‘દેશના હિતોની રક્ષા માટે દરેક જરૂરી પગલું ઉઠાવીશું’: ટ્રમ્પના 25% ટેરિફના એલાન પર ભારત સરકારની પ્રથમ પ્રતિક્રિયા

• ‘દેશના હિતોની રક્ષા માટે દરેક જરૂરી પગલું ઉઠાવીશું’: ટ્રમ્પના 25% ટેરિફના એલાન પર ભારત સરકારની પ્રથમ પ્રતિક્રિયા

અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારતીય નિકાસ પર 25% ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કર્યાના થોડા કલાકો બાદ ભારત સરકારે પોતાની પ્રથમ પ્રતિક્રિયા આપી છે. સરકારે જણાવ્યું કે તે અમેરિકા સાથે વેપાર વાટાઘાટો ચાલુ રાખશે, પરંતુ ખેડૂતો, ઉદ્યોગસાહસિકો અને એમએસએમઈ (MSME)ના હિતોની રક્ષા માટે કડક પગલાં લેશે. સરકારે કહ્યું, “અમે અમારા ખેડૂતો, ઉદ્યોગસાહસિકો અને એમએસએમઈના કલ્યાણને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપીએ છીએ. રાષ્ટ્રીય હિતોની રક્ષા માટે અમે દરેક જરૂરી પગલું ઉઠાવીશું, જેમ કે બ્રિટન સાથેના આર્થિક અને વેપાર સમજૂતીના કેસમાં કરવામાં આવ્યું હતું.”

ભારતે બ્રિટન સાથે તાજેતરના મુક્ત વેપાર સમજૂતાનો ઉલ્લેખ કરીને ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે વિદેશી ખેલાડીઓ માટે બજાર ખોલતી વખતે દેશી ઉદ્યોગોના હિતોની રક્ષા પ્રત્યે પણ સંવેદનશીલ છે. ટ્રમ્પના નવા ટેરિફ પ્લાનથી ભારતના મુખ્ય નિકાસ ક્ષેત્રો જેમ કે ઓટોમોબાઈલ, ઓટો સેક્ટર, સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ, સ્માર્ટફોન, સોલર મોડ્યૂલ, સીફૂડ, રત્નો-ઝવેરાત અને પસંદગીના પ્રોસેસ્ડ ખાદ્ય-કૃષિ ઉત્પાદનો પર 25% ટેરિફ લાગશે. જોકે, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, સેમીકન્ડક્ટર અને મહત્ત્વના ખનિજોને આ ટેરિફમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.

અમેરિકા શું ઇચ્છે છે?

અમેરિકા ભારત પાસે કૃષિ, ડેરી ઉત્પાદનો અને જન્મજાત રીતે સંશોધિત (જેનેટિકલી મોડિફાઈડ) પાકો માટે બજાર ખોલવાની અને આ ક્ષેત્રો પર 100% સુધીના ટેરિફ ઘટાડવાની માંગ કરી રહ્યું છે. ભારત આ માંગણી સાથે સહમત નથી, કારણ કે આનાથી ખાસ કરીને નાના ખેડૂતોનો મોટો વર્ગ પ્રભાવિત થશે. ભારતનું માનવું છે કે આવા ઉદારીકરણથી દેશી કૃષિ ઉદ્યોગને નુકસાન થશે, જે દેશના ગ્રામીણ અર્થતંત્રની રીઢ છે.

આર્થિક અને ભૂ-રાજનૈતિક અસર

અર્થશાસ્ત્રીઓનું માનવું છે કે ટ્રમ્પની આક્રમક વેપાર નીતિઓ વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓ (સપ્લાય ચેઈન)ને ફરીથી સંતુલિત કરી શકે છે. આનાથી ભારતને અન્ય દેશો સાથે ગાઢ આર્થિક સંબંધો બાંધવા, નવા બજારો શોધવા અને ઘરેલું સુધારાઓને વેગ આપવાની તક મળી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ભારત યુરોપ, મધ્ય પૂર્વ અને ASEAN દેશો સાથે વેપાર સંબંધોને મજબૂત કરીને અમેરિકા પરની નિર્ભરતા ઘટાડી શકે છે. GTRIના અહેવાલ મુજબ, ટેરિફથી ભારતની નિકાસમાં 6.41% ($5.76 અબજ)નો ઘટાડો થઈ શકે છે, જેની અસર ઓટો, સ્ટીલ, રત્નો-ઝવેરાત અને કાપડ જેવા ક્ષેત્રો પર વધુ પડશે.

સરકારની વ્યૂહરચના

ભારત સરકારે અમેરિકા સાથે વેપાર વાટાઘાટો ચાલુ રાખવાની અને 1 ઓગસ્ટની ડેડલાઈનને લંબાવવાની અપીલ કરી છે, જેથી 25 ઓગસ્ટે નવી દિલ્હીમાં યોજાનારી વાટાઘાટોના આગલા રાઉન્ડ સુધી સમજૂતીની શક્યતાઓ ખુલ્લી રહે. સરકારનું માનવું છે કે તેના ટેરિફ વિશ્વ વેપાર સંગઠન (WTO)ના નિયમોને અનુરૂપ છે અને દેશી ઉદ્યોગોના હિતોની રક્ષા માટે જરૂરી છે. ભારત અમેરિકા સાથે સકારાત્મક વાટાઘાટો દ્વારા સમાધાન શોધવાનો પ્રયાસ કરશે, જેથી બંને દેશોના વેપાર સંબંધો બગડે નહીં. આ ઉપરાંત, ભારત રશિયા સાથેના સૈન્ય અને તેલ સહયોગને જાળવી રાખવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે, કારણ કે રશિયા ભારતનો ઐતિહાસિક ભરોસાપાત્ર સાથી રહ્યો છે.

કોંગ્રેસનો આક્ષેપ

ટ્રમ્પના ટેરિફ એલાન બાદ કોંગ્રેસે કેન્દ્ર સરકાર પર આકરા પ્રહારો કર્યા છે. કોંગ્રેસે એક પોસ્ટમાં જણાવ્યું, “નરેન્દ્ર મોદીની ‘દોસ્તી’નું ખામિયાજું દેશ ભોગવી રહ્યો છે. ટ્રમ્પે 25% ટેરિફ અને દંડ લાદ્યો, જેનાથી ભારતની વિદેશ નીતિ સંપૂર્ણ નિષ્ફળ સાબિત થઈ છે. આનાથી અર્થતંત્ર, દેશી ઉદ્યોગો, નિકાસ અને રોજગારી પર ગંભીર અસર થશે.”

ટ્રમ્પના 25% ટેરિફ અને રશિયા સાથેની ખરીદી પર દંડની ધમકીથી ભારતના ઓટો, સ્ટીલ, રત્નો-ઝવેરાત અને કાપડ જેવા નિકાસ ક્ષેત્રો પર ગંભીર અસર થઈ શકે છે. ભારત સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તે ખેડૂતો, એમએસએમઈ અને ઉદ્યોગસાહસિકોના હિતોની રક્ષા માટે કડક પગલાં લેશે, જ્યારે અમેરિકા સાથે વેપાર વાટાઘાટો ચાલુ રાખશે. ફાર્મા અને સેમીકન્ડક્ટરને ટેરિફમાંથી મુક્તિ એ રાહતની વાત છે, પરંતુ અમેરિકાની કૃષિ-ડેરી બજાર ખોલવાની માંગણી ભારત માટે પડકારજનક છે. ભારતે નવા બજારો શોધીને અને રશિયા સાથેના વ્યૂહાત્મક સંબંધો જાળવીને આ આર્થિક અને ભૂ-રાજનૈતિક પડકારોનો સામનો કરવો પડશે.

આ પણ વાંચો-રશિયા સાથેની ‘દોસ્તી’ પર ટ્રમ્પની ધમકીથી ભારત માટે ચાર મોટા પડકાર