દેશને નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ ક્યારે મળશે? ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તે સમજાવી સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા

દેશને નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ ક્યારે મળશે? ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્તે સમજાવી સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા

નવી દિલ્હી: જગદીપ ધનખડે સોમવારે (21 જુલાઈ, 2025) ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું હતું, જેને રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મૂએ સ્વીકારી લીધું છે. આ અચાનક રાજીનામાએ રાજકીય વર્તુળોમાં હલચલ મચાવી દીધી છે.

ઉપરાષ્ટ્રપતિ પસંદગીની પ્રક્રિયા: ક્યારે અને કેવી રીતે?

ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ચૂંટણી આયુક્ત ઓ.પી. રાવતે ઉપરાષ્ટ્રપતિ પસંદગીની પ્રક્રિયા વિશે વિગતવાર જણાવ્યું. તેમના જણાવ્યા મુજબ, ભારતના બંધારણના અનુચ્છેદ 68(2) અનુસાર, જો ઉપરાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ પૂરો થવાનો હોય તો કાર્યકાળ સમાપ્ત થવાના 60 દિવસ પહેલાં ચૂંટણી યોજવી જરૂરી છે. પરંતુ જો ઉપરાષ્ટ્રપતિ અચાનક રાજીનામું આપે, મૃત્યુ થાય અથવા અન્ય કારણોસર પદ ખાલી થાય, તો શક્ય તેટલી ઝડપથી ચૂંટણી યોજવામાં આવે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં સામાન્ય રીતે 45થી 50 દિવસમાં ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થઈ જાય છે.

પ્રક્રિયાના મુખ્ય તબક્કા:રાજીનામું સ્વીકાર: ઉપરાષ્ટ્રપતિ પોતાનું રાજીનામું રાષ્ટ્રપતિને સોંપે છે, જેની સ્વીકૃતિ બાદ સરકાર એક અધિસૂચના જારી કરે છે.
ચૂંટણી આયોગની ભૂમિકા: ભારતનું ચૂંટણી આયોગ ચૂંટણીની તારીખ જાહેર કરે છે અને અધિસૂચના બહાર પાડે છે. ચૂંટણી અધિકારીઓને વિશેષ તાલીમ આપવામાં આવે છે.
નામાંકન અને મતદાન: નામાંકન પ્રક્રિયા, તપાસ, અને નામાંકન પાછું ખેંચવાની પ્રક્રિયા ઝડપથી પૂર્ણ થાય છે, કારણ કે ચૂંટણી ફક્ત દિલ્હીમાં જ થાય છે.
મતગણતરી: મતગણતરી ચૂંટણીના દિવસે જ થઈ જાય છે, અને પરિણામ જાહેર કરવામાં આવે છે.

ચૂંટણીની રીત: ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી સિંગલ ટ્રાન્સફરેબલ વોટ સિસ્ટમ (Single Transferable Vote) અનુસાર આનુપાતિક પ્રતિનિધિત્વ (Proportional Representation) દ્વારા થાય છે. આ ચૂંટણીમાં ફક્ત સંસદના બંને ગૃહો—લોકસભા અને રાજ્યસભા—ના સભ્યો જ મતદાન કરે છે. રાજ્ય વિધાનસભાઓના સભ્યો આ ચૂંટણીમાં ભાગ લેતા નથી. નોમિનેટેડ સભ્યો પણ મતદાન કરી શકે છે, જે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીથી અલગ છે. મતદાન ગુપ્ત બેલેટ દ્વારા દિલ્હીના સંસદ ભવનમાં થાય છે.

ચૂંટણીનો સમય: જગદીપ ધનખડનું રાજીનામું 21 જુલાઈ, 2025ના રોજ સ્વીકારાયું હતું. ઓ.પી. રાવતના જણાવ્યા મુજબ, 45-50 દિવસની અંદર ચૂંટણી પૂર્ણ થઈ શકે છે, એટલે કે સપ્ટેમ્બર 2025ના મધ્ય સુધીમાં દેશને નવો ઉપરાષ્ટ્રપતિ મળી શકે છે. X પરની કેટલીક પોસ્ટ્સમાં પણ આ અંદાજ વ્યક્ત થયો છે, જેમાં 19 સપ્ટેમ્બર, 2025ની આસપાસ ચૂંટણીની સંભાવના દર્શાવાઈ છે.

જગદીપ ધનખડનું રાજીનામું: મહાભિયોગ નોટિસ કારણ?

જગદીપ ધનખડના અચાનક રાજીનામાએ રાજકીય ગલિયારાઓમાં અટકળોનો દોર શરૂ કર્યો છે. ધનખડે આરોગ્યના કારણો દર્શાવી રાજીનામું આપ્યું હોવાનું જણાવ્યું, પરંતુ વિપક્ષી સૂત્રો અનુસાર, રાજ્યસભામાં જસ્ટિસ વર્મા અને જસ્ટિસ શેખર યાદવ સામે વિપક્ષ દ્વારા રજૂ કરાયેલા મહાભિયોગ નોટિસ આ રાજીનામાનું મુખ્ય કારણ હતા. ખાસ કરીને, જસ્ટિસ શેખર યાદવ સામેના નોટિસમાં 55માંથી 51 હસ્તાક્ષર સાચા હોવાનું જણાયું હતું, જ્યારે મહાભિયોગ માટે ઓછામાં ઓછા 50 હસ્તાક્ષર જરૂરી હોય છે.

આ નોટિસ સ્વીકારવામાં આવે તો સરકાર માટે મોટી મુશ્કેલી ઊભી થઈ શકે, કારણ કે આ નોટિસ સરકારની ન્યાયિક પ્રક્રિયા અને રાજકીય સ્થિરતા પર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. વિપક્ષનો દાવો છે કે ધનખડ આ નોટિસ સ્વીકારવાની યોજના બનાવી રહ્યા હતા, જેના કારણે સરકાર સાથે તેમના મતભેદો ઊભા થયા. સરકાર આ નોટિસને રોકવા માગતી હતી, પરંતુ ધનખડની સ્વતંત્ર નિર્ણય લેવાની ઈચ્છાએ આ મુદ્દે તણાવ વધાર્યો. પરિણામે, રાજીનામાની વાત સિયાસતથી આરોગ્યના કારણો સુધી પહોંચી ગઈ.

10 કલાકમાં શું બદલાયું?

જગદીપ ધનખડના રાજીનામાએ રાજકીય વર્તુળોમાં ચોંકાવનારી અટકળો શરૂ કરી છે. 10 જુલાઈ, 2025ના રોજ જેએનયુના એક કાર્યક્રમમાં ધનખડે જણાવ્યું હતું કે તેઓ 2027માં પોતાનો કાર્યકાળ પૂરો થયા બાદ જ પદ છોડશે. પરંતુ 21 જુલાઈ, 2025ના રોજ મોનસૂન સત્રના પ્રથમ દિવસે તેઓ રાજ્યસભામાં સંપૂર્ણ સક્રિય હતા. તે જ દિવસે સાંજે તેમના રાજીનામાના સમાચાર આવ્યા. વિપક્ષ પ્રશ્ન ઉઠાવી રહ્યું છે કે આ 10 કલાકમાં એવું શું બન્યું કે ધનખડે અચાનક રાજીનામું આપી દીધું?

નવો ઉપરાષ્ટ્રપતિ કોણ?

નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે એનડીએ અને ઈન્ડિયા ગઠબંધન ટૂંક સમયમાં પોતાના ઉમેદવારો જાહેર કરી શકે છે. X પરની પોસ્ટ્સમાં એવી અટકળો છે કે બિહારના રાજ્યસભાના ઉપાધ્યક્ષ હરિવંશ નારાયણ સિંહ, પીયૂષ ગોયલ, અથવા ધર્મેન્દ્ર પ્રધાન જેવા વરિષ્ઠ નેતાઓ દાવેદાર હોઈ શકે છે. ખાસ કરીને, હરિવંશ નારાયણ સિંહનું નામ બિહાર અને યુપીમાંથી સૌથી વધુ ચર્ચામાં છે. જોકે, હજી સુધી કોઈ નામ પર સત્તાવાર મહોર લાગી નથી.

રાજ્યસભાની કાર્યવાહી પર અસર

ઉપરાષ્ટ્રપતિ રાજ્યસભાના પદસ્થ અધ્યક્ષ હોય છે. ધનખડના રાજીનામા બાદ હવે રાજ્યસભાની કાર્યવાહી ઉપસભાપતિ દ્વારા સંચાલિત થશે. જોકે, હરિવંશ નારાયણ સિંહનો ઉપસભાપતિ તરીકેનો કાર્યકાળ પણ જુલાઈ 2025માં સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે, જેનાથી રાજ્યસભાની કાર્યવાહી પર અસર પડી શકે છે.

રાજકીય અટકળો અને ભાવિ

જગદીપ ધનખડનું રાજીનામું એક રાજકીય રહસ્ય બની ગયું છે. વિપક્ષનો દાવો છે કે સરકાર અને ધનખડ વચ્ચે મહાભિયોગ નોટિસને લઈને મતભેદો ઊભા થયા, જેના કારણે આ રાજીનામું આવ્યું. X પરની પોસ્ટ્સમાં પણ આવી ચર્ચાઓ જોવા મળે છે, જેમાં એવું સૂચવાયું છે કે આ રાજીનામું આરોગ્યના કારણો કરતાં રાજકીય દબાણનું પરિણામ હોઈ શકે.

આગામી ચૂંટણી સપ્ટેમ્બર 2025 સુધીમાં યોજાય તેવી શક્યતા છે, અને તે પહેલાં એનડીએ અને ઈન્ડિયા ગઠબંધન પોતાના ઉમેદવારો જાહેર કરશે. આ ચૂંટણી રાજકીય રીતે મહત્વની રહેશે, કારણ કે ઉપરાષ્ટ્રપતિ રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ તરીકે સરકાર અને વિપક્ષ વચ્ચે સંતુલન જાળવવાની મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

આ પણ વાંચો- Rajasthan Road Accident: બારનમાં બસ અને ટ્રક વચ્ચે ગમખ્વાર અકસ્માત,6 મુસાફરોના મોત