ભારતમાં વિવિધ પંથ-સંપ્રદાયો છતાં ઝઘડા નથી: મોહન ભાગવતે સમજાવ્યું ભારતીયતા શું છે?

• ભારતમાં વિવિધ પંથ-સંપ્રદાયો છતાં ઝઘડા નથી: મોહન ભાગવતે સમજાવ્યું ભારતીયતા શું છે?

નવી દિલ્હી: રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)ના સરસંઘચાલક મોહન ભાગવતે મંગળવારે એક કાર્યક્રમમાં ભારતીયતાના મૂળ સ્વભાવ અને વિશ્વની વર્તમાન પડકારો પર વિસ્તૃત ચર્ચા કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે એક ધર્મની હાનિ કરીને બીજા ધર્મનો ઉદય થઈ શકે નહીં. ભારતમાં વિવિધ પંથ-સંપ્રદાયો હોવા છતાં ઝઘડા થતા નથી અને આ જ ભારતીયતાની ખાસિયત છે.

‘પશ્ચિમમાં ભારતનો ઇતિહાસ નથી ભણાવાતો’

ઇન્દિરા ગાંધી નેશનલ ઓપન યુનિવર્સિટી (IGNOU) ખાતે આયોજિત અણુવ્રત ન્યાસ નિધિ વ્યાખ્યાનમાં ભાગવતે ઇતિહાસના અભ્યાસ પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું, “આપણે અહીં પશ્ચિમનો ઇતિહાસ ભણીએ છીએ, પરંતુ પશ્ચિમમાં ભારતનો ઇતિહાસ ભણાવવામાં આવતો નથી. જોકે, હવે સાંભળું છું કે ભારતમાં પણ ઇતિહાસ બદલવામાં આવી રહ્યો છે.”

અમીર-ગરીબની ખાઈ અને વૈશ્વિક ભય

ભાગવતે વૈશ્વિક પડકારો પર બોલતાં કહ્યું, “આજે અમીર અને ગરીબ વચ્ચેની ખાઈ વધી રહી છે. વિશ્વમાં ભયનું વાતાવરણ વધ્યું છે. આખું વિશ્વ વિભાજિત છે, અને તેને જોડનારું કશું નથી. લોકો એવું માને છે કે જ્યાં સુધી ઉપયોગ છે, ત્યાં સુધી બીજાને રાખો; જે બળવાન હોય, તેનું રાજ ચાલે. ‘જ્યાં સુધી મરો નહીં, ત્યાં સુધી ભોગ કરો’—આ જ જીવનનું લક્ષ્ય ગણાય છે. આના કારણે વિશ્વમાં દુઃખ વધી રહ્યું છે.”

‘એક ધર્મની હાનિ બીજાને ચલાવી શકે નહીં’

તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતનું અસ્તિત્વ ટકાવવું હોય તો ભારતના સ્વભાવ પ્રમાણે જ ચાલવું પડશે. ભૌતિકવાદથી આગળ વધવું પડશે. ભાગવતે કહ્યું, “એક ધર્મની હાનિ કરીને બીજો ધર્મ ચાલી શકે નહીં. આપણા પૂર્વજોએ કહ્યું હતું કે આપણે જે કરીશું, તેની અસર બધા પર પડશે. જ્યાં સમસ્યા આવે છે, ત્યાં આપણે સ્વયંનું બલિદાન આપીને બીજાના ધર્મનું રક્ષણ કર્યું છે.”

ભારતીયતામાં રહેલી ત્યાગની ભાવનાને સમજાવવા તેમણે એક ઉદાહરણ આપ્યું: “એકવાર એક કબૂતરે બાજથી બચવા માટે રાજાની શરણ લીધી. રાજાએ કબૂતરના બદલે પોતાનું માંસ બાજને આપ્યું. આ જ ભારતીયતા છે.”

‘બીજાને નહીં, પોતાને જીતો’

ભાગવતે કહ્યું, “વિશ્વમાં બધા શોષણનો ભોગ બની રહ્યા છે. આ જ કારણે બધા ભારત તરફ જુએ છે. આપણું માનવું છે કે કોઈને જીતવું નહીં, ફક્ત પોતાને જીતવું. આ વિચારધારા દુનિયામાં ક્યાંય નથી, ફક્ત ભારતમાં છે.” તેમણે ઉમેર્યું કે ભારત વિશ્વનું નેતૃત્વ કરી શકે છે, કારણ કે તેની પાસે પોતાની અનન્ય દૃષ્ટિ છે. “પરિવાર મનુષ્યના આચરણથી બને છે. આપણે નાની-નાની બાબતો સુધારવી જોઈએ,” એમ તેમણે કહ્યું.

‘વિવિધ દૃષ્ટિકોણ, પરંતુ દેશ એક’

ભાગવતે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતમાં વિવિધ પંથ-સંપ્રદાયોના દર્શનો અલગ-અલગ છે, પરંતુ તેમ છતાં ઝઘડા વિના બધું ચાલે છે. “આપણે વચ્ચે શાસ્ત્રાર્થ થાય છે, પરંતુ ઝઘડો નથી થતો. સંઘની દૃષ્ટિ એક છે. સંપ્રદાયો ભલે અલગ-અલગ હોય, ક્યારેક વિરોધી પણ હોય, આચાર-વિચારમાં ભિન્નતા હોય, પરંતુ આખો દેશ એક દૃષ્ટિ સાથે આગળ વધે છે. આપણે ક્યારેય બળજબરીથી કે શિક્ષણ થોપીને પરિવર્તન નથી કર્યું. આ જ ભારતીય રીત છે.”

‘ભારતીયતા જ વૈશ્વિક સમસ્યાનો ઉકેલ’

તેમણે કહ્યું કે આજની વૈશ્વિક વ્યવસ્થામાં પરિવર્તનની જરૂર છે, અને તેનો ઉકેલ ફક્ત ભારતીયતામાં જ છે. “આપણે હજુ પૂર્ણતા તરફ આવ્યા નથી, તેથી જ આપણે આ લક્ષ્ય સુધી પહોંચી શક્યા નથી. જો ભારત જાગે, તો વિશ્વને ઉકેલ મળશે,” એમ ભાગવતે ઉમેર્યું.

આ પણ વાંચો- 18 લાખ વોટર મૃત મળ્યા.. બિહાર વોટર લિસ્ટ પર ચૂંટણી પંચે આપ્યા ત્રણ મોટા અપડેટ