G-7 Summit : સભ્ય ન હોવા છતાં ભારતને શા માટે આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે?

• 16 અને 17 જૂને કેનેડાના ક્નાનાસ્કિસ ખાતે G-7 સમિટનું કરાયું આયોજન
• G-૭ સમિટ માટે ભારતને આમંત્રણ મળ્યું
• કેનેડાના વડા પ્રધાન ભારતના પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને આપ્યું હતું આમંત્રણ

15 થી 17 જૂન દરમિયાન કેનેડાના કનાનાસ્કિસમાં યોજાનારી G-૭ સમિટ માટે ભારતને આમંત્રણ મળ્યું છે. કેનેડાના વડા પ્રધાન માર્ક જે. કોર્નીએ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને આ સમિટમાં હાજરી આપવા આમંત્રણ આપ્યું છે, ત્યારબાદ પીએમ મોદીએ પણ તેમનો આભાર માન્યો છે. અગાઉ, ભારતને G-૭ સમિટમાં આમંત્રણ ન મળવાને કારણે, વિપક્ષી પક્ષો કેન્દ્ર સરકાર પર ઘણા પ્રશ્નો ઉભા કરી રહ્યા હતા અને વિદેશ નીતિ પર નિશાન સાધી રહ્યા હતા. જોકે, હવે જ્યારે કેનેડાના વડા પ્રધાને પોતે પીએમ મોદીને આમંત્રણ આપ્યું છે, ત્યારે આ રાજકીય હોબાળોનો અંત આવ્યો છે.

G-7 શું છે?

G-7 એ વિશ્વની સૌથી મજબૂત અર્થવ્યવસ્થા ધરાવતા દેશોનો સમૂહ છે, જેને ગ્રુપ ઓફ સેવન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ સંગઠનમાં અમેરિકા, ફ્રાન્સ, જાપાન, ઇટાલી, બ્રિટન, જર્મની અને કેનેડાનો સમાવેશ થાય છે. પહેલા તે ગ્રુપ-8 હતું અને રશિયા પણ આ સંગઠનમાં સામેલ હતું. જોકે, 2014 માં ક્રિમીઆ પર કબજો કર્યા પછી, રશિયા આ સંગઠનથી અલગ થઈ ગયું. આ સંગઠન 1975 માં વૈશ્વિક આર્થિક પડકારોનો સામનો કરવા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે આ સંગઠનમાં ફક્ત 6 દેશોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. સંગઠનની રચનાના એક વર્ષ પછી, કેનેડા પણ તેમાં જોડાયું અને G-7 અસ્તિત્વમાં આવ્યું. G-7 નું કોઈ મુખ્ય મથક નથી અને સભ્ય દેશો વારાફરતી આ સંગઠનનું નેતૃત્વ કરે છે. આ વર્ષે કેનેડા સમિટની અધ્યક્ષતા કરી રહ્યું છે.

શું ભારત આ સંગઠનનો ભાગ છે?

G-7 સંગઠનમાં ફક્ત અમેરિકા, ફ્રાન્સ, જાપાન, ઇટાલી, બ્રિટન, જર્મની અને કેનેડાનો સમાવેશ થાય છે. તેઓ આ સંગઠનના કાયમી સભ્યો છે. જોકે, G-7 સમિટમાં ઘણા દેશોને આમંત્રણ આપવામાં આવે છે. ભારતને 2019 થી આ સંગઠનમાં આમંત્રણ આપવામાં આવી રહ્યું છે. તેવી જ રીતે, યુરોપિયન યુનિયન પણ સમિટમાં ભાગ લે છે.

ભારત આ સંગઠનનો ભાગ કેમ નથી?

હવે તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન થશે કે જ્યારે G-7 વિશ્વની સૌથી મજબૂત અર્થવ્યવસ્થાઓનું સંગઠન છે, તો પછી ભારતને તેમાં શા માટે સામેલ કરવામાં આવતું નથી? જ્યારે ભારત વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા પણ છે. વાસ્તવમાં જ્યારે G-7 ની રચના થઈ હતી, ત્યારે ભારત એક વિકાસશીલ દેશ હતો અને ગરીબી સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યો હતો. તે સમયે ભારત આ સંગઠનના ધોરણોને પૂર્ણ કરી રહ્યું ન હતું. જોકે, હવે આ સંગઠનની મજબૂરી છે કે ભારતને સમિટમાં આમંત્રણ આપવું જોઈએ, કારણ કે વિશ્વની મોટી અને ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓમાં ભારતને અવગણી શકાય નહીં.

શું છે G-7 ગ્રુપ

G-7 (ગ્રુપ ઓફ સેવન) એ વિશ્વની સાત સૌથી વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાઓ અને યુરોપિયન યુનિયનનો એક અનૌપચારિક સમૂહ છે. 1975 માં, છ દેશો, ફ્રાન્સ, પશ્ચિમ જર્મની, ઇટાલી, જાપાન, ઇંગ્લેન્ડ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે એક સમૂહ બનાવ્યો, જે પછી G-6 તરીકે ઓળખાતું હતું. 1976 માં, કેનેડા જોડાયા પછી તે G-7 બન્યું અને 1998 માં, રશિયા આ સમૂહમાં ઉમેરાયા પછી તે G-8 બન્યું, પરંતુ ક્રિમીઆ પર કબજો કર્યા પછી, તેને આ સમૂહમાંથી સસ્પેન્ડ કરવામાં આવ્યું અને પછી તે G-7 સમૂહ રહ્યું. 1977 થી, યુરોપિયન યુનિયન પણ સમૂહમાં જોડાયું. સભ્ય ન હોવા છતાં, સંઘના પ્રતિનિધિઓ તેમાં ભાગ લે છે.

G-7 અને ભારત

ભારત ભલે G-7નું કાયમી સભ્ય ન હોય, પરંતુ પેસિફિક ક્ષેત્રમાં તેના વધતા આર્થિક પ્રભાવ અને વ્યૂહાત્મક મહત્વને કારણે તેને મહેમાન તરીકે આમંત્રિત કરવામાં આવ્યું છે. PM મોદી 2019 થી પાંચ વખત તેમાં હાજરી આપી રહ્યા છે. જ્યારે રશિયા બ્લોકનો ભાગ હતું ત્યારે ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન મનમોહન સિંહે પણ પાંચ આવૃત્તિઓમાં હાજરી આપી હતી.

આ પણ વાંચોઃ PM MODI IN CYPRUS : PM મોદીને સાયપ્રસનું સર્વોચ્ચ સન્માન 'ગ્રેન્ડ ક્રૉસ ઓફ ધ ઓર્ડર ઓફ મકારિયોસ' એનાયત

ઉદ્દેશ્ય અને કાર્યકારી

G-7 એક અનૌપચારિક સંગઠન છે. બધા દેશોના નેતાઓ વૈશ્વિક આર્થિક સ્થિરતા, આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ, સુરક્ષા અને આબોહવા સંબંધિત મુદ્દાઓ પર નિર્ણયો અને કરારો કરે છે. જો કે, તેના કરારો બંધનકર્તા નથી.

G-7 નું આયોજન કોણ કરે છે

G-7 દર વર્ષે રોટેશનલ ધોરણે યોજાય છે. તેનું કોઈ કાયમી સચિવાલય કે મુખ્યાલય નથી. પરિષદના કાર્યસૂચિ અને સંગઠન માટે યજમાન દેશ જવાબદાર છે.

આ પણ વાંચોઃ G7 Summit 2025 : PM મોદીની મુલાકાત ભારત-કેનેડાના સંબંધોને મજબૂત બનાવશે? આ સમિટ બંને દેશો માટે રહેશે ખૂબ જ ખાસ

૧૦ ટકા વસ્તી, જીડીપીમાં ૪૫ ટકા યોગદાન.

જી-૭ દેશોમાં વિશ્વની ૧૦ ટકા વસ્તી છે પરંતુ વૈશ્વિક જીડીપીમાં ૪૫ ટકા યોગદાન આપે છે.

એજન્ડા 2025

- વૈશ્વિક શાંતિ અને સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવી
- આંતરરાષ્ટ્રીય ગુનાઓ સામે લડવું
- જંગલની આગ જેવી આફતોનો સામનો કરવો
- AI, ઊર્જા સુરક્ષા, આબોહવા પરિવર્તન, ડિજિટલ પડકારો અને મહત્વપૂર્ણ ખનિજોનો પુરવઠો વગેરે.

આ પણ વાંચોઃ G7 Summit 2025 માટે PM મોદી તૈયાર! કેનેડામાં G7 સમિટને કવર કરતા હિંદ ફર્સ્ટ નેટવર્કના CEO ડૉ. વિવેક ભટ્ટ