• ટ્રમ્પના 25% ટેરિફ બાદ ભારત-અમેરિકા સંબંધો વધુ ખરાબ થશે? શું બદલાશે વેપારનું ભવિષ્ય?

અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે 1 ઓગસ્ટ, 2025થી ભારતીય નિકાસ પર 25% ટેરિફ અને રશિયા સાથેના વેપારને કારણે વધારાની પેનલ્ટી લગાવવાની જાહેરાત કરી દીધી છે, જેણે ભારત-અમેરિકા સંબંધો પર નવો તણાવ ઉભો કર્યો છે. 2019માં હ્યુસ્ટનના ‘હાઉડી મોદી’ કાર્યક્રમમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ “અબકી બાર, ટ્રમ્પ સરકાર”નો નારો આપ્યો હતો, અને 2020માં અમદાવાદમાં ટ્રમ્પનું ભવ્ય સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હતું. ટ્રમ્પે મોદીને “મહાન દેશનો મહાન નેતા” ગણાવ્યા હતા, પરંતુ હવે તેમની વચ્ચેની ઉત્સાહ ઘટી રહ્યો હોવાનું દેખાઇ રહ્યુ છે. ટ્રમ્પે ભારતને “દોસ્ત” ગણાવ્યો પરંતુ ભારતના ઉચ્ચ ટેરિફ અને બિન-આર્થિક અવરોધોને “અસહ્ય” ગણાવીને આકરી ટીકા કરી છે.

ટેરિફ અને પેનલ્ટી 35%

ટ્રમ્પે ભારત પર 25% ટેરિફ ઉપરાંત રશિયા સાથેના વેપાર, ખાસ કરીને તેલની ખરીદી, માટે પેનલ્ટી લગાવવાની ચેતવણી આપી છે. અનંતા સેન્ટરના સીઈઓ ઇન્દ્રાણી બાગચીના જણાવ્યા મુજબ, “બ્રિક્સ દેશો પર વધારાના ટેરિફ અને રશિયા સાથેના વેપારની પેનલ્ટીને કારણે ભારત પર કુલ ટેરિફ 25%થી વધુ હોઈ શકે છે.” અર્થશાસ્ત્રી મિતાલી નિકોરે જણાવ્યું કે, “ટ્રમ્પે 10% વધારાનો ટેરિફ લગાવ્યો છે, એટલે કુલ ટેરિફ 35% સુધી પહોંચી શકે છે.” આ ટેરિફથી ભારતના ઓટોમોબાઈલ, સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ, રત્નો-ઝવેરાત અને ટેક્સટાઈલ જેવા ક્ષેત્રો પર અસર થશે, જોકે ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને સ્માર્ટફોનને આમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.

ભારત-અમેરિકા સંબંધોમાં ઠંડક

ટ્રમ્પના બીજા કાર્યકાળમાં ભારત-અમેરિકા સંબંધોમાં પહેલા જેવો ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો નથી. 2025ની શરૂઆતમાં મોદી ટ્રમ્પને મળનારા ચોથા નેતા હતા, પરંતુ છેલ્લા છ મહિનામાં બંને નેતાઓ વચ્ચેનો સંવાદ ઓછો થયો છે. ટ્રમ્પે ભારત-પાકિસ્તાન સંઘર્ષમાં એકતરફી સિઝફાયરનો દાવો કર્યો, જેનો ભારતે સ્પષ્ટ ઇનકાર કર્યો હતો. વડાપ્રધાન મોદીએ સંસદમાં જણાવ્યું, “ઓપરેશન સિંદૂર દરમિયાન કોઈ ત્રીજા દેશના કહેવાથી સિઝફાયર થયું નથી.” ઇન્દ્રાણી બાગચીના મતે, “ટ્રમ્પના આ દાવાઓએ બંને દેશોના સંબંધોમાં ગતિરોધ ઉભો કર્યો છે.”

ભારતની પ્રતિક્રિયા અને વ્યૂહરચના

ભારત સરકારે ટેરિફની જાહેરાતના પ્રભાવોનો અભ્યાસ કરવાનું શરૂ કર્યું છે અને જણાવ્યું છે કે તે ખેડૂતો, ઉદ્યોગસાહસિકો અને MSMEના હિતોની રક્ષા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. ભારતે 25 ઓગસ્ટે નવી દિલ્હીમાં આગામી વેપાર વાટાઘાટોના રાઉન્ડ માટે સમય માંગ્યો છે, જેથી વધુ વાટાઘાટો થઈ શકે. ઇન્દ્રાણી બાગચીનું કહેવું છે, “અમેરિકી અર્થવ્યવસ્થા ભારત કરતાં ઘણી મોટી છે, તેથી ભારત ટકરાવ ટાળીને વાટાઘાટો દ્વારા રસ્તો શોધવાનો પ્રયાસ કરશે.” તેમણે ઉમેર્યું કે “ટ્રમ્પનો વ્યક્તિત્વ એવું છે કે તેઓ બાબતોને વ્યક્તિગત રીતે લે છે, અને તેમના નિર્ણયોમાં વ્યક્તિગત પસંદ-નાપસંદની અસર હોય છે.”

અર્થતંત્ર પર અસર

2024માં ભારત-અમેરિકા વચ્ચે $129.2 અબજનો વેપાર થયો હતો, જેમાં ભારતની નિકાસ $87.4 અબજ હતી. ઇન્દ્રાણી બાગચીના મતે, ભારતીય અર્થતંત્રના કદને જોતાં ટેરિફની અસર મર્યાદિત હશે અને ભારત બ્રિટન અને યુરોપિયન યુનિયન જેવા નવા બજારો સાથે મુક્ત વેપાર સમજૂતાઓ દ્વારા નુકસાનની ભરપાઈ કરી શકશે. જોકે, મિતાલી નિકોરે ચેતવણી આપી કે, “આ ટેરિફ ફાર્મા, રત્નો-ઝવેરાત, સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ અને ટેક્સટાઈલ ઉદ્યોગો માટે ભારે ઝટકો હશે, જેનાથી ભારતની આર્થિક વૃદ્ધિ 2025-26માં 40 બેસિસ પોઈન્ટ સુધી ઘટી શકે છે.”

ટ્રમ્પની નીતિ: મિત્રો પર વધુ સખત?

ટ્રમ્પની નીતિઓ મિત્ર દેશો પર વધુ આકરી રહી છે. ઇન્દ્રાણી બાગચીના જણાવ્યા મુજબ, “ટ્રમ્પે બ્રાઝિલ પર 50% ટેરિફ લગાવ્યો, જોકે અમેરિકાને ત્યાં વેપાર લાભ છે. જાપાન, દક્ષિણ કોરિયા, કેનેડા અને ઓસ્ટ્રેલિયા પણ આ નીતિથી પ્રભાવિત થયા છે.” બીજી તરફ ચીન અને રશિયા જેવા પ્રતિસ્પર્ધી દેશો સામે ટ્રમ્પ ઓછું કડક વલણ અપનાવી રહ્યા છે. ચીને ટેરિફનો જવાબ રેર અર્થ મિનરલ્સ અને મેગ્નેટની સપ્લાય રોકીને આપ્યો, જે ટ્રમ્પની નીતિઓને પડકારે છે.

રાજકીય અને વૈશ્વિક અસર

ભારતના સંસદના ચોમાસુ સત્રમાં વિપક્ષે ટ્રમ્પ-મોદીની જૂની “દોસ્તી”નો ઉલ્લેખ કરીને સરકાર પર આક્ષેપો કર્યા છે. કોંગ્રેસના સાંસદ ઉજ્જવલ રમણ સિંહે જણાવ્યું, “ભારતની વિદેશ નીતિ નિષ્ફળ થઈ છે, અને હવે આર્થિક નીતિ પણ નિષ્ફળ થઈ રહી છે.” ઓપરેશન સિંદૂર અને ટ્રમ્પના સીઝફાયરના દાવાઓએ રાજકીય ગરમાગરમી વધારી છે. ઇન્દ્રાણી બાગચીનું માનવું છે કે, “ટ્રમ્પના વ્યક્તિત્વને કારણે સંબંધોમાં ઠંડક વધશે, જેની અસર ક્વાડ જેવા વૈશ્વિક સહયોગ પર પણ પડી શકે છે.”

શું ભારત, રશિયા અને ચીન નજીક આવશે?

ટ્રમ્પની નીતિઓ ભારત, રશિયા અને ચીનને નજીક લાવી શકે છે? ઇન્દ્રાણી બાગચીના મતે, “ભારત અને ચીન વચ્ચે વેપાર વધી રહ્યો છે, પરંતુ રણનીતિક રીતે ચીન ભારતની નજીક નહીં આવે. જોકે, રશિયા-ભારત-ચીન (RIC) ત્રિપક્ષીય સહયોગને ફરીથી સક્રિય કરવાની ચર્ચા શરૂ થઈ છે.” ભારતે પોતાના ઊર્જા હિતોનું રક્ષણ કરતા રશિયા સાથેના સંબંધો જાળવી રાખ્યા છે, જે ટ્રમ્પની પેનલ્ટીની ધમકીઓને પડકારે છે.

આમ ટ્રમ્પના 25% ટેરિફ અને રશિયા સાથેના વેપાર પર પેનલ્ટીની ધમકીએ ભારત-અમેરિકા સંબંધોમાં નવો તનાવ ઉભો કર્યો છે. ઓપરેશન સિંદૂર અને સીઝફાયરના દાવાઓએ રાજકીય ગતિરોધ વધાર્યો છે, જ્યારે વિપક્ષ સરકાર પર વિદેશ નીતિની નિષ્ફળતાનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે. ભારતે વેપાર વાટાઘાટો દ્વારા રસ્તો શોધવાનો પ્રયાસ કરવો પડશે, ખાસ કરીને કૃષિ અને ડેરી ક્ષેત્રોની રક્ષા માટે. ટ્રમ્પની “અણધારી” શૈલીને કારણે વેપાર સમજૂતીનું ભવિષ્ય અનિશ્ચિત છે, પરંતુ ભારત નવા બજારો અને રશિયા સાથેના સંબંધો દ્વારા આ પડકારોનો સામનો કરવા તૈયાર છે.

આ પણ વાંચો- ભારત પર 25% ટેરિફ તો પાકિસ્તાન સાથે ક્રૂડ ઓઇલ પર મોટી ડીલ