એર ઈન્ડિયા દુર્ઘટનાનો અંતિમ અહેવાલ 6 મહિનામાં આવશે, આ 4 સવાલોના મળશે જવાબ

• એર ઈન્ડિયા દુર્ઘટનાનો અંતિમ અહેવાલ 6 મહિનામાં આવશે, આ 4 સવાલોના મળશે જવાબ

અમદાવાદ: એર ઈન્ડિયાની ફ્લાઈટ AI 171ની અમદાવાદમાં થયેલી દુર્ઘટનાએ આખા દેશને હચમચાવી દીધો હતો. 12 જૂન 2025ના રોજ અમદાવાદથી લંડન ગેટવિક જતી બોઈંગ 787-8 ડ્રીમલાઈનર ટેકઓફના માત્ર 32 સેકન્ડ બાદ બી.જે. મેડિકલ કોલેજના હોસ્ટેલ પર ક્રેશ થઈ હતી. આ દુર્ઘટનામાં 230 યાત્રીઓ અને 12 ક્રૂ મેમ્બર્સમાંથી 241 લોકોના મોત થયા, જ્યારે જમીન પર 19 લોકો મૃત્યુ પામ્યા અને 67 લોકો ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા. આ ઘટના બોઈંગ 787ની કોમર્શિયલ સર્વિસ શરૂ થયા બાદની પ્રથમ મોટી દુર્ઘટના હતી.

ભારતનું એરક્રાફ્ટ એક્સિડન્ટ ઈન્વેસ્ટિગેશન બ્યૂરો (AAIB) આ દુર્ઘટનાની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરી રહ્યું છે. ઈન્ડિયા ટુડેના ટોચના સૂત્રો અનુસાર, આગામી 6થી 8 મહિનામાં અંતિમ અહેવાલ જાહેર થશે, જે આ દુર્ઘટનાનું સંપૂર્ણ સત્ય બહાર લાવશે. આ લેખમાં આપણે જાણીશું કે AAIB કેવી રીતે તપાસ કરી રહ્યું છે, અને કોકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડર (CVR), ફ્લાઈટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR), અને મલબાના ડેટામાંથી શું માહિતી મળશે.

દુર્ઘટનાની વિગતો

12 જૂન 2025ના રોજ બપોરે 1:39 વાગ્યે (IST), એર ઈન્ડિયાની ફ્લાઈટ AI 171, જેમાં 230 યાત્રીઓ, 10 કેબિન ક્રૂ, અને 2 પાયલટ્સ (કેપ્ટન સુમીત સભરવાલ અને ફર્સ્ટ ઓફિસર ક્લાઈવ કુંદર) હતા, અમદાવાદ એરપોર્ટથી ટેકઓફ કરી. પરંતુ ટેકઓફના માત્ર 3 સેકન્ડ બાદ બંને એન્જિનોની ફ્યુઅલ સપ્લાય બંધ થઈ ગઈ. ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વિચ આપમેળે “RUN”થી “CUTOFF” પોઝિશનમાં ગયા.

કોકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડિંગમાં એક પાયલટ બીજાને પૂછે છે, “તેં ફ્યુઅલ શા માટે બંધ કર્યું?” જવાબમાં બીજો પાયલટ કહે છે, “મેં નથી કર્યું.” આ પછી વિમાન 625 ફીટની ઊંચાઈએથી ઝડપથી નીચે આવ્યું અને બી.જે. મેડિકલ કોલેજના હોસ્ટેલમાં ક્રેશ થયું.

8 જુલાઈ 2025ના રોજ AAIBએ 15 પેજનો પ્રારંભિક અહેવાલ જાહેર કર્યો, જેમાં જણાવાયું કે દુર્ઘટનાનું કારણ ફ્યુઅલ સ્ટાર્વેશન (ઈંધણની અછત) હતું, કારણ કે બંને એન્જિનોના ફ્યુઅલ સ્વિચ એક સેકન્ડના અંતરે બંધ થયા. પરંતુ આ સ્વિચ કેમ અને કેવી રીતે બંધ થયા, તે હજુ રહસ્ય છે.

AAIBની તપાસ: કેવી રીતે થઈ રહી છે?

AAIB, ભારતનું એરક્રાફ્ટ એક્સિડન્ટ ઈન્વેસ્ટિગેશન બ્યૂરો, આ દુર્ઘટનાની તપાસમાં અમેરિકાના નેશનલ ટ્રાન્સપોર્ટેશન સેફ્ટી બોર્ડ (NTSB), યુકેના AAIB, બોઈંગ, જનરલ ઈલેક્ટ્રિક (એન્જિન નિર્માતા), અને ભારતીય વાયુસેના તેમજ હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL)ના નિષ્ણાતોની મદદ લઈ રહ્યું છે. ઈન્ડિયા ટુડેના સૂત્રો અનુસાર, તપાસ માટે ત્રણ મુખ્ય ડેટા સેટનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે:

1. કોકપિટ વૉઇસ રેકોર્ડર (CVR)

શું છે CVR? આ બ્લેક બોક્સનો એક ભાગ છે, જે કોકપિટમાં પાયલટ્સની વાતચીત, એલાર્મની ધ્વનિ અને આસપાસના અવાજો રેકોર્ડ કરે છે.

પ્રગતિ: 13 જૂનના રોજ એક CVR ઈમારતની છત પરથી અને 16 જૂનના રોજ બીજું CVR મલબામાંથી મળી આવ્યું. 24 જૂનના રોજ બંને દિલ્હીની AAIB લેબમાં મોકલવામાં આવ્યા.

શું મળશે? CVR ડેટામાંથી ટેકઓફ દરમિયાન પાયલટ્સની વાતચીત, કોઈ ચેતવણી, કે ભૂલની માહિતી મળશે. ખાસ કરીને, “તેં ફ્યુઅલ શા માટે બંધ કર્યું?” જેવા સવાલોનો જવાબ શોધવામાં મદદ મળશે.

2. ફ્લાઈટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR)

શું છે FDR? બ્લેક બોક્સનો બીજો ભાગ, જે વિમાનના 2,000થી વધુ ટેકનિકલ પેરામીટર્સ (જેમ કે એન્જિનની ગતિ, ફ્યુઅલ ફ્લો, ઊંચાઈ, સ્પીડ) રેકોર્ડ કરે છે.

પ્રગતિ: FDR ડેટાનું વિશ્લેષણ દિલ્હીની AAIB લેબમાં ચાલી રહ્યું છે.

શું મળશે? FDRમાંથી ફ્યુઅલ સ્વિચ બંધ થવાનું કારણ, એન્જિનની સ્થિતિ, અને કોઈ સિસ્ટમ ફેલ થયું કે કેમ તેની માહિતી મળશે.

3. મલબાનો ડેટા (Wreckage Data)

શું થઈ રહ્યું છે? ક્રેશ સાઈટ પરથી વિમાનના દરેક ટુકડાને એકઠું કરી અમદાવાદના એક મોટા હેંગરમાં રાખવામાં આવ્યું છે. આ ટુકડાઓને પઝલની જેમ જોડીને વિમાનનું માળખું ફરી બનાવવામાં આવી રહ્યું છે.

નિષ્ણાતોની ભૂમિકા: બોઈંગ અને જનરલ ઈલેક્ટ્રિક (GE)ના નિષ્ણાતો એન્જિનના બ્લેડ્સ અને કેસિંગની તપાસ કરી રહ્યા છે, જેથી ખબર પડે કે ક્રેશ સમયે એન્જિન ચાલુ હતું કે નહીં.

શું મળશે? મલબામાંથી ખબર પડશે કે કોઈ પાર્ટ ખરાબ હતું, કે પક્ષીઓ જેવી કોઈ બાહ્ય વસ્તુ દુર્ઘટનાનું કારણ બની.

અંતિમ અહેવાલમાં શું હશે?

AAIBનો અંતિમ અહેવાલ આ ચાર મુખ્ય સવાલોના જવાબ આપશે:

ફ્યુઅલ સ્વિચ કેમ બંધ થયા?

શું આ પાયલટની ભૂલ હતી, કે ટેકનિકલ ખામી? શું ઈલેક્ટ્રોનિક કંટ્રોલ યુનિટ (ECU)માં કોઈ ગડબડ થઈ, જેણે સ્વિચને આપમેળે બંધ કરી દીધા? પ્રારંભિક અહેવાલમાં જણાવાયું કે એક પાયલટે બીજાને ફ્યુઅલ બંધ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો, પરંતુ બીજાએ તેનો ઈનકાર કર્યો. X પરની પોસ્ટ્સ પણ આ અંગે પાયલટ પર આરોપ લગાવે છે, પરંતુ આ માહિતી હજુ અનિશ્ચિત છે.

શું અન્ય કોઈ સિસ્ટમ ફેલ થઈ?

પ્રારંભિક અહેવાલમાં રેમ એર ટર્બાઈન (RAT) ચાલુ થયાનું જણાવાયું, જે વિમાનમાં મોટી સિસ્ટમ ફેલ થવાનો સંકેત આપે છે. શું RATના ચાલુ થવાનું કારણ એન્જિન ફેલ્યોર હતું, કે બીજું કંઈક?

લેન્ડિંગ ગિયર કેમ બંધ ન થયું?

મલબામાં લેન્ડિંગ ગિયર નીચેની સ્થિતિમાં મળ્યું, જે દર્શાવે છે કે તેને બંધ કરવાનો પ્રયાસ થયો, પરંતુ પાવરની અછતને કારણે તે શક્ય ન બન્યું. શું આ હાઈડ્રોલિક સિસ્ટમની નિષ્ફળતાને કારણે થયું?

શું બોઈંગ કે એન્જિનમાં ખામી હતી?

2018માં યુએસ ફેડરલ એવિએશન એડમિનિસ્ટ્રેશન (FAA)એ બોઈંગ 737ના ફ્યુઅલ કંટ્રોલ સ્વિચમાં લોકિંગ મિકેનિઝમ ડિસએન્ગેજ થવાની ચેતવણી આપી હતી, જે બોઈંગ 787-8માં પણ વપરાય છે. એર ઈન્ડિયાએ આ ચેતવણીને ધ્યાનમાં લઈને સૂચવેલી તપાસ નહોતી કરી, કારણ કે તે ફરજિયાત નહોતી. શું આ ખામી દુર્ઘટનાનું કારણ બની?

તપાસની પ્રક્રિયા

ડેટા સિન્ક્રોનાઈઝેશન: CVR, FDR, અને મલબાના ડેટાને એકસાથે જોડીને દુર્ઘટનાની સંપૂર્ણ તસવીર બનાવવામાં આવશે. આમાં એરપોર્ટ CCTV ફૂટેજ, વિમાનનો મેન્ટેનન્સ રેકોર્ડ, અને પાયલટ્સનો ટ્રેનિંગ ડેટા પણ તપાસાઈ રહ્યો છે.

નિષ્ણાતોની ટીમ: બોઈંગ, જનરલ ઈલેક્ટ્રિક, NTSB, અને HALના નિષ્ણાતો દરેક પાસાને ઝીણવટથી તપાસી રહ્યા છે. એન્જિનના ટર્બાઈન બ્લેડ્સનું નુકસાન દર્શાવે છે કે ક્રેશ સમયે એન્જિન ચાલુ નહોતું, જે ફ્યુઅલ સ્ટાર્વેશનની પુષ્ટિ કરે છે.

ઈન્ટરનેશનલ સિવિલ એવિએશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (ICAO)ના નિયમો અનુસાર, પ્રારંભિક અહેવાલ 30 દિવસમાં જાહેર થયો, અને અંતિમ અહેવાલ 12 મહિનામાં આવવો જોઈએ. જોકે, ઈન્ડિયા ટુડેના સૂત્રો અનુસાર, આ અહેવાલ 6થી 8 મહિનામાં આવી શકે છે, એટલે કે ફેબ્રુઆરી-માર્ચ 2026 સુધી.

રાજકીય અને સામાજિક પ્રતિક્રિયાઓ

X પરની પોસ્ટ્સમાં દુર્ઘટનાને લઈને ઘણી અટકળો ચાલી રહી છે. કેટલાક યૂઝર્સે પાયલટ્સ પર આરોપ લગાવ્યો છે, જ્યારે અન્ય લોકો બોઈંગ અને એર ઈન્ડિયાના મેન્ટેનન્સને દોષી ઠેરવે છે. એક પોસ્ટમાં દાવો કરાયો કે બોઈંગને બચાવવા માટે પાયલટ્સ પર દોષ નાખવામાં આવી રહ્યો છે, પરંતુ આ માહિતી હજુ સત્તાવાર રીતે પુષ્ટિ થઈ નથી. આવી અટકળો દર્શાવે છે કે લોકોમાં આ દુર્ઘટના અંગે ગુસ્સો અને ઉત્સુકતા છે, પરંતુ અંતિમ અહેવાલ આવ્યા વિના આ દાવાઓને સાચા ગણી શકાય નહીં.

આ ઉપરાંત, દુર્ઘટનામાં ગુજરાતના ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી વિજય રૂપાણીનું મૃત્યુ થયું, જેના કારણે રાજકીય વર્તુળોમાં પણ શોકનું મોજું ફરી વળ્યું. રૂપાણીની અંતિમવિધિ રાજકોટમાં રાજ્ય સન્માન સાથે કરવામાં આવી.

એર ઈન્ડિયા અને બોઈંગની પ્રતિક્રિયા

એર ઈન્ડિયા: દુર્ઘટના બાદ એર ઈન્ડિયાએ તેની બોઈંગ 787 ફ્લીટની 33માંથી 24 વિમાનોની તપાસ કરી, અને કોઈ મોટી સુરક્ષા ખામી ન મળી. એર ઈન્ડિયાએ 83 વાઈડ-બોડી ફ્લાઈટ્સ 6 અઠવાડિયા માટે સ્થગિત કરી, અને 1 ઓગસ્ટથી અમદાવાદ-લંડન હીથ્રોની ત્રણ સાપ્તાહિક ફ્લાઈટ્સ શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી.

બોઈંગ: બોઈંગના CEO કેલી ઓર્ટબર્ગે જણાવ્યું કે તેઓ AAIBની તપાસને સંપૂર્ણ સહકાર આપી રહ્યા છે, અને હાલમાં કોઈ ટેકનિકલ ખામીનો સંકેત મળ્યો નથી.

શું થશે આગળ?

અંતિમ અહેવાલ ફેબ્રુઆરી-માર્ચ 2026 સુધીમાં આવવાની શક્યતા છે, જે આ દુર્ઘટનાના મૂળ કારણોને ઉજાગર કરશે. આ અહેવાલથી ન માત્ર એર ઈન્ડિયા અને બોઈંગની જવાબદારી નક્કી થશે, પરંતુ ભવિષ્યમાં આવી દુર્ઘટનાઓ રોકવા માટે નવી સુરક્ષા પ્રક્રિયાઓ પણ ઘડાશે. X પરની પોસ્ટ્સમાં ઉઠેલી અટકળો, જેમ કે બોઈંગને બચાવવા માટે પાયલટ્સ પર દોષારોપણ, હજુ અનિશ્ચિત છે અને તેની પુષ્ટિ અંતિમ અહેવાલ બાદ જ થશે.

આ પણ વાંચો- Arvalli માં આપ નેતા Arvind Kejriwal ના પ્રહાર, “જો પશુપાલકોને તેમનો હક મળે તો ગરીબી દુર થાય”