શું છે 14 નવેમ્બરની HISTORY ? જાણો આજનું જ્ઞાન પરબ અને ઈતિહાસ

અહેવાલ - પોપટભાઇ પટેલ, ઘેલડા

આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.

૧૯૧૩ – રવિન્દ્રનાથ ટાગોરને સાહિત્ય માટેનું નોબેલ પારિતોષિક આપવામાં આવ્યું.
તેઓ કવિ, વિઝ્યુઅલ આર્ટિસ્ટ, નોવેલિસ્ટ, સમાજ સુધારક, નેશનાલિસ્ટ અને બિઝનેસ-મેનેજર અને કંપોઝર પણ હતા. તેમના કાર્યની ઝલક અને અસર ગત ૧૯મી અને તાજેતરની ૨૦મી સદીના બંગાળી સાહિત્ય અને સંગીત પર જોવા મળે છે.તેમણે જ્યારે ૧૯૧૩માં સાહિત્ય માટેનો નોબલ પારિતોષિક મેળવ્યો ત્યારે આ નોબલ પારિતોષિક મેળવનારા તેઓ સૌપ્રથમ એશિયન હતા.

બંગાળના કોલકાતાના પિરાલિ બ્રાહ્મણ પરિવારના ટાગોરે આઠ વર્ષની ઉંમરે પહેલી કવિતા લખી હતી.૧૬ વર્ષની ઉંમરે તેમણે પોતાની પ્રથમ કવિતા ભાનુસિંઘો ("સુર્ય સિંહ")ના નામે લખી. તેમણે પોતાની ટૂંકી વાર્તાઓ અને નાટકો ૧૮૭૭માં લખ્યા. પોતાની જીંદગીના અંતિમ તબક્કા દરમિયાન તેણે બ્રિટિશ રાજ નો વિરોધ કર્યો અને ભારતની સ્વાતંત્ર્ય ચળવળને ટેકો આપ્યો હતો. ટાગોરનું કામ જે કવિતાના સ્વરૂપમાં છે ટોગોરે રચેલી સંસ્થા, વિશ્વ-ભારતી યુનિવર્સિટીમાં સચવાયેલું છે.

૧૯૨૨- બ્રિટિશ બ્રોડકાસ્ટિંગ કોર્પોરેશન (બીબીસી) એ યુનાઇટેડ કિંગડમમાં રેડિયો સેવા શરૂ કરી. યુનાઇટેડ કિંગડમમાં રેડિયો પ્રસારણ કરનાર તે પ્રથમ સંસ્થા બની.
✓બ્રિટિશ બ્રોડકાસ્ટિંગ કંપની લિમિટેડ (બીબીસી) એ અલ્પજીવી બ્રિટિશ કોમર્શિયલ બ્રોડકાસ્ટિંગ કંપની હતી જેની રચના ૧૮ ઑક્ટોબર ૧૯૨૨ના રોજ યુનાઈટેડ કિંગડમમાં બિઝનેસ કરતી બ્રિટિશ અને અમેરિકન ઇલેક્ટ્રિકલ કંપનીઓ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. બ્રિટીશ જનરલ પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા લાઇસન્સ પ્રાપ્ત, તેની મૂળ ઓફિસ મેગ્નેટ હાઉસ, લંડનમાં GEC બિલ્ડીંગના બીજા માળે સ્થિત હતી અને તેમાં એક રૂમ અને એક નાનકડી ચેમ્બર હતી.
બી.બી.સી.ની ટાઈમ લાઈન પ્રમાણે
૧ નવેમ્બર ૧૯૨૨: પ્રથમ પ્રસારણ પ્રાપ્ત કરવાના લાયસન્સ જારી કરવામાં આવેલ.

૧૪ નવેમ્બર ૧૯૨૨ 2LO ને બ્રિટિશ બ્રોડકાસ્ટિંગ કંપનીમાં સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવ્યું અને માર્કોની હાઉસથી લંડન સુધી મીડિયમ વેવ પર પ્રસારણ શરૂ કર્યું. પ્રથમ સમાચાર બુલેટિન કંપનીના સ્થાપક નિયામક આર્થર બરોઝ દ્વારા વાંચવામાં આવેલ.

૧૫ નવેમ્બર ૧૯૨૨: બર્મિંગહામમાં 5IT અને માન્ચેસ્ટરમાં 2ZY પ્રસારણ શરૂ કરે છે. બીબીસીના ત્રણેય સ્ટેશનો સામાન્ય ચૂંટણીના પરિણામોનું પ્રસારણ કરેલ.

૧૯૬૯ – અપોલો પ્રોગ્રામ: નાસાએ એપોલો 12 લોન્ચ કર્યું, ચંદ્રની સપાટી પરનું બીજું ક્રૂ મિશન...
એપોલો 12 એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના એપોલો પ્રોગ્રામમાં ક્રૂની છઠ્ઠી અને ચંદ્ર પર ઉતરાણ કરનારી બીજી ફ્લાઇટ હતી. તે ૧૪ નવેમ્બર,૧૯૬૯ ના રોજ કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર, ફ્લોરિડાથી નાસા દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. કમાન્ડર ચાર્લ્સ "પીટ" કોનરાડ અને ચંદ્ર મોડ્યુલ પાયલટ એલન એલ. બીને માત્ર એક દિવસ અને સાત કલાકની ચંદ્રની સપાટીની પ્રવૃત્તિ કરી હતી જ્યારે કમાન્ડ મોડ્યુલ પાઇલટ રિચાર્ડ એફ. ગોર્ડન ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં રહ્યા હતા.
જો એપોલો 11 નિષ્ફળ ગયો હોત તો એપોલો 12 એ પ્રથમ ચંદ્ર ઉતરાણનો પ્રયાસ કર્યો હોત, પરંતુ નીલ આર્મસ્ટ્રોંગના મિશનની સફળતા પછી, એપોલો 12 બે મહિના માટે મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું, અને અન્ય એપોલો મિશન પણ વધુ હળવા શેડ્યૂલ પર મૂકાયા હતા. એપોલો 11, કોનરાડ અને બીન તેમના મિશનની તૈયારીમાં અનેક ભૂસ્તરશાસ્ત્ર ક્ષેત્રની યાત્રાઓ કરતાં એપોલો 12ની તૈયારીમાં ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય તાલીમ માટે વધુ સમય ફાળવવામાં આવ્યો હતો.
Apollo 12 નું અવકાશયાન અને પ્રક્ષેપણ વાહન લગભગ Apollo 11 ના સમાન હતા. કોનરાડ અને બીનને ચંદ્ર પર વધુ આરામથી આરામ કરવાની મંજૂરી આપવા માટે એક ઉમેરા હેમોક્સ હતા.
કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર ખાતે વરસાદી દિવસે લોન્ચ થયાના થોડા સમય પછી, Apollo 12 બે વાર વીજળી પડવાથી ત્રાટક્યું હતું, જેના કારણે ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશનની સમસ્યા થઈ હતી પરંતુ થોડું નુકસાન થયું હતું. સહાયક વીજ પુરવઠા પર સ્વિચ કરવાથી ડેટા રિલેની સમસ્યા ઉકેલાઈ, મિશનની બચત થઈ. ચંદ્રની બહારની યાત્રામાં અન્યથા થોડી સમસ્યાઓ જોવા મળી.

 ૧૯૭૧ – મરિનર 9 મંગળની ફરતે ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ કરેલ
મરીનર 9 (મરિનર માર્સ '71 / મરિનર-I) એ એક રોબોટિક અવકાશયાન હતું જેણે મંગળની શોધખોળમાં મોટો ફાળો આપ્યો હતો અને તે નાસા મરીનર પ્રોગ્રામનો ભાગ હતો. મરીનર 9 ને ૩૦ મે, ૧૯૭૧ ના રોજ કેપ કેનાવેરલ એર ફોર્સ સ્ટેશન, ફ્લોરિડામાં LC-36B થી મંગળ તરફ પ્રક્ષેપિત કરવામાં આવ્યું હતું અને તે જ વર્ષે ૧૪ નવેમ્બરના રોજ ગ્રહ પર પહોંચ્યું હતું, જે બીજા ગ્રહની ભ્રમણકક્ષા કરનાર પ્રથમ અવકાશયાન બન્યું હતું – માત્ર સંકુચિત રીતે હરાવીને સોવિયેત પ્રોબ માર્સ 2 (૧૯ મેના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું) અને માર્સ 3 (૨૮ મેના રોજ લોન્ચ થયું), જે બંને અઠવાડિયા પછી જ મંગળ પર પહોંચ્યા.

જ્યારે મરીનર 9 ૧૪ નવેમ્બર, ૧૯૭૧ના રોજ મંગળ પર પહોંચ્યું, ત્યારે ગ્રહોના વૈજ્ઞાનિકોને એ જાણીને આશ્ચર્ય થયું કે વાતાવરણ "ધૂળના ગ્રહ-વ્યાપી ઝભ્ભા સાથે જાડું હતું, જે અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું તોફાન જોવા મળ્યું હતું." સપાટી સંપૂર્ણપણે અસ્પષ્ટ હતી. આ રીતે મરીનર 9ના કોમ્પ્યુટરને પૃથ્વી પરથી પુનઃપ્રોગ્રામ કરવામાં આવ્યું હતું જેથી ધૂળ સ્થિર થાય ત્યાં સુધી બે મહિના સુધી સપાટીની ઇમેજિંગમાં વિલંબ થયેલ.

૨૦૦૯-શનિવાર - મંડોર સુપરફાસ્ટ એક્સપ્રેસ ટ્રેનના ૧૫ ડબ્બા જયપુરમાં બાંસખો ફાટક પાસે પાટા પરથી ઉતરી ગયા. આ અકસ્માતમાં ૬ મુસાફરોના મોત થયા હતાં.
જોધપુર-દિલ્હી મંડોર સુપરફાસ્ટ એક્સપ્રેસે નબળી દૃશ્યતાને કારણે અચાનક બ્રેક લગાવી દીધી, નવી દિલ્હી જતી ટ્રેનના ૧૫ ડબ્બા પાટા પરથી ઉડી ગયા અને છ લોકોના મોત થયા. શનિવારે જયપુર જિલ્લાના ઝાર ગામ પાસે અરાજકતા પ્રવર્તી રહી હતી.
જ્યાં ઝાર અને જથવારા સત્રો વચ્ચે પાટા પરથી ઉતરી જવાની ઘટના બની હતી, ત્યાં બચાવ કામગીરીના ધમધમાટથી સામાન્ય જીવન ઠપ થઈ ગયું હતું.
આ અકસ્માત, જેમાં ૧૯ લોકો ઘાયલ થયા હતા, શનિવારે વહેલી સવારે ૧.૩૦ વાગ્યે થયો હતો.
વહેલી સવાર સુધીમાં અધિકારીઓએ ગ્રામજનોની મદદથી ઘાયલોને જયપુરની એસએમએસ હોસ્પિટલમાં ખસેડ્યા હતા.

અવતરણ:-

 ૧૯૮૫ – નિકિશા જરીવાલા, ભારતીય કમ્પ્યુટર વૈજ્ઞાનિક
✓નિકિશા બી. જરીવાલા (જન્મ ૧૪ નવેમ્બર ૧૯૮૫;) એક ભારતીય પ્રોફેસર અને કોમ્પ્યુટર વિજ્ઞાન સંશોધક છે જે ભારતીય લખાણને બ્રેઈલમાં રૂપાંતરિત કરવા માટે કોમ્પ્યુટર મોડેલ તૈયાર કરવાના તેમના કાર્ય માટે જાણીતા છે. તેણી શ્રીમતી તનુબેન અને ડો.મનુભાઈ ત્રિવેદી કોલેજ ઓફ ઈન્ફોર્મેશન સાયન્સ ખાતે કોમ્પ્યુટર સાયન્સના પ્રોફેસર છે.

જરીવાલા વીર નર્મદ દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાંથી અનુસ્નાતક છે. તેણીએ ગુજરાતના બારડોલીમાં શ્રીમદ રાજચંદ્ર ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ મેનેજમેન્ટ એન્ડ કોમ્પ્યુટર એપ્લિકેશનમાં કોમ્પ્યુટર એપ્લિકેશનમાં માસ્ટર્સ પૂર્ણ કર્યું અને તેણીની પીએચ.ડી.બારડોલીની ઉકા તરસાડિયા યુનિવર્સિટી ખાતે કમ્પ્યુટર સાયન્સ અને ઇન્ફર્મેશનટેક્નોલોજી
પૂર્ણ કર્યું.
બ્રેઈલમાં ભારતીય પ્રાદેશિક ભાષાઓનું ભાષાંતર કરવાના તેમના કાર્યને ગુજરાત કાઉન્સિલ ઓન સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજીની ગ્રાન્ટ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું.

પૂણ્યતિથિ:-

૧૯૯૩ – મણીભાઈ ભીમભાઈ દેસાઈ, ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની
મણીભાઈ ભીમભાઈ દેસાઈ એ ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હતા, જેમણે મહાત્મા ગાંધી સાથે આઝાદી માટેના આંદોલનમાં સક્રિય રીતે ભાગ લીધો હતો. આઝાદી મળ્યા બાદ તેમણે આર્થિક અને સામાજિક ઉત્થાન માટે ગામડાંઓમાં કાર્ય કરવાનો સંકલ્પ કરી નિષ્ઠાપૂર્વક આ સંકલ્પ આજીવન નિભાવ્યો હતો.
મણીભાઈ દેસાઈનો જન્મ ૨૭ એપ્રિલ, ૧૯૨૦ના રોજ ગુજરાત રાજ્યના સુરત જિલ્લાના કામરેજ તાલુકામાં આવેલ કોસમાડા ગામમાં ભીમભાઈ ફકીરભાઈ દેસાઈ નામના ખેડૂતના ઘરે થયો હતો. એમના પિતા આસપાસના ૧૦-૧૫ ગામોમાં પ્રતિષ્ઠિત ખેડૂત ગણાતા હતા. તેઓ ચાર ભાઈ અને એક બહેન એમ પાંચ ભાઈબહેન હતા. એમની માતાનું નામ રાણીબહેન હતું. એમણે પ્રાથમિક શિક્ષણ ગામમાં લીધું હતું અને ત્યારબાદ ઉચ્ચ શિક્ષણ સુરત ખાતે લીધું હતું. તેઓ વર્ગમાં પ્રથમ ક્રમાંક મેળવતા તેમ જ ખેલકૂદ અને સ્કાઉટમાં પણ અગ્રેસર રહેતા. મહાત્મા ગાંધીના સંપર્કમાં આવ્યા બાદ તેમણે પોતાનો અભ્યાસ છોડી દીધો હતો.
એમની કર્મઠતા અને સેવાકિય પ્રતિબદ્ધતા માટે એમને વર્ષ ૧૯૮૨ના સમયમાં રેમન મેગ્સેસે પુરસ્કાર વડે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. આ ઉપરાંત ભારત સરકાર દ્વારા વર્ષ ૧૯૬૮માં પદ્મશ્રી પુરસ્કાર તેમ જ ૧૯૮૩માં જમનાલાલ બજાજ પુરસ્કાર વડે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.
એમની પહેલી મુખ્ય પ્રવૃત્તિ તરીકે એમણે મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં પુના નજીક આવેલ ઉરુલીકાંચન ખાતે પ્રાકૃતિક સારવાર કેન્દ્રની શરુઆત કરી હતી, જે હાલ પણ કાર્યરત છે તેમ જ ભારતભરમાં પ્રસિદ્ધ છે. ત્યાં જ એમણે શૈક્ષેણિક કાર્ય પણ આરંભ્યું હતું.
૧૯૬૭ના વર્ષમાં એમણે બાઇફ (ભારતીય એગ્રો-ઈન્ડસ્ટ્રીઝ ફાઉન્ડેશન-Bharatiya Agro-Industries Foundation)ની સ્થાપના કરી હતી. વિદેશથી સૌપ્રથમ હાઈબ્રીડ દુધાળાં પશુઓ ભારત ખાતે લાવનાર બાઇફ સંસ્થા હતી.
૧૪ નવેમ્બર ૧૯૯૩ના રોજ પુણે ખાતે તેમનું અવસાન થયું હતું.

તહેવાર/ઉજવણી

વિશ્વ મધુપ્રમેહ દિવસ
વિશ્વ મધુપ્રમેહ દિવસ એ મધુપ્રમેહ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતી પ્રાથમિક વૈશ્વિક જાગૃતિ ઝુંબેશ છે અને દર વર્ષે ૧૪ નવેમ્બરે યોજાય છે.
વિશ્વભરમાં મધુપ્રમેહના ઝડપી ફેલાવાના જવાબમાં આંતરરાષ્ટ્રીય મધુપ્રમેહ મહાસંઘ અને વિશ્વ સ્વાસ્થ્ય સંગઠન (વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન–ડબલ્યુએચઓ) દ્વારા ૧૯૯૧માં વિશ્વ મધુપ્રમેહ દિવસ શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો.

જવાહરલાલ નેહરુ જયંતિ
બાળદિન...
પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂની ઉત્કટ પ્રેમની યાદમાં ભારતમાં તેમનો જન્મદિવસ, ૧૪ નવેમ્બર, બાળદિન તરીકે ઉજવાય છે. ભારતભરમાં બાળકો તેમને ચાચા નેહરુ તરીકે યાદ કરે છે. નેહરુ કૉંગ્રેસની એક લોકપ્રિય છબિ પણ છે, જેની સ્મૃતિને પક્ષ વારંવાર ઉજવ્યા કરે છે. કૉંગ્રેસના નેતાઓ અને કાર્યકર્તાઓ તેમની પહેરવેશની શૈલીનું, ખાસ કરીને ગાંધી ટોપી અને તેમની રીતભાતનું ઘણીવાર અનુકરણ કરતા જોવા મળે છે.

રાષ્ટ્રીય પુસ્તક સપ્તાહ

ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન પંડિત જવાહરલાલ નેહરુના જન્મદિવસની યાદમાં દર વર્ષે રાષ્ટ્રીય પુસ્તક સપ્તાહ ઉજવવામાં આવે છે.