• AI પર આંધળો વિશ્વાસ કરી શકાય ખરા?
• AI દર્દીઓ સાથે ભેદભાવ કરી રહ્યું છે
• ગરીબોને AI ની સલાહ - MRI અને CT સ્કેન ન કરાવો

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) ના આગમનથી વિશ્વના લગભગ દરેક ક્ષેત્રમાં ક્રાંતિકારી ફેરફારો જોવા મળ્યા છે. આરોગ્યસંભાળ, શિક્ષણ, ઉદ્યોગ અને વ્યવસાયમાં AI પર નિર્ભરતા સતત વધી રહી છે. પરંતુ, શું AI પર આંધળો વિશ્વાસ મૂકવો યોગ્ય છે? આ એક એવો પ્રશ્ન છે જે વૈશ્વિક સ્તરે ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે. તાજેતરના સંશોધનોએ આ ચર્ચાને વધુ વેગ આપ્યો છે, જેમાં સંશોધકોએ ચેતવણી આપી છે કે AI આરોગ્યસંભાળ ક્ષેત્રે દર્દીઓ વચ્ચે ભેદભાવ કરી રહ્યું છે. આ શોધે આરોગ્ય વ્યવસ્થા અને ટેકનોલોજીના ઉપયોગ પર ગંભીર સવાલો ઉભા કર્યા છે.

AI ના નિર્ણયોમાં ભેદભાવની હકીકત

નેચર મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં સંશોધકોએ જણાવ્યું છે કે, AI મોડેલો દર્દીઓની સામાજિક અને આર્થિક સ્થિતિના આધારે નિર્ણયો લે છે, જેના કારણે એક જ રોગ માટે અલગ-અલગ દર્દીઓને અલગ-અલગ સારવારની ભલામણ કરવામાં આવે છે. આ શોધ આઘાતજનક છે, કારણ કે આરોગ્યસંભાળમાં નિષ્પક્ષતા અને સમાનતા સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો બે દર્દીઓને એક જ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા હોય, તો AI મોડેલ તેમની આવક, શિક્ષણ કે અન્ય વ્યક્તિગત લાક્ષણિકતાઓના આધારે અલગ-અલગ સારવારનો માર્ગ સૂચવી શકે છે. આ ભેદભાવની અસર નિદાન પરીક્ષણો, સારવારની પદ્ધતિઓ, સંભાળની પ્રાથમિકતા અને માનસિક સ્વાસ્થ્યના મૂલ્યાંકન પર પણ પડે છે.

આર્થિક સ્થિતિ પર આધારિત ભેદભાવ

સંશોધનમાં એક ચોંકાવનારું ઉદાહરણ રજૂ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં AI ઉચ્ચ આવક ધરાવતા દર્દીઓને CT સ્કેન અથવા MRI જેવા અદ્યતન ડાયગ્નોસ્ટિક પરીક્ષણોની ભલામણ કરે છે, જ્યારે ઓછી આવક ધરાવતા દર્દીઓને આવા પરીક્ષણો ન કરાવવાની સલાહ આપે છે. આનો અર્થ એ છે કે ગરીબ દર્દીઓને જરૂરી તબીબી સંભાળ મળવામાં અડચણો આવી શકે છે, જે આરોગ્યસંભાળની સમાનતાને નુકસાન પહોંચાડે છે. આવી સ્થિતિ ન ફક્ત દર્દીઓના સ્વાસ્થ્યને જોખમમાં મૂકે છે, પરંતુ સમાજમાં અસમાનતાને પણ વધારે છે.

AI ની સમસ્યાઓ: માલિકી અને ઓપન-સોર્સ મોડેલોમાં ખામી

આ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, ભેદભાવની સમસ્યા ફક્ત માલિકીના AI મોડેલોમાં જ નથી, પરંતુ ઓપન-સોર્સ મોડેલોમાં પણ જોવા મળે છે. આનો અર્થ એ છે કે આ સમસ્યા AI ટેકનોલોજીના મૂળમાં છે, જેનું કારણ તેની ડિઝાઇન અને ટ્રેનિંગ ડેટામાં હોઈ શકે છે. ન્યૂ યોર્કની માઉન્ટ સિનાઈ ખાતે આવેલી ઇકાન સ્કૂલ ઓફ મેડિસિનના સંશોધક ડૉ. ગિરીશ નાડકર્ણીએ જણાવ્યું કે AI માં આરોગ્યસંભાળ ક્ષેત્રે ક્રાંતિ લાવવાની અદ્ભુત ક્ષમતા છે, પરંતુ આ શક્ય છે માત્ર ત્યારે જ જો તેનો વિકાસ અને ઉપયોગ જવાબદારીપૂર્વક કરવામાં આવે. તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે AI ને નિષ્પક્ષ અને સમાન નિર્ણયો લેવા માટે વધુ સુધારાઓની જરૂર છે.

ભેદભાવ ઘટાડવા માટેના પગલાં

આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે સંશોધકોએ કેટલાક મહત્વપૂર્ણ સૂચનો આપ્યા છે. સહ-લેખક ડૉ. ઇયાલ ક્લાંગ, જે ઇકાન સ્કૂલ ઓફ મેડિસિન સાથે સંકળાયેલા છે, તેમણે જણાવ્યું કે AI ના ભેદભાવના મુદ્દાઓને ઓળખવાથી આપણે તેની ડિઝાઇનમાં સુધારો કરી શકીએ છીએ. આ ઉપરાંત, AI મોડેલોની દેખરેખને વધુ મજબૂત બનાવવી અને દર્દીઓની સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરતી સિસ્ટમો બનાવવી જરૂરી છે. તેમણે એ પણ ઉમેર્યું કે AI ને ટ્રેનિંગ આપતી વખતે વધુ વૈવિધ્યસભર અને નિષ્પક્ષ ડેટાનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ, જેથી આવા ભેદભાવના મુદ્દાઓ ઘટાડી શકાય.

AI નું ભવિષ્ય અને આરોગ્યસંભાળ

AI ની આરોગ્યસંભાળમાં ભૂમિકા નિર્વિવાદપણે મહત્વપૂર્ણ છે. તે રોગના નિદાન, સારવારની યોજના અને દર્દીની સંભાળમાં નવી શક્યતાઓ ખોલી શકે છે. પરંતુ, આ તકોનો લાભ લેવા માટે AI ને નૈતિક અને સમાવેશી રીતે વિકસાવવું આવશ્યક છે. હાલના સંશોધનો એક ચેતવણી છે કે AI પર આંધળો વિશ્વાસ મૂકવો જોખમી હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે તે દર્દીઓના જીવન અને સ્વાસ્થ્ય સાથે સંકળાયેલું હોય.

આ પણ વાંચો :  Delhi માં પ્રોપર્ટી ડીલરની ગોળી મારીને હત્યા, 10 રાઉન્ડ ફાયરિંગ, વિસ્તારમાં ભયનો માહોલ