• અમેરિકાનો EUને આગ્રહ: રશિયન તેલ ખરીદનાર ભારત પર વધુ ટેરિફની તૈયારી?
• સ્કોટ બેસેન્ટની ચેતવણી: રશિયન તેલ પર ભારત માટે નવી મુશ્કેલીઓ?
• અમેરિકા-EUનું દબાણ: ગુજરાતની રિફાઈનરીઓ પર પ્રતિબંધ, ભારતનો જવાબ
• ટ્રમ્પની નિરાશા, ભારતની હિંમત: રશિયન તેલ ખરીદી પર ટેરિફનો વિવાદ
• ભારત-અમેરિકા સંબંધો પર તણાવ : રશિયન તેલને લઈને નવો વિવાદ

નવી દિલ્હી : અમેરિકાના નાણામંત્રી સ્કોટ બેસેન્ટએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદતા દેશો સામે વધુ કડક કાર્યવાહીની હાંકલ કરી છે, જેમાં ભારત પણ એક મુખ્ય દેશ છે. રવિવારે NBC ન્યૂઝને આપેલા ઇન્ટરવ્યૂમાં બેસેન્ટે જણાવ્યું કે જો યુરોપિયન યૂનિયન (EU) રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદતા દેશો સામે વધુ પ્રતિબંધો અને ટેરિફ લગાવે તો રશિયન અર્થતંત્ર ધ્વસ્ત થઈ શકે છે, જે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનને યુક્રેન સાથે શાંતિ વાટાઘાટો માટે મજબૂર કરશે. આ નિવેદનથી એવું લાગે છે કે અમેરિકા ભારત પર વધુ દબાણ લાવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.

બેસેન્ટનું નિવેદન અને EU ની ભૂમિકા

બેસેન્ટે જણાવ્યું કે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ જે.ડી. વાન્સએ EUના પ્રમુખ ઉર્સુલા વોન ડેર લેયેન સાથે રશિયા પર વધુ આર્થિક દબાણ લાવવા અંગે “ખૂબ જ ફળદાયી” ચર્ચા કરી હતી. તેમણે કહ્યું, “અમે રશિયા પર દબાણ વધારવા તૈયાર છીએ, પરંતુ EUએ પણ અમારી સાથે આવવું જોઈએ. આ એક રેસ છે – યુક્રેનની સેના કેટલો સમય ટકી શકે છે તેની સામે રશિયન અર્થતંત્ર કેટલો સમય ટકી શકે છે.” બેસેન્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, “જો અમેરિકા અને EU સાથે મળીને રશિયન તેલ ખરીદતા દેશો પર વધુ પ્રતિબંધો અને ટેરિફ લગાવે તો રશિયન અર્થતંત્ર સંપૂર્ણ રીતે ધ્વસ્ત થઈ જશે અને આ પુતિનને વાટાઘાટોના ટેબલ પર લાવશે.”

આ પણ વાંચો- SIR : સુપ્રીમ કોર્ટનો મહત્વનો નિર્ણય, આધાર કાર્ડને 12મા દસ્તાવેજ તરીકે સ્વીકારવાનો આદેશ

ભારત પર અમેરિકાનું દબાણ

અમેરિકાએ રશિયન તેલ ખરીદવાને કારણે ભારત પર 50% ટેરિફ લગાવ્યા છે, જેમાં 27 ઓગસ્ટથી 25%નો વધારાનો ટેરિફ શામેલ છે. ટ્રમ્પે શુક્રવારે ઓવલ ઓફિસમાં જણાવ્યું, “ભારત રશિયા પાસેથી ઘણું બધું તેલ ખરીદે છે, જેનાથી હું ખૂબ નિરાશ છું. અમે ભારત પર 50%નો ઊંચો ટેરિફ લગાવ્યો છે.” ટ્રમ્પે એમ પણ કહ્યું કે તેમના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે સારા સંબંધો છે, પરંતુ ભારતની તેલ ખરીદીથી યુક્રેન યુદ્ધને નાણાકીય સમર્થન મળી રહ્યું છે. બેસેન્ટે અને ટ્રમ્પના ટ્રેડ સલાહકાર પીટર નાવારોએ ભારત પર આરોપ લગાવ્યો છે કે તે રશિયન તેલ ખરીદીને અને તેને રિફાઈન કરીને વેચીને “યુદ્ધને ધિરાણ” આપે છે.

ભારતનો જવાબ અને EUનો દ્વિધામૂળ વલણ

ભારતે અમેરિકાના ટેરિફને “અન્યાયી અને અયોગ્ય” ગણાવ્યા છે. ભારતનું કહેવું છે કે તેની તેલ ખરીદી રાષ્ટ્રીય હિત અને બજારની જરૂરિયાતોને આધારે થાય છે, નહીં કે ભૂ-રાજકીય એજન્ડાને આધારે. ભારતે EUના દ્વિધામૂળ વલણ પર પણ આંગળી ચીંધી છે, કારણ કે EUના ઘણા દેશો પણ રશિયા પાસેથી ગેસ અને તેલ ખરીદે છે, પરંતુ તેમના પર ટેરિફ લગાવવામાં આવ્યા નથી. આ બાબતને લઈને ઈવાન એ. ફેઈજેનબૌમ (અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ રાજદૂત)એ બેસેન્ટના નિવેદનને “પાખંડ” ગણાવતા જણાવ્યું કે EUના બે સભ્ય દેશો રશિયા પાસેથી તેલ અને ગેસ ખરીદે છે, અને 2024માં EUએ રશિયા પાસેથી 18.7 અબજ ડોલરનું વધુ ફોસિલ ઈંધણ આયાત કર્યું, જે યુક્રેનને આપેલી નાણાકીય સહાય કરતાં વધુ છે.

ભારતે એ પણ નોંધ્યું કે ચીન ભારત કરતાં વધુ રશિયન તેલ ખરીદે છે, પરંતુ અમેરિકાએ ચીન પર ઓછો ટેરિફ લગાવ્યો, જેમાં પણ 90 દિવસ માટે સ્થગિત કરવામાં આવ્યો છે. આ ટેરિફની અસમાનતા ભારતમાં ચર્ચાનો વિષય બની છે.

આ પણ વાંચો- AIIMS : દાન આપવામાં રચાયો નવો ઇતિહાસ ; જૈન દંપત્તીએ ભ્રૂણનું દાન કરીને વિજ્ઞાનને ચીંધી નવી દિશા

EUનું પ્રતિનિધિમંડળ અને ગુજરાતની રિફાઈનરી

યુરોપિયન કાઉન્સિલના પ્રમુખ એન્ટોનિયો કોસ્ટાએ શુક્રવારે જણાવ્યું કે EU રશિયા સામે વધુ કડક પ્રતિબંધોની ચર્ચા માટે વોશિંગ્ટનમાં એક પ્રતિનિધિમંડળ મોકલી રહ્યું છે, જેનું નેતૃત્વ ડેવિડ ઓ’સુલિવાન કરશે. આ ચર્ચાઓમાં રશિયન તેલ ખરીદતા દેશો પર ટેરિફ અને પ્રતિબંધોનો મુદ્દો પણ સામેલ હોઈ શકે છે. જુલાઈમાં EUએ ગુજરાતની વડીનાર રિફાઈનરી (નાયરા એનર્જી લિમિટેડ) પર પ્રતિબંધ લગાવ્યો હતો, કારણ કે તે રશિયન તેલનું રિફાઈનિંગ કરે છે. આ પ્રતિબંધથી રોઝનેફ્ટ (રશિયન એનર્જી કંપની)ની નાયરામાં હિસ્સેદારી વેચવાની યોજના અટકી શકે છે.

ટ્રમ્પ-મોદી સંબંધો અને ભારતની સ્થિતિ

ટ્રમ્પે શુક્રવારે કહ્યું હતું કે તેમના અને મોદી વચ્ચે “ખાસ સંબંધ” છે અને “ભારત-અમેરિકા સંબંધોની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી.” જોકે, 31 ઓગસ્ટે SCO સમિટમાં મોદી, પુતિન અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની મુલાકાત બાદ ટ્રમ્પે Truth Social પર લખ્યું, “એવું લાગે છે કે અમે ભારત અને રશિયાને શંકાસ્પદ ચીનના હાથમાં ગુમાવી દીધા છે.” આ ટિપ્પણીથી ભારત-અમેરિકા સંબંધોમાં તણાવ સ્પષ્ટ થાય છે. ભારતના નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારામણએ પોતાના એક ઇન્ટરવ્યૂમાં સ્પષ્ટ કર્યું કે, “ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખશે, કારણ કે તે રાષ્ટ્રીય હિતમાં છે.”

બ્લૂમબર્ગને ભારત સરકારના એક અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું, “ટ્રમ્પની ટિપ્પણી સકારાત્મક છે, પરંતુ સંબંધો પહેલાં જેવા થઈ જશે એવું નથી. મોદીએ ટ્રમ્પનો જવાબ આપ્યો પરંતુ સાવચેતીથી અને તેમને ‘દોસ્ત’ નથી ગણાવ્યા.” યુરેશિયા ગ્રૂપના ભારત પ્રેક્ટિસના વડા પરમીત પાલ ચૌધરીએ બ્લૂમબર્ગને જણાવ્યું, “ટ્રમ્પની રણનીતિ ‘ધ આર્ટ ઓફ ધ ડીલ’ પર આધારિત છે, જેમાં તેઓ વિરોધીને દબાણ હેઠળ સમઝોતા માટે મજબૂર કરે છે. બંને દેશોના સંબંધોમાં નોંધપાત્ર સુધારાની અપેક્ષા નથી.”

શું ભારતની મુશ્કેલીઓ વધશે?

બેસેન્ટની EUને સાથે આવવાની અપીલ અને ગુજરાતની વડીનાર રિફાઈનરી પરના પ્રતિબંધો ભારત માટે નવી ચેલેન્જ ઊભી કરી શકે છે. “જો ભારત રશિયન તેલ રિફાઈન ન કરે, તો તેની આર્થિક અસર અમેરિકા અને EU પર પણ પડશે, કારણ કે તેલના ભાવ અને ફુગાવો વધશે.” ભારતનું કહેવું છે કે રશિયન તેલની ખરીદીથી તેણે અબજો ડોલરની બચત કરી જેનાથી મોંઘવારી નિયંત્રણમાં રહી છે. જો EU અમેરિકા સાથે જોડાય અને ભારત પર વધુ ટેરિફ લગાવે તો ભારતના નિકાસકારો અને રિફાઈનરીઓને નુકસાન થઈ શકે છે, જે ખાસ કરીને ગુજરાત જેવા રાજ્યો માટે ચિંતાનો વિષય છે.

આ પણ વાંચો- ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી 2025 : BJD અને BRSની મોટી જાહેરાત, મતદાનથી દૂર રહેવાનો નિર્ણય