દિલ્હીમાં 15 વર્ષ જૂના વાહનો પર પ્રતિબંધ શા માટે? નીતિન ગડકરીએ સંસદમાં આપ્યો જવાબ

• દિલ્હીમાં 15 વર્ષ જૂના વાહનો પર પ્રતિબંધ શા માટે? નીતિન ગડકરીએ સંસદમાં આપ્યો જવાબ

નવી દિલ્હી: કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રી નીતિન ગડકરીએ 23 જુલાઈ 2025ના રોજ રાજ્યસભામાં જણાવ્યું કે દિલ્હીમાં 15 વર્ષથી જૂના પેટ્રોલ અને 10 વર્ષથી જૂના ડીઝલ વાહનો પરનો પ્રતિબંધ કેન્દ્ર સરકારે નહીં પરંતુ નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ (NGT)એ લગાવ્યો છે. તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે સરકારની વાહન સ્ક્રેપિંગ નીતિ (Vehicle Scrapping Policy) હેઠળ 15 વર્ષથી જૂના વાહનોના ઉપયોગ પર કોઈ સીધો પ્રતિબંધ નથી.

ગડકરીએ રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં જણાવ્યું કે NGTના 7 એપ્રિલ 2015ના આદેશ અને સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશોને આધારે રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્ર (NCR)માં 10 વર્ષથી જૂના ડીઝલ અને 15 વર્ષથી જૂના પેટ્રોલ વાહનો પર પ્રતિબંધ લાગુ કરવામાં આવ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે રાજ્ય પરિવહન વિભાગોને આ આદેશોનું પાલન કરવા સૂચના આપી છે.

નિજી વાહનોની માન્યતા અને સ્ક્રેપિંગ નીતિ

ગડકરીએ જણાવ્યું કે સરકારે ‘સ્વૈચ્છિક વાહન ફ્લીટ આધુનિકીકરણ કાર્યક્રમ’ (V-VMP) અથવા વાહન સ્ક્રેપિંગ નીતિ રજૂ કરી છે, જેનો ઉદ્દેશ જૂના અને પ્રદૂષણ ફેલાવતા વાહનોને ધીમે-ધીમે દૂર કરવાનો છે. દિલ્હી-NCRની બહારના નિજી વાહનોની માન્યતા ઓટોમેટેડ ટેસ્ટિંગ સ્ટેશન (ATS) દ્વારા જારી કરવામાં આવતા ફિટનેસ પ્રમાણપત્ર પર આધારિત હશે. જોકે, સરકારી નોંધણી ધરાવતા વાહનો માટે મહત્તમ માન્યતા મર્યાદા 15 વર્ષથી વધુ હશે.

ગુજરાતના સંદર્ભમાં જોવામાં આવે તો આ નીતિ અમદાવાદ, સુરત, વડોદરા જેવા શહેરોમાં લાગુ થઈ શકે છે, જ્યાં વાયુ પ્રદૂષણ એક મોટી સમસ્યા છે. જોકે, તે માટે હજું ઘણા વર્ષો સુધી રાહ જોવી પડી શકે છે.  X પર એક યૂઝરે લખ્યું, “અમદાવાદમાં જૂના વાહનોને કારણે પ્રદૂષણ વધે છે, પણ નવી નીતિ ગુજરાતના લોકો માટે ખર્ચાળ ન બનવી જોઈએ.” ગુજરાતમાં સ્ક્રેપિંગ નીતિ હેઠળ 14 રજિસ્ટર્ડ વ્હીકલ સ્ક્રેપિંગ ફેસિલિટી (RVSF) કાર્યરત છે, જેમાંથી અમદાવાદની એક ફેસિલિટીએ 2024 સુધીમાં 12,000થી વધુ જૂના વાહનો સ્ક્રેપ કર્યા છે.

રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો અને બ્લેક સ્પોટ

એક અન્ય પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં ગડકરીએ જણાવ્યું કે રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો પર 13,795 ‘બ્લેક સ્પોટ’ (અકસ્માતનું જોખમ ધરાવતા સ્થળો)ની ઓળખ કરવામાં આવી છે. આ બ્લેક સ્પોટનું સુધારણું એક સતત પ્રક્રિયા છે. 11,866 બ્લેક સ્પોટ પર ટૂંકા ગાળાના સુધારા કરવામાં આવ્યા છે, જ્યારે 5,324 સ્થળો પર લાંબા ગાળાના સુધારા પૂર્ણ થયા છે. ગુજરાતમાં NH-48 અને NH-27 પરના બ્લેક સ્પોટ પર ખાસ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે, જેમાં સુરત અને વડોદરા નજીકના વિસ્તારોમાં સુધારા કરવામાં આવ્યા છે.

દેહરાદૂન-દિલ્હી હાઈવે પ્રોજેક્ટ

ગડકરીએ વધુમાં જણાવ્યું કે દેહરાદૂન-દિલ્હી એક્સેસ કંટ્રોલ્ડ હાઈવે પ્રોજેક્ટની અંદાજિત કિંમત 11,868.6 કરોડ રૂપિયા છે, અને તેને ઓક્ટોબર 2025 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાનું લક્ષ્ય છે. આ પ્રોજેક્ટ દિલ્હી-NCRની કનેક્ટિવિટીને વધુ મજબૂત કરશે, જે ગુજરાતના વેપારીઓ માટે પણ ફાયદાકારક રહેશે, કારણ કે ગુજરાતથી દિલ્હીનો વેપાર મોટા પાયે થાય છે.

દિલ્હી-NCRમાં જૂના વાહનો પર પ્રતિબંધ પ્રદૂષણ ઘટાડવાનો એક પગલું છે, પરંતુ તેનો અમલ ગુજરાત જેવા રાજ્યોમાં પણ થઈ શકે છે. ગડકરીના નિવેદનથી સ્પષ્ટ થાય છે કે સરકારની નીતિ જૂના વાહનોને ધીમે-ધીમે દૂર કરવાની છે, પરંતુ નાગરિકોને આર્થિક બોજ ન પડે તે માટે વધુ સબસિડી અને જાગૃતિની જરૂર છે. ગુજરાતમાં ખાસ કરીને અમદાવાદ અને સુરત જેવા શહેરોમાં, પ્રદૂષણ ઘટાડવા માટે આ નીતિને સ્થાનિક સ્તરે અમલમાં મૂકવાની જરૂર છે.

આ પણ વાંચો- Defence News ભારતીય સેનામાં અપાચે હેલિકોપ્ટર સામેલ, દુશ્મનોનો ખાત્મો પળવારમાં!