• Mankading : ક્રિકેટનો વિવાદાસ્પદ નિયમ હવે રન આઉટ તરીકે ઓળખાય છે
• વીનુ માંકડથી દીપ્તિ શર્મા સુધી : Mankading ની સફર
• ICC એ બદલ્યો નિયમ, હવે Mankading વિવાદ નહીં
• 1947થી આજ સુધી : બદલાતો Mankading દ્રષ્ટિકોણ
• નિયમ કે નૈતિકતા? Mankading ફરી ચર્ચામાં

Mankading In Cricket : ક્રિકેટ એ એક એવી રમત છે જેમાં નિયમો અને તેની આસપાસની ચર્ચાઓ હંમેશા ખેલાડીઓ, ચાહકો અને નિષ્ણાતોનું ધ્યાન ખેંચે છે. આમાંનો એક નિયમ, જે લાંબા સમયથી વિવાદનું કેન્દ્ર રહ્યો છે, તે છે ‘Mankading’. આ નિયમ હેઠળ, જ્યારે નોન-સ્ટ્રાઈકર બેટ્સમેન બોલ ફેંકાતા પહેલાં ક્રીઝ છોડી દે અને બોલર તેના સ્ટમ્પ ઉડાડી દે, તો તેને આઉટ આપવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા, જે અગાઉ ‘Mankading’ તરીકે ઓળખાતી હતી, તે હવે આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ કાઉન્સિલ (ICC) દ્વારા રન આઉટના નિયમ હેઠળ સામેલ કરવામાં આવી છે. આ નિયમે રમતની ભાવના અને નૈતિકતા પર ચર્ચાઓને જન્મ આપ્યો છે, જેના પર ઘણા દિગ્ગજોએ પોતાના અલગ-અલગ મંતવ્યો વ્યક્ત કર્યા છે.

‘Mankading’ નો ઉદ્ભવ અને વિવાદ

આ ‘Mankading’ શબ્દનો ઉદ્ભવ 1947ની ભારત-ઓસ્ટ્રેલિયા ટેસ્ટ શ્રેણીમાંથી થયો, જ્યારે ભારતીય બોલર વીનુ માંકડે ઓસ્ટ્રેલિયન બેટ્સમેન બિલ બ્રાઉનને સિડની ટેસ્ટમાં આ રીતે આઉટ કર્યો હતો. માંકડે બ્રાઉનને ચેતવણી આપ્યા બાદ પણ તેને રન આઉટ કર્યો, જેના કારણે આ ઘટના ખૂબ ચર્ચામાં આવી. આ ઘટનાથી જ આ પ્રકારના રન આઉટને ‘Mankading’ નામ આપવામાં આવ્યું. ઘણા લોકોએ આને રમતની ભાવના વિરુદ્ધ ગણાવ્યું, જ્યારે કેટલાકે નિયમોની અંદર રહીને આઉટ કરવાની આ રીતને યોગ્ય ઠેરવી. આ વિવાદે ક્રિકેટ જગતમાં નિયમોની સ્પષ્ટતા અને રમતની નૈતિકતા પર ચર્ચાને વેગ આપ્યો.

ICC ના નિયમોમાં ફેરફાર

માર્ચ 2022માં, ICC એ ‘Mankading’ સંબંધિત નિયમોમાં મહત્વનો ફેરફાર કર્યો અને તેને રન આઉટની શ્રેણીમાં સામેલ કર્યો. અગાઉ આ નિયમને ‘અનફેર પ્લે’ (નિયમ 41) હેઠળ ગણવામાં આવતો હતો, પરંતુ હવે તેને રન આઉટ (નિયમ 38) હેઠળ લાવવામાં આવ્યો છે. આ ફેરફાર મુજબ, જો બોલર બોલ ફેંકતા પહેલા નોન-સ્ટ્રાઈકર બેટ્સમેનને ક્રીઝની બહાર જુએ, તો તે તેને રન આઉટ કરી શકે છે. જો ફિલ્ડિંગ ટીમ આવી સ્થિતિમાં અપીલ ન કરે, તો ફિલ્ડ અમ્પાયર બોલને ડેડ બોલ જાહેર કરી શકે છે, અને તે બોલ ગણાશે નહીં. મેરીલેબોન ક્રિકેટ ક્લબ (MCC), જે ક્રિકેટના નિયમો ઘડે છે, માને છે કે આ ફેરફારથી નિયમો વધુ સ્પષ્ટ થયા છે અને વિવાદોનો અંત આવ્યો છે.

રમતની ભાવના પર ચર્ચા

આ નિયમના ફેરફાર પછી, ‘Mankading’ને હવે રમતની ભાવના વિરુદ્ધ ગણવામાં આવતું નથી, પરંતુ તેને રન આઉટની એક સામાન્ય રીત તરીકે સ્વીકારવામાં આવે છે. જોકે, ઘણા ભૂતપૂર્વ ક્રિકેટરો અને ચાહકો હજુ પણ આ પ્રકારના આઉટને નૈતિક દૃષ્ટિકોણથી ખોટું માને છે. તેમનું માનવું છે કે બોલરે બેટ્સમેનને ચેતવણી આપ્યા વિના આઉટ કરવું રમતની ભાવનાને નુકસાન પહોંચાડે છે. બીજી બાજુ, ઘણા ખેલાડીઓ અને નિષ્ણાતો એવું માને છે કે નોન-સ્ટ્રાઈકર બેટ્સમેનનું ક્રીઝની બહાર નીકળવું એ ખોટી રીતે લાભ લેવાનો પ્રયાસ છે, અને બોલરને તેને આઉટ કરવાનો પૂરો અધિકાર છે.

નોંધપાત્ર વિવાદો

Mankading થી જોડાયેલી કેટલીક ઘટનાઓએ ક્રિકેટ જગતમાં ખૂબ ચર્ચા ઉભી કરી છે:

• વીનુ માંકડ વિરુદ્ધ બિલ બ્રાઉન (1947) : સિડની ટેસ્ટમાં વીનુ માંકડે બિલ બ્રાઉનને ચેતવણી આપ્યા બાદ રન આઉટ કર્યો, જેના કારણે આ નિયમને ‘Mankading’ નામ મળ્યું.
• સચિત્ર સેનાનાયકે વિરુદ્ધ જોસ બટલર (2014) : એજબેસ્ટન ODIમાં શ્રીલંકાના બોલર સચિત્ર સેનાનાયકેએ ઈંગ્લેન્ડના જોસ બટલરને આઉટ કર્યો, જેનાથી ઈંગ્લેન્ડ ટીમ નારાજ થઈ હતી.
• રવિચંદ્રન અશ્વિન વિરુદ્ધ જોસ બટલર (2019) : IPL 2019 માં પંજાબ કિંગ્સના કેપ્ટન અશ્વિને રાજસ્થાન રોયલ્સના જોસ બટલરને રન આઉટ કર્યો, જે IPL માં આ પ્રકારનો પ્રથમ આઉટ હતો અને ખૂબ વિવાદાસ્પદ બન્યો.
• દીપ્તિ શર્મા વિરુદ્ધ ચાર્લી ડીન (2022) : મહિલા ODI માં ભારતની દીપ્તિ શર્માએ ઈંગ્લેન્ડની ચાર્લી ડીનને રન આઉટ કરી, જે નિયમો મુજબ યોગ્ય હતું, પરંતુ તેની ચર્ચા વ્યાપક રીતે થઈ.

આ પણ વાંચો :   Asia Cup 2025 : ઓપનિંગ માટે કડક ટક્કર, સંજુ-અભિષેક સામે જયસ્વાલ-ગિલ