Chandrayaan-3: વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન હજું પણ ચંદ્રની છાતી પર સુતેલા જ છે..!

ચંદ્ર પર ફરી એકવાર સાંજ પડવાની તૈયારીમાં છે. પરંતુ ચંદ્રયાન-3 (Chandrayaan-3)ના લેન્ડર વિક્રમ (lander Vikram ) અને રોવર પ્રજ્ઞાન (rover Pragyan)  તરફથી કોઈપણ પ્રકારનો કોઈ સંકેત મળી રહ્યો નથી. છેલ્લે 21 સપ્ટેમ્બરે ચંદ્ર પર સવાર થઇ હતી. ત્યારપછી આઠ દિવસ વીતી ગયા પરંતુ આ આઠ દિવસોમાં ઈસરોના વારંવારના સંકેતો છતાં વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન તરફથી કોઈ વળતરનો સંકેત મળ્યો નથી.

ઈસરોનું ચંદ્રયાન-3 23 ઓગસ્ટે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ 'શિવ શક્તિ' પર ઉતર્યું હતું. લેન્ડિંગ વ્હીકલ અથવા 'લેન્ડર' વિક્રમે પાંખની જેમ તરતા ચંદ્રની સપાટીને સ્પર્શ કર્યો. પાછળથી, સંશોધક 'રોવર' પ્રજ્ઞાન તેની  બહાર આવ્યું હતું અને તે ચંદ્ર પર ચાલ્યું હતું. વૈજ્ઞાનિકોએ શરૂઆતના 15 દિવસ સુધી વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાનમાં બેટરી ક્ષમતા ઉમેરી હતી. આ સમય દરમિયાન પ્રજ્ઞાન અને વિક્રમે પોતાનું કામ ચાલુ રાખ્યું. બેટરીની ક્ષમતા ઓછી હોવાને કારણે બંનેએ કામ કરવાનું બંધ કરી દીધું છે. હવે વૈજ્ઞાનિકો આશા રાખી રહ્યા છે કે આ બંનેમાં નવી ઉર્જાનો સંચાર થશે. વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાનની બેટરી સૂર્યપ્રકાશથી ચાર્જ થશે.

નોંધનીય છે કે જ્યારે ચંદ્ર પર રાત હોય છે, ત્યારે તાપમાન માઈનસ 180 ડિગ્રી સેલ્સિયસ થઈ જાય છે. ભારે ઠંડીમાં બેટરી અને અન્ય ઉપકરણોનું નિષ્ફળ થવું સામાન્ય બાબત છે. 2 સપ્ટેમ્બરે પ્રજ્ઞાન ચંદ્રની સપાટી પર સ્લીપ મોડમાં જતું રહ્યું હતું.  પ્રજ્ઞાન પૃથ્વીની સરખામણીમાં ચંદ્રની સપાટી પર 27 દિવસ સૂઈ ગયું હતું અને વિક્રમે છેલ્લા 25 દિવસથી કોઈ સિગ્નલ મોકલ્યા નથી.

ચંદ્રનો એક દિવસ પૃથ્વીના 28 દિવસ જેટલો હોય છે, જેમાંથી સૂર્ય 14 દિવસ ચંદ્રના આકાશમાં રહે છે અને પછીના 14 દિવસ સુધી ચંદ્રના  આકાશમાં રહેતો નથી. આવી સ્થિતિમાં, બરાબર પાંચ દિવસ પછી સૂર્ય ફરીથી ચંદ્ર પર આથમશે. તે પછી, ચંદ્રનો દક્ષિણ ધ્રુવીય પ્રદેશ ધીમે ધીમે ઠંડો પડશે. પરિણામે, વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન તરફથી સંકેતો મેળવવા માટે ISRO પાસે હજુ પાંચ-છ દિવસનો સમય છે.

ચંદ્રયાન-3 મિશનના બંને સભ્યોએ ચંદ્રની સપાટી પરનું તમામ કામ પૂર્ણ કરી લીધું છે. તે પછી, જો તેઓ જાગતા રહીને કામ કરશે, તો તે ઈસરો માટે બેવડી સફળતા હશે. પરંતુ જેમ જેમ ચંદ્ર પરની રાત ધીમે ધીમે નજીક આવી રહી છે... ચંદ્રની સપાટી પર મહત્તમ સૂર્યપ્રકાશનો સમય પસાર થઈ ગયો છે, વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાનના જાગવાની શક્યતાઓ ધીમે ધીમે ઘટી રહી છે. વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન પાસે ચંદ્ર પર જાગતા રહેવા માટે હજુ પાંચ દિવસનો સમય છે, પરંતુ તે દરમિયાન જો બંને એક દિવસ વહેલા પણ ઊંઘ ગુમાવી દે તો તે અપૂરતી સાબિત થશે. કારણ કે બીજા જ દિવસે ચંદ્ર પર ઠંડી રાતો શરૂ થશે. 30 સપ્ટેમ્બરથી સૂર્ય ચંદ્રના આકાશમાંથી અદૃશ્ય થવા લાગશે, સાંજ પડવા લાગશે.

તમને જણાવી દઈએ કે ઈસરોએ છેલ્લે 22 સપ્ટેમ્બરે કહ્યું હતું કે તેઓ વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન વિશે આશા નથી છોડી રહ્યા. તેઓ સિગ્નલ મોકલવાનો પ્રયાસ કરતા રહેશે. ચંદ્રની છાતી પર સૂતેલા વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન જાગી જશે એવી આશા હજુ પણ છે.

આ પણ વાંચો----ભારત મંડપમમાં PM MODI એ કરાવી સંકલ્પ સપ્તાહની શરુઆત