ પરની વોટર લિસ્ટનું વિશ્લેષણ હોઈ શકે, જેમાં નીચેની બાબતો સામેલ હોઈ શકે.

1. અસામાન્ય રીતે નવા મતદાતાઓનો ઉમેરો: ચોક્કસ વય જૂથોમાં અસામાન્ય વધારો, જે ડેમોગ્રાફિક ટ્રેન્ડ્સ સાથે મેળ ન ખાતો હોય.

2. લાંબા સમયના મતદાતાઓનું નામ હટાવવું: એવા મતદાતાઓની યાદી, જેમના નામ વોટર લિસ્ટમાંથી બિનજરૂરી રીતે દૂર કરવામાં આવ્યા હોય, ખાસ કરીને વિપક્ષના મજબૂત વિસ્તારોમાં.

3. ડિજિટલ વિશ્લેષણ: રાહુલે જણાવ્યું કે તેમણે એક બેઠકની વોટર લિસ્ટને ડિજિટલ ફોર્મેટમાં રૂપાંતરિત કરીને છ મહિના સુધી તપાસ કરી. આમાં ડેટા એનાલિટિક્સનો ઉપયોગ કરીને બનાવટી મતદાતાઓની ઓળખ કરવાનો પ્રયાસ થયો હોઈ શકે, જેમ કે એક જ સરનામે બહુવિધ મતદાતાઓ અથવા નકલી ઓળખપત્રો.

સીસીટીવી ફૂટેજ અથવા મતદાન મથકોના રેકોર્ડ્સ

રાહુલે સીસીટીવી ફૂટેજ માગ્યા હોવાનો ઉલ્લેખ કર્યો, જે ચૂંટણી પંચે આપ્યા ન હતા. જો કોંગ્રેસે સ્વતંત્ર રીતે આવા ફૂટેજ અથવા મતદાન મથકોના રેકોર્ડ્સ મેળવ્યા હોય, તો તેમાં નીચેની બાબતો દેખાઈ શકે:

1. બનાવટી મતદાન: એવા લોકોના વીડિયો પુરાવા, જેઓ બહુવિધ વખત મત આપવા આવ્યા હોય અથવા બનાવટી ઓળખપત્રોનો ઉપયોગ કર્યો હોય.

2. મતદાનની અનિયમિતતા: મતદાન મથકો પર નિયમોનું ઉલ્લંઘન, જેમ કે અનધિકૃત વ્યક્તિઓની હાજરી અથવા EVMમાં હેરફેર.

3. મતદાન ટકાવારીમાં વધારો: મહારાષ્ટ્રમાં છેલ્લા બે કલાકમાં 7.83% મતદાનનો વધારો (76 લાખ વોટ) એટલે કે કેટલાક મથકો પર અસામાન્ય ગતિવિધિના પુરાવા.

બિહારમાં SIRના ડેટા

રાહુલે બિહારમાં સ્પેશિયલ ઈન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) દરમિયાન SC, ST, OBC અને લઘુમતી સમુદાયોના મતદાતાઓના નામ હટાવવાનો આરોપ લગાવ્યો. આના પુરાવા નીચેના સ્વરૂપમાં હોઈ શકે:

1. મતદાતા યાદીઓની સરખામણી: SIR પહેલાં અને પછીની વોટર લિસ્ટની સરખામણી, જેમાં ચોક્કસ સમુદાયોના મતદાતાઓના નામ દૂર કરાયા હોય.

2. સ્થાનિક સર્વે: કોંગ્રેસના કાર્યકર્તાઓએ બિહારના ગામડાઓ અથવા શહેરી વિસ્તારોમાં કરેલા સર્વે, જેમાં મતદાતાઓએ જણાવ્યું હોય કે તેમના નામ વોટર લિસ્ટમાંથી ગાયબ છે.

3. સ્ટેટિસ્ટિકલ ડેટા: બિહારમાં ચોક્કસ વિસ્તારોમાં મતદાતાઓની સંખ્યામાં અસામાન્ય ઘટાડો, ખાસ કરીને વિપક્ષના મજબૂત ગઢોમાં.

મહારાષ્ટ્ર અને મધ્ય પ્રદેશના આંકડા

રાહુલે મહારાષ્ટ્રમાં 85 નિવડચણ ક્ષેત્રોમાં 12,000 મતદાન મથકો પર નવા મતદાતાઓ ઉમેરાયાનો દાવો કર્યો, જ્યાં ભાજપે જીત મેળવી. આ પુરાવા નીચેના હોઈ શકે.

1. ચૂંટણી રેકોર્ડ્સ: મતદાન મથકોના લોગબુક, જેમાં નવા મતદાતાઓની સંખ્યા અને તેમની ઓળખ વિશે શંકાસ્પદ માહિતી હોય.

2. સ્થાનિક ફરિયાદો: મહારાષ્ટ્ર અને મધ્ય પ્રદેશના કોંગ્રેસ કાર્યકર્તાઓ દ્વારા એકત્ર કરેલી ફરિયાદો, જેમાં અજાણ્યા મતદાતાઓની હાજરી અથવા બનાવટી મતદાનનો ઉલ્લેખ હોય.

3. ડેટા એનાલિસિસ: મતદાનના આંકડાઓનું વિશ્લેષણ, જેમાં છેલ્લા કલાકોમાં અસામાન્ય રીતે વધેલા મતદાન ટકાવારીના પુરાવા હોય.

રાહુલ ગાંધીના આરોપો ખૂબ ગંભીર છે, પરંતુ તેની વિશ્વસનીયતા તેમના પુરાવાઓની ગુણવત્તા અને પારદર્શિતા પર નિર્ભર કરે છે. ચૂંટણી પંચે આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે અને જણાવ્યું છે કે કોંગ્રેસે ન તો વોટર લિસ્ટ અંગે કોઈ અપીલ કરી કે ન તો હાઈકોર્ટમાં ચૂંટણી અરજી દાખલ કરી. આ દર્શાવે છે કે કોંગ્રેસે કાયદેસરના માર્ગોનો ઉપયોગ નથી કર્યો, જે તેમના દાવાઓની ગંભીરતા પર સવાલ ઉભા કરે છે.

બીજી બાજુ, કોંગ્રેસના નેતાઓ જેવા કે કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારામૈયા અને ડી.કે. શિવકુમારે રાહુલના આરોપોનું સમર્થન કર્યું છે, અને બેંગલુરુમાં 5 ઓગસ્ટે પ્રદર્શનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. જો કોંગ્રેસ પાસે ખરેખર નક્કર પુરાવા હશે—જેમ કે ડિજિટલ વોટર લિસ્ટનું વિશ્લેષણ, સીસીટીવી ફૂટેજ, અથવા સ્થાનિક સર્વેના ડેટા—તો તે ચૂંટણી પ્રક્રિયાની નિષ્પક્ષતા પર ગંભીર સવાલો ઉભા કરી શકે છે. પરંતુ, જો આ પુરાવા નબળા કે અપૂરતા હશે, તો તે કોંગ્રેસની વિશ્વસનીયતાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, અને ભાજપ તેને “હતાશા” અને “ષડયંત્ર” તરીકે રજૂ કરી શકે છે, જેમ કે જે.પી. નડ્ડા અને ધર્મેન્દ્ર પ્રધાને કર્યું.

રાહુલ ગાંધીના દાવા મુજબ, તેમના પુરાવા મોટે ભાગે ડેટા-આધારિત હોઈ શકે, જેમ કે વોટર લિસ્ટનું ડિજિટલ વિશ્લેષણ, જેમાં બનાવટી મતદાતાઓનો ઉમેરો અથવા વિપક્ષના મતદાતાઓનું નામ હટાવવાના આંકડા સામેલ હોય છે. આ ઉપરાંત, સ્થાનિક સ્તરે એકત્ર કરેલી ફરિયાદો અને કેટલાક મતદાન મથકોના રેકોર્ડ્સ પણ તેમના પુરાવાનો ભાગ હોઈ શકે છે. જો કે, આ પુરાવાઓની મજબૂતી ત્યારે જ સાબિત થશે જ્યારે તે જાહેર થશે અને તેની સ્વતંત્ર તપાસ થશે. હાલમાં, આ મામલો રાજકીય રીતે ખૂબ સંવેદનશીલ છે, અને 5 ઓગસ્ટનું બેંગલુરુ પ્રદર્શન આ વિવાદને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે.

શું છે SSC, જેની પરીક્ષાઓમાં ગેરરીતિઓ સામે વિદ્યાર્થીઓ વળ્યા આંદોલનના માર્ગે?