ચીન પર કડકાઈ, હથિયારોની ખરીદીમાં વધારો... જાણો ટ્રમ્પ 2.0 ની ભારત-અમેરિકા સંરક્ષણ સોદા પર શું અસર થશે

• ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે શપથ લીધા બાદ અનેક જાહેરાતો કરી
• ટ્રમ્પના શાસનની અન્ય દેશો પર કેવી અસર થશે
• સમગ્ર વિશ્વમાં ટ્રમ્પના શાસન અંગે ચર્ચા ચાલી રહી છે

અમેરિકાના 47મા રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ લીધા બાદ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ઘણી મોટી જાહેરાતો કરી છે. આ પછી, ટ્રમ્પના શાસનની અન્ય દેશો પર કેવી અસર પડશે તે અંગે સમગ્ર વિશ્વમાં ગરમાગરમ ચર્ચા ચાલી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ટ્રમ્પ 2.0 અમેરિકા-ભારત સંરક્ષણ સંબંધોને કેવી રીતે અસર કરશે.

અમેરિકાના 47મા રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ લીધા બાદ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ઘણી મોટી જાહેરાતો કરી છે. આ પછી, ટ્રમ્પના શાસનની અન્ય દેશો પર કેવી અસર પડશે તે અંગે સમગ્ર વિશ્વમાં ગરમાગરમ ચર્ચા ચાલી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ટ્રમ્પ 2.0 અમેરિકા-ભારત સંરક્ષણ સંબંધોને કેવી રીતે અસર કરશે. હકીકતમાં, તેમના પ્રથમ કાર્યકાળ દરમિયાન, ટ્રમ્પે એક વેપારી વિદેશ નીતિ પર ભાર મૂક્યો હતો જેમાં યુએસ સંરક્ષણ નિકાસને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી હતી અને ભારત જેવા મુખ્ય ભાગીદારો સાથે દ્વિપક્ષીય લશ્કરી સહયોગને મજબૂત બનાવવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ તેમનો બીજો કાર્યકાળ આ મહત્વપૂર્ણ ભાગીદારી માટે ઘણી તકો અને પડકારો લાવી શકે છે.

ભારત-અમેરિકા સંરક્ષણ સહયોગમાં મોટી પ્રગતિ

તાજેતરના વર્ષોમાં ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સંરક્ષણ સહયોગમાં અભૂતપૂર્વ વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. બંને દેશોએ લશ્કરી સંકલન, સપ્લાય ચેઇનની સુરક્ષા અને ટેકનોલોજી ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કરારો પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.

સુરક્ષા પુરવઠા વ્યવસ્થા (SOSA): આ એક બિન-બંધનકર્તા કરાર છે જેના હેઠળ બંને દેશો રાષ્ટ્રીય સંરક્ષણને પ્રોત્સાહન આપતા માલ અને સેવાઓ માટે પરસ્પર પ્રાથમિકતા સહાય પૂરી પાડશે. આ કરાર કટોકટીના સમયમાં મહત્વપૂર્ણ સંરક્ષણ સાધનોની સપ્લાય ચેઇનને મજબૂત બનાવશે.

લાયઝન અધિકારીઓની નિમણૂક માટે કરાર (MoA): આ કરાર હેઠળ, બંને દેશોના સશસ્ત્ર દળો વચ્ચે સંકલનને મજબૂત બનાવવા માટે લાયઝન અધિકારીઓની આપ-લે કરવામાં આવશે.

ટ્રમ્પના પહેલા કાર્યકાળ દરમિયાન ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે કેટલાક મોટા કરારો પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં કોમ્યુનિકેશન્સ કોમ્પેટિબિલિટી એન્ડ સિક્યુરિટી એગ્રીમેન્ટ (COMCASA), બેઝિક એક્સચેન્જ એન્ડ કોઓપરેશન એગ્રીમેન્ટ (BECA) અને ઇન્ડસ્ટ્રિયલ સિક્યુરિટી એનેક્સ (ISA)નો સમાવેશ થાય છે. આ કરારોએ લશ્કરી સહયોગ, ગુપ્ત માહિતીની આપ-લે અને સંરક્ષણ ટેકનોલોજી સહયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું.

મુખ્ય સંરક્ષણ કરારો અને તાજેતરની સિદ્ધિઓ

2024 માં, ભારત અને અમેરિકાએ 31 MQ-9B સી ગાર્ડિયન ડ્રોન માટે $3.5 બિલિયનના સીમાચિહ્નરૂપ સોદા પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ સંપાદન માત્ર ભારતની ગુપ્તચર, દેખરેખ અને શોધ (ISR) ક્ષમતાઓને મજબૂત બનાવતું નથી, પરંતુ મહત્વપૂર્ણ ટેકનોલોજી ટ્રાન્સફર પણ પ્રદાન કરે છે જે ભારતના સંરક્ષણ ઉત્પાદન ક્ષેત્રને વેગ આપશે.

બીજો મહત્વપૂર્ણ કરાર ભારતના હળવા લડાયક વિમાન (LCA) તેજસ માટે જનરલ ઇલેક્ટ્રિક F414 એન્જિનના સહ-ઉત્પાદન અંગેનો છે. જોકે, સપ્લાય ચેઇન વિક્ષેપોને કારણે આ એન્જિનોની ડિલિવરીમાં વિલંબ થયો છે અને ભારત SOSA હેઠળ યુએસ તરફથી આ એન્જિનોની વહેલી ડિલિવરી માટે દબાણ કરી શકે છે.

ભારતના 114 મલ્ટી-રોલ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ (MRFA) કાર્યક્રમના નિર્ણયને ધ્યાનમાં રાખીને, અમેરિકા F/A-18 સુપર હોર્નેટ અને F-21 જેટના સમાવેશનો પ્રસ્તાવ મૂકી શકે છે, જે આ સોદાને ભારત-અમેરિકા વચ્ચે વધુ મજબૂતી લાવવા માટે એક પગલું આગળ વધારશે.

ટ્રમ્પ 2.0 હેઠળ સંભવિત તકો

ટ્રમ્પના શાસનકાળમાં, સંરક્ષણ નિકાસ વધારવા અને ઈન્ડો-પેસિફિક વ્યૂહરચનાને મજબૂત બનાવવા પર ભાર મૂકવાથી ભારત-અમેરિકા સહયોગમાં વધારો થઈ શકે છે.

રક્ષા ખરીદીમાં તેજી આવશે: દ્વિપક્ષીય સોદાઓ પર ટ્રમ્પનો ભાર આ ક્ષેત્રમાં ઝડપી પ્રગતિને વેગ આપી શકે છે, જેમાં વધારાના ડ્રોન, મિસાઇલ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ અને નૌકાદળ પ્લેટફોર્મનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

ચીન સામે કડક વલણ: ટ્રમ્પનું ચીન સામે કડક વલણ અને ક્વાડ ફ્રેમવર્ક પર તેમનો ભાર સુરક્ષા અને સંરક્ષણ સહયોગને વેગ આપી શકે છે.

નવી ટેકનોલોજીઓ: ટ્રમ્પનો વેપાર અભિગમ એઆઈ-આધારિત અનપાયલોટેડ સિસ્ટમ્સ, સાયબર સંરક્ષણ અને અવકાશ-આધારિત ક્ષમતાઓ જેવી અદ્યતન ટેકનોલોજીઓ માટે સ્પર્ધાત્મક દરખાસ્તોને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે.

ટ્રમ્પની નીતિઓ શું નુકસાન પહોંચાડી શકે છે?

જોકે, આ તકો હોવા છતાં, કેટલાક પડકારો પણ છે:

વેપાર દૃષ્ટિકોણ: ટ્રમ્પનું વેપારમાં નુકસાનને લઈને ભારત પર યુએસ સંરક્ષણ સાધનોની આયાત વધારવાનું દબાણ આવી શકે છે, જે ભારતના "આત્મનિર્ભર ભારત" અભિયાનને અસર કરી શકે છે.

CAATSA પ્રતિબંધો: ટ્રમ્પના પહેલા કાર્યકાળ દરમિયાન, કાઉન્ટરિંગ અમેરિકાઝ એડવર્સરીઝ થ્રુ સેક્શન્સ એક્ટ (CAATSA) હેઠળ રશિયા પાસેથી સંરક્ષણ પ્રણાલી ખરીદનારા દેશો પર પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હતા. રશિયા પાસેથી S-400 મિસાઇલ સિસ્ટમની ખરીદી પર ભારત દ્વારા ભવિષ્યમાં લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધો એક જટિલ મુદ્દો બની શકે છે.

ટ્રમ્પના પહેલા કાર્યકાળમાં એકપક્ષીય નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા, જેમ કે બહુપક્ષીય કરારોમાંથી અચાનક ખસી જવું, જેનાથી વૈશ્વિક ભાગીદારો માટે અનિશ્ચિતતાઓ ઊભી થઈ. ટ્રમ્પ 2.0 હેઠળ ભારતે યુએસ નીતિઓમાં સંભવિત અસંગતતાઓનો સામનો કરવો પડશે.

સંયુક્ત લશ્કરી કવાયતો અને ઓપરેશનલ સહયોગ

સંયુક્ત લશ્કરી કવાયતો ભારત-અમેરિકા રક્ષા સહયોગનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. મુખ્ય અભ્યાસોમાં સામેલ છે:

માલાબાર કવાયત: ભારત, અમેરિકા, જાપાન અને ઓસ્ટ્રેલિયા દ્વારા આયોજિત ચાર-નેતૃત્વવાળી નૌકાદળ કવાયત.

યુદ્ધ અભ્યાસ: એક સંયુક્ત સૈન્ય કવાયત, જે વ્યૂહાત્મક સંકલન અને કાર્યકારી તૈયારીને પ્રોત્સાહન આપે છે.

ટાઇગર ટ્રાયમ્ફ: ત્રિ-સેવા કવાયત જે માનવતાવાદી સહાય અને આપત્તિ રાહત ક્ષમતાઓનું પ્રદર્શન કરે છે.

કોપ ઇન્ડિયા: હવાઈ યુદ્ધ અને વ્યૂહાત્મક સંકલન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતી એક અદ્યતન વાયુસેના કવાયત.

આ કવાયતો પ્રાદેશિક સ્થિરતા અને લશ્કરી સહયોગમાં સહિયારી પ્રાથમિકતાઓને પ્રકાશિત કરે છે.

ટ્રમ્પના પહેલા કાર્યકાળમાં સંરક્ષણ ક્ષેત્રની સિદ્ધિઓ

ટ્રમ્પના પહેલા કાર્યકાળ દરમિયાન ભારત-અમેરિકા સંરક્ષણ સોદાઓમાં 15 અબજ ડોલરથી વધુનો વધારો થયો હતો.

MH-60R સીહોક હેલિકોપ્ટર (24): $2.6 બિલિયનનો સોદો જેણે ભારતની સબમરીન વિરોધી અને સપાટી યુદ્ધ ક્ષમતાઓને મજબૂત બનાવી.

AH-64E અપાચે એટેક હેલિકોપ્ટર (6): $930 મિલિયનનો સોદો જે ભારતની રોટરી-વિંગ સ્ટ્રાઇક ક્ષમતાને વધારે છે.

P-8I મેરીટાઇમ પેટ્રોલ એરક્રાફ્ટ: મેરીટાઇમ ડોમેન જાગૃતિ વધારવા માટેનો બીજો એક મહત્વપૂર્ણ સોદો.

આ પણ વાંચો: રાષ્ટ્રપતિ પદના શપથ લીધા બાદ ટ્રમ્પે અનેક આદેશો કર્યા, ભારતને શું અસર થશે?