Bihar Assembly Elections : સીટ વહેંચણીને લઈને NDA અને મહાગઠબંધનમાં ઘમાસાણ

• Bihar Assembly Elections : બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી જીતવા માટે તમામ પક્ષોની તડામાર તૈયારી
• કોંગ્રેસ-બીજેપી સહિત નાના પક્ષોએ તમામ સીટો ઉપર ઉમેદવારો ઉતારવાની કરી તૈયારી
• સીટ વહેંચણીને લઈને મહાગઠબંધનથી લઈને એનડીએ સુધીના રસ્તા મુશ્કેલ

Bihar Assembly Elections : હાલના દિવસો સુધી બિહારમાં NDA અને મહાગઠબંધનના પક્ષોમાં જે પરસ્પર પ્રેમ અને સમન્વય જોવા મળતું હતું, તે સીટ વહેંચણીને લઈને ખેંચતાણમાં ફેરવાતું જોવા મળી રહ્યું છે.

બંને મુખ્ય ગઠબંધનોમાં સીટ વહેંચણી પર અડચણો આવતી જોવા મળી રહી છે.

સીટ વહેંચણીને લઈને ઘણા રાઉન્ડની વાતચીત થઈ ચૂકી છે, પરંતુ હજુ સુધી કોઈ નક્કર પરિણામ મળ્યું નથી.

બંને ગઠબંધનોમાં સામેલ નાના પક્ષો 'સન્માનજનક સીટો' માટે પોતાનો દાવો રજૂ કરી રહ્યા છે.

નીતીશ કુમારના ખરાબ સ્વાસ્થ્યના સમાચાર, JDUમાં ઉત્તરાધિકારી પરની અટકળો અને પ્રશાંત કિશોરની એન્ટ્રીથી ચૂંટણી રસપ્રદ બની રહી છે.

એવામાં આરજેડી અને બીજેપી કોઈ એવો દાવ ખેલવા માંગશે નહીં, જેનાથી નાની પાર્ટીઓ તેનાથી દૂર થઈ જાય અને જ્ઞાતિગત સમીકરણ બગડી જાય.

પરંતુ નાની પાર્ટીઓ પાસેથી એવા સંકેત મળી રહ્યાં છે કે, બંને ગઠબંધનોમાં સીટ શેરિંગનો રસ્તો સરળ રહેશે નહીં.

'મોદીના હનુમાન' વિરુદ્ધ 'સ્વાભાવિક સહયોગી'

NDAમાં JDU, BJP, LJP (રામવિલાસ), જીતનરામ માંઝીની હમ (સેક્યુલર) અને ઉપેન્દ્ર કુશવાહાની રાષ્ટ્રીય લોક મોરચા પાર્ટી સામેલ છે.

એવા સંકેત છે કે BJP અને JDU 100-100 સીટો પર લડશે. એટલે કે બાકીની 43 સીટોની વહેંચણી LJP (રામવિલાસ), હમ અને રાલોમો વચ્ચે થવાનું છે.

આ ગઠબંધનમાં ચિરાગ પાસવાન અને જીતન રામ માંઝી દલિત ચહેરા છે, જેમની વચ્ચે વાર-પલટવાર ચાલતું રહે છે.

2023માં થયેલા જાતિગત સર્વે મુજબ બિહારમાં દલિતોની વસ્તી 19.65 ટકા છે.

આમાં સૌથી વધુ વસ્તી પાસવાન (5.31 ટકા), રવિદાસ (5.25 ટકા) અને મુસહરો (3.08 ટકા)ની છે.

LJP (રામવિલાસ)ના પ્રમુખ ચિરાગ પાસવાન પોતાને 'મોદીના હનુમાન' ગણાવે છે, જ્યારે 2015માં બનેલી 'હમ' પાર્ટીની વેબસાઈટ મુજબ તે NDAની 'સ્વાભાવિક સહયોગી' છે.

ક્યારેક 'હમ' સાથે રહેલી અને હવે BJPની પ્રદેશ ઉપાધ્યક્ષ અનામિકા પાસવાન કહે છે, "ચિરાગ અને માંઝીજી, બંને વધુ સીટો મેળવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આ તેમનો હક્ક પણ છે. BJP માટે સૌથી મહત્ત્વની વાત એ છે કે આ બંને નેતાઓ NDA પ્રત્યે નિષ્ઠાવાન છે. જાતિગત સર્વેને બાદ કરતાં અમે માનીએ છીએ કે બિહારમાં દલિત વસ્તી 22 ટકા છે અને આ તમામ મત NDA પાસે છે. માંઝીજી અને ચિરાગ પાસવાન સિવાય કોઈ ત્રીજો દલિત ચહેરો નથી."

20 સીટો આપો, નહીં તો 100 સીટો પર લડીશું- માંઝી

પરંતુ અનામિકા પાસવાનના આ દાવા વચ્ચે કેન્દ્રીય મંત્રી જીતન રામ માંઝીનું નિવેદન આવ્યું છે.

હમ પાર્ટીના પ્રમુખ જીતન રામ માંઝીએ કહ્યું છે, "અમને 20 સીટો જોઈએ. અમે ઈચ્છીએ છીએ કે હિન્દુસ્તાની અવામ મોરચા (Hindustani Awam Morcha) દરેક હાલતમાં માન્યતા પ્રાપ્ત પાર્ટી બની જાય. માન્યતા મેળવવા માટે અમને વિધાનસભામાં આઠ સીટો જોઈએ. કુલ મતદાનના છ ટકા મત જોઈએ. જો અમને 20 સીટો ન મળે તો અમે 100 સીટો પર લડીશું. દરેક જગ્યાએ અમારા 10-15 હજાર મત છે."

'હમ'એ ગયા વિધાનસભા ચૂંટણીમાં સાત સીટો પર ચૂંટણી લડી હતી, જેમાંથી 4 સીટો જીતી હતી અને એક પર જમાનત જપ્ત થઈ હતી.

ચૂંટણી પંચની વેબસાઈટ મુજબ પાર્ટીને 3,75,564 મત મળ્યા હતા, જે કુલ મતોના 0.89 ટકા હતા.

પાર્ટી આ વખતે આખા રાજ્યમાં પોતાના ઉમેદવારો ઉભા રાખવા માંગે છે.

'હમ'ની નજર પૂર્ણિયામાં કસબા, મુઝફ્ફરપુરમાં કાંટી, ભોજપુરમાં બડહરા, આરા સહિત મધેપુરા અને કટિહાર પર છે.

જો NDAમાં હમની વાત ન સાંભળવામાં આવે તો શું આ પાર્ટી ગઠબંધનથી અલગ થઈ શકે?

આ સવાલ પર પાર્ટીના વરિષ્ઠ નેતાએ નામ ન છાપવાની શરતે જણાવ્યું, "રાજનીતિ શક્યતાઓની રમત છે. એ શક્ય છે કે 'હમ' NDA સાથે કેટલીક સીટો લડે અને બાકીની સીટો સ્વતંત્ર રીતે અલગ લડે એટલે કે ફ્રેન્ડલી ફાઈટ. અમારા કાર્યકર્તાઓની આ લાગણી છે."

પ્રદર્શનના આધારે સીટો મળવી જોઈએ

NDAના બીજા દલિત ચહેરાને સાધવા BJP અને JDU માટે સરળ નહીં હોય. LJP (રામવિલાસ) ગયા લોકસભા ચૂંટણીમાં પોતાના 100 ટકા સ્ટ્રાઈક રેટના આધારે સીટો માંગે છે.

પાર્ટીના પ્રવક્તા રાજેશ કુમાર ભટ્ટે જણાવ્યું કે, "અમને અમારા પ્રદર્શનના આધારે સીટો મળવી જોઈએ. અમે વધુ સીટો જીતીશું, તો તેનાથી NDA જ મજબૂત થશે. અમે તમામ 243 સીટો પર તૈયારી કરી રહ્યા છીએ જેથી અમે અમારા ઉમેદવારો પણ જીતાડીએ અને સહયોગી પાર્ટીઓના ઉમેદવારો પણ."

ગયા વિધાનસભા ચૂંટણીઓમાં ચિરાગ પાસવાન NDA ગઠબંધનથી બહાર હતા અને તેમની પાર્ટીએ 135 સીટો પર ચૂંટણી લડી હતી.

પાર્ટી માત્ર મટિહાની સીટ પર જીતી હતી, જ્યારે 110 સીટો પર તેમના ઉમેદવારોની જમાનત જપ્ત થઈ હતી.

પાર્ટીને કુલ 23,83,739 મત મળ્યા હતા, જે કુલ મત શેરના 5.66 ટકા હતા. જે સીટો પર પાર્ટીએ ચૂંટણી લડી હતી, ત્યાં પાર્ટીનો મત શેર 10.26 ટકા હતો.

2020ની ચૂંટણીમાં LJPના અલગ લડવાથી JDUને નુકસાન થયું હતું અને પાર્ટીને માત્ર 43 સીટો પર સંતોષ માનવો પડ્યો હતો.

તે સમયે LJPમાંથી ઘણા ઉધાર લીધેલા ઉમેદવારો લડ્યા હતા, જેમાંથી મોટાભાગના BJPમાંથી આવ્યા હતા. ચૂંટણી હાર્યા પછી આમાંથી કેટલાક BJPમાં પાછા ફર્યા હતા.

ઉષા વિદ્યાર્થી, રાજેન્દ્ર સિંહ, રામેશ્વર ચૌરસિયા, શોભા સિંહા, ઈન્દુ કશ્યપ, પ્રદીપ ઠાકુર, અભય સિંહ અને રાજીવ ઠાકુર BJPમાંથી LJPમાં આવ્યા હતા.

ચૂંટણીમાં હાર્યા પછી ઉષા વિદ્યાર્થી, રાજેન્દ્ર સિંહ અને રામેશ્વર ચૌરસિયા BJPમાં પાછા ફર્યા હતા.

'કન્ટ્રીબ્યુશન્સ ઓફ મહાદલિત ઇન બિહાર ઇકોનોમી' પુસ્તકના લેખક અને વરિષ્ઠ પત્રકાર અરુણ શ્રીવાસ્તવ કહે છે, "જો BJPનો સાથ આ બંનેમાંથી કોઈ એક પણ છોડે તો દલિત મતોનું વિભાજન થશે, જેનો ફાયદો મહાગઠબંધનને થશે. કોંગ્રેસ દલિતોમાં પોતાનો જૂનો જનાધાર પાછો મેળવવાનો પ્રયાસ પણ કરી રહી છે."

એનડીએના આ બે દલિત ચહેરાઓની રસાકસી વચ્ચે આરએલએમ શાંત બેસ્યું છે.

પાર્ટી સુપ્રીમો ઉપેન્દ્ર કુશવાહાએ જણાવ્યું, "બીજી પાર્ટીઓ બોલતી રહે પરંતુ અમે જ્યારે સીટ વહેંચણીના ટેબલ પર વાત રાખવાની હશે, ત્યારે જ રાખીશું."

મુકેશ સહની પર બધાની નજર

સીટ વહેંચણીના મુદ્દે મહાગઠબંધનનો માર્ગ પણ સરળ નથી.

મહાગઠબંધનમાં RJD, કોંગ્રેસ, VIP, ત્રણેય ડાબેરી પક્ષો, JMM અને રાષ્ટ્રીય LJP સામેલ છે.

કોંગ્રેસ જ્યાં 2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીની જેમ 70 સીટો પર લડવા માંગે છે, ત્યાં CPI-MLએ 40 અને VIPએ 60 સીટો પર પોતાનો દાવો રજૂ કર્યો છે.

VIPએ ગયા વિધાનસભા ચૂંટણીઓમાં NDA ગઠબંધન સાથે 11 સીટો પર ચૂંટણી લડી હતી.

નિષાદોની રાજનીતિ કરતી વિકાસશીલ ઇન્સાન પાર્ટી (VIP)ના સ્થાપક મુકેશ સહની 'સન ઓફ મલ્લાહ' તરીકે રાજકીય વર્તુળો અને તેમના સમર્થકોમાં પ્રખ્યાત છે.

આ સમયે બિહારની રાજનીતિમાં સૌથી વધુ નજર તેમના પર છે.

ગયા વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલાં મુકેશ સહની, તેજસ્વી યાદવ સાથેની પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન જ મહાગઠબંધન છોડીને ચાલ્યા ગયા હતા.

સીટોના સવાલ પર મુકેશ સહનીએ જણાવ્યું, "અમારી પાસે 11 ટકા મત છે, આવી સ્થિતિમાં અમારો દાવો 60 સીટો પર છે. આમાંથી 5 સીટો ઓછી થઈ શકે છે. બાકી મેં મારા માટે 6 સીટો પસંદ કરી છે, જેમાંથી કોઈ એક પર ચૂંટણી લડીશ."

શું તેઓ NDAમાં ફરી જઈ શકે છે?

આ સવાલ પર મુકેશ સહની કહે છે, "BJP અને RSSની વિચારધારા આરક્ષણ ખતમ કરવાની છે, પરંતુ અમે નિષાદોને OBCમાંથી SC કેટેગરીમાં સામેલ કરાવીને આરક્ષણનો લાભ અપાવવા માંગીએ છીએ. આ BJP નહીં કરે તો અમે તેની પાસે પાછા કેમ જઈએ? જો કોઈ પરિસ્થિતિમાં તેઓ આવું કરે તો પછી વિચારણા થશે."

'RJD અને કોંગ્રેસે ત્યાગ કરવો જોઈએ'

VIPએ મુઝફ્ફરપુર, દરભંગા, ચંપારણ, સમસ્તીપુર, બેગુસરાય, વૈશાલી, સહરસા, ખગડિયા સહિત ઘણા જિલ્લાઓની વિધાનસભા સીટો માટે દાવેદારી રજૂ કરી છે.

પાર્ટીએ બાંકા, જમુઈ, બક્સર અને કિશનગંજ જિલ્લાઓમાં સીટો માંગી નથી.

મહાગઠબંધનમાં કોંગ્રેસ 70 સીટો પર ફરી લડવા માંગે છે. જોકે, પાર્ટી આ વખતે સ્ટ્રાઈક રેટ પર ખાસ ધ્યાન આપી રહી છે.

પાછલી ચૂંટણીઓમાં કોંગ્રેસને 9.48 ટકા મત મળ્યા હતા.

બિહાર પ્રદેશ મહિલા કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ શરવત જહાં ફાતિમાએ જણાવ્યું, "અમે 70 સીટોની માંગ કરી રહ્યા છીએ, પરંતુ તૈયારી તમામ 243 સીટો પર છે. હજુ ઘણું નક્કી થવાનું બાકી છે, પરંતુ જ્યાં સુધી કોંગ્રેસના ઉમેદવારોની વાત છે, તો તેમાં પણ સોશિયલ એન્જિનિયરિંગનું ખાસ ધ્યાન રાખવામાં આવશે. જેથી દલિત, પછાત, મુસ્લિમો અને આદિવાસીઓને પ્રતિનિધિત્વ મળે."

RJDના પ્રવક્તા ચિતરંજન ગગને પણ કહ્યું, "મહાગઠબંધનમાં સારું તાલમેલ છે. કોઈ મુશ્કેલીની વાત નથી."

પરંતુ CPI (ML) 40 સીટો પર પોતાની દાવેદારી કરી રહી છે.

માલેએ ગયા વખતે 19 સીટો લડી હતી અને 12 પર જીત મેળવી હતી. મગધ અને શાહાબાદના વિસ્તારો સાથે માલેને સિવાન, કટિહાર અને ચંપારણમાં પણ જીત મળી હતી.

પાર્ટીના કેન્દ્રીય સમિતિના સભ્ય કુમાર પરવેઝે જણાવ્યું, "કોંગ્રેસે ગયા વખતની તુલનામાં 20 ટકા ઓછી અને RJDએ 10 ટકા ઓછી સીટો લેવી જોઈએ. અમે ગયા, નાલંદા, ચંપારણ, મિથિલાંચલ અને સીમાંચલમાં અમારી હાજરી વધારવા માંગીએ છીએ. અમારા રહેવાથી મહાગઠબંધનમાં દલિત અને અત્યંત પછાત મતો સાથે આવશે. જો NDA પોતાના દલિત નેતાઓને 40 સીટો આપી રહી છે, તો મહાગઠબંધનમાં આ અમને મળવી જોઈએ."

મુશ્કેલ છે માર્ગ

એવી ઘણી સીટો છે, જે મેળવવા માટે બંને ગઠબંધનોની અંદર પણ ખેંચતાણ નિશ્ચિત માનવામાં આવે છે. આમાંથી એક છે બેગુસરાયની મટિહાની સીટ. ગયા વખતે અહીંથી LJP (રામવિલાસ)ના રાજકુમાર સિંહે જીત મેળવી હતી. પરંતુ બાદમાં રાજકુમાર JDUમાં જોડાયા હતા.

LJP (રામવિલાસ) માટે આ તેમની જીતેલી સીટ છે, પરંતુ રાજકુમાર સિંહ પોતાની ઉમેદવારીનો દાવો કરી રહ્યા છે. તેમજ મહાગઠબંધનમાં આ સીટને લઈને કોંગ્રેસ અને CPM વચ્ચે ખેંચતાણ છે.

ગયા વખતે આ સીટ પર CPM ત્રીજા નંબરે હતું.

એ જ રીતે ખગડિયા જિલ્લાની અલૌલી સીટ ગયા ચૂંટણીમાં RJDના રામવૃક્ષ સદાએ જીતી હતી.

પરંતુ આ સીટ મહાગઠબંધનમાં સામેલ થયેલા પશુપતિ કુમાર પરસ પોતાના પુત્ર યશરાજ પાસવાન માટે માંગી રહ્યા છે.

તેમજ NDAમાં પણ આ સીટને લઈને JDU અને LJP (રામવિલાસ) વચ્ચે ખેંચતાણ છે.

LJP (રામવિલાસ) આને પોતાની પરંપરાગત સીટ માને છે, પરંતુ પાછલી ચૂંટણીમાં JDUના સાધના દેવી અહીં બીજા નંબરે હતા.

બેગુસરાયની બછવાડા સીટ પર CPI અને કોંગ્રેસ વચ્ચે કડક સ્પર્ધા રહી છે.

પાછલી ચૂંટણીમાં BJPના સુરેન્દ્ર મહેતાએ માત્ર 464 મતથી CPIના અવધેશ કુમાર રાયને હરાવ્યા હતા.

કોંગ્રેસ આ સીટ હવે કોઈ પણ કિંમતે શિવ પ્રકાશ ગરીબ દાસ માટે માંગે છે, જેઓ કોંગ્રેસના દિવંગત નેતા રામદેવ રાયના પુત્ર છે.

શિવ પ્રકાશ ગરીબ દાસ હાલમાં યુથ કોંગ્રેસના પ્રદેશ અધ્યક્ષ છે.

તેજસ્વીની બિહાર અધિકાર યાત્રા

સૌથી વધુ રસપ્રદ છે સિમરી બખ્તિયારપુર સીટ, જ્યાંથી RJDના યુસુફ સલાઉદ્દીને VIP પ્રમુખ મુકેશ સહનીને માત્ર 1759 મતથી હરાવ્યા હતા.

યુસુફ સલાઉદ્દીન, કોંગ્રેસના ભૂતપૂર્વ પ્રદેશ અધ્યક્ષ મહબૂબ અલી કૈસરના પુત્ર છે. શું મુકેશ સહની આ સીટ પર પોતાનો દાવો કરી શકે છે?

આ સવાલ પર મુકેશ સહની કહે છે, "અમે અહીંથી પણ ચૂંટણી લડી શકીએ છીએ કારણ કે ગયા વખતે મારી હાર LJPને કારણે થઈ હતી. હાલના ઉમેદવારના પ્રદર્શનની સમીક્ષા થશે, જે પછી નિર્ણય લેવાશે. એ પણ શક્ય છે કે અમારી પાર્ટીના સિમ્બોલ પર RJDનો ઉમેદવાર લડે."

એ જ રીતે સુગૌલી, મધુબની સીટ પર પણ RJD જીત્યું હતું અને VIP બીજા નંબરે હતું.

આ દરમિયાન RJD નેતા તેજસ્વી યાદવ 16 સપ્ટેમ્બરથી બિહાર અધિકાર યાત્રા પર છે. આ યાત્રામાં તેમની સાથે કોઈ સહયોગી પાર્ટીનો પ્રતિનિધિ નથી.

BJP પ્રવક્તા પ્રેમ રંજન પટેલે આ યાત્રાને 'રાહુલ ગાંધીની યાત્રાનો જવાબ' ગણાવી છે.

વરિષ્ઠ પત્રકાર અરુણ શ્રીવાસ્તવ પણ કહે છે, "આ એક પ્રકારે રાહુલની યાત્રાનો કાઉન્ટર નેરેટિવ અને પોતાને વધુ શક્તિશાળી બતાવવાનો પ્રયાસ છે. પરંતુ મતદાર અધિકાર યાત્રા પછી મહાગઠબંધનમાં જે પ્રકારની એકતા જોવા મળી હતી, તેની તુલનામાં આ યાત્રા સારી નથી."

બિહારમાં ચાલી રહેલી આ ઉથલપાથલ વચ્ચે એવું માનવામાં આવે છે કે આ મહિનાના અંત સુધીમાં ફાઈનલ ઉમેદવારોને અનૌપચારિક રીતે સંકેત આપી દેવામાં આવશે કે તેઓ પોતાના વિસ્તારમાં તૈયારી કરે.

એક કોંગ્રેસ નેતાએ નામ ન છાપવાની શરતે જણાવ્યું, "તમે જેટલી યાત્રાઓ કે અન્ય કાર્યક્રમો જોઈ રહ્યા છો, આ બધું મીડિયા કન્ઝમ્પશન માટે છે. પાર્ટીઓને ખબર છે કે ઉમેદવાર કે સીટો જલ્દી જાહેર થશે તો ભગદડ મચશે."

આ પણ વાંચો-ISRO નો AI રોબોટ ‘વ્યોમમિત્ર’ ટૂંકમાં સમયમાં અવકાશમાં જશે , ભારતનો પ્રથમ રોબોટિક એસ્ટ્રોનોટ!