શું હવે BJP માં 75 વર્ષે રિટાયરમેન્ટની ચર્ચા પર મૂકાશે પૂર્ણવિરામ ?

• PM મોદી 75 વર્ષના થતાં શું BJP માં 'રિટાયરમેન્ટ નિયમ ઉપર પૂર્ણવિરામ લાગશે
• મોદીજીના 75મા જન્મદિવસ પર BJ Pમાં '75 વર્ષની મર્યાદા'નો મુદ્દો ચર્ચાનો વિષય બનશે
• BJPમાં '75 વર્ષ પછી રિટાયરમેન્ટ' નિયમની ચર્ચા  ઉભી થઈ, જાણો શું છે સત્ય
• મોદી 75ના : BJPના 'અનઓફિશિયલી રિટાયરમેન્ટ રૂલ કેમ લાવવામાં આવ્યો હતો?
• BJPમાં 75 વર્ષની મર્યાદા : PM મોદીના જન્મદિવસ પર નવી ચર્ચા ઉભી થઈ

નવી દિલ્હી : ભારતીય જનતા પાર્ટી ( BJP )માં છેલ્લા એક દાયકાથી એક સવાલ વારંવાર ઉભો થાય છે - 75 વર્ષની ઉંમર પછી નેતાઓએ સક્રિય રાજકારણથી હટી જવું જોઈએ કે નહીં? આ મુદ્દો દર વખતે તો ગરમાય છે જ્યારે કોઈ વરિષ્ઠ નેતા આ ઉંમરની સીમા પાર કરે છે. હવે જ્યારે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી 75 વર્ષના થઈ રહ્યા છે, આ ચર્ચા ફરી ગરમાઈ છે. ભારત અને ખાસ કરીને BJPની રાજકારણ પર નજીકથી નજર રાખનારા નિષ્ણાતોમાં આની ચર્ચા થઈ રહી છે.

BJP માં આ ચર્ચા ક્યારથી ? 2014ના ચૂંટણી પહેલાંની પૃષ્ઠભૂમિ

BJP માં આ ચર્ચા વાસ્તવમાં 2014ના લોકસભા ચૂંટણી પહેલાં શરૂ થઈ હતી. વરિષ્ઠ પત્રકાર અને 'ધ પ્રિન્ટ'ના રાજકીય સંપાદક ડી.કે. સિંહએ બીબીસીને જણાવ્યું હતુ કે જ્યારે નરેન્દ્ર મોદીને વડાપ્રધાન ઉમેદવાર બનાવવામાં આવતા હતા, ત્યારે પાર્ટીના ઘણા મોટા નેતાઓ આ નિર્ણયથી અસ્વસ્થ હતા. સિંહના જણાવ્યા અનુસાર, "લાલકૃષ્ણ આડવાણી અને મુરલી મનોહર જોશી જેવા નેતાઓ મોદી વિરુદ્ધ હતા. મોદીને ખબર હતી કે જો આ નેતાઓને સરકારમાં સ્થાન આપવામાં આવે તો તેમની સ્વતંત્રતા પર અસર પડશે.

તેથી 75 વર્ષની ઉંમર પછી નેતાઓને સક્રિય રાજકારણથી હટાવવાનો તર્ક ગઢવામાં આવ્યો." તેઓ કહે છે કે BJP તરફથી આ નિયમની ક્યારેય અધિકૃત ઘોષણા કરવામાં આવી નથી, અને તે પાર્ટીના બંધારણમાં પણ નથી લખાયેલું. "તે સમયે BJPના નેતાઓ અને પ્રવક્તાઓ 'ઓફ ધ રેકોર્ડ' આ વાતો પત્રકારોને કહેતા અને તેનો એક નેરેટિવ બનાવવામાં આવ્યો હતો."

આ પણ વાંચો-Surat માં ઉમરાની શાળામાં મારામારીની ઘટના, વિદ્યાર્થીને સહપાઠીએ લોખંડના સળિયાથી માર્યો

'75 વર્ષની મર્યાદા' - માત્ર સંકેત કે કડક નિયમ?

પત્રકાર અદિતિ ફડણીસ જે લાંબા સમયથી BJP અને RSSની રાજકારણ કવર કરે છે, તેમના મતે 75 વર્ષમાં રિટાયર થવાની વાત "માત્ર એક સંકેત હતી." તેઓ કહે છે, "BJPમાં નેતૃત્વને સમય-સમયે યુવાનોને સોંપવાની માન્યતા છે, પરંતુ આ નિયમ ક્યારે લાગુ થાય અને ક્યારે નહીં, તે સંપૂર્ણપણે રાજકીય પરિસ્થિતિઓ પર આધારિત છે. અડવાણી અને જોશીને 2014માં હાંશિયે ધકેલવા જરૂરી હતા કારણ કે પાર્ટી નવો ચહેરો આગળ લાવવા માંગતી હતી.

વરિષ્ઠ પત્રકાર સુનીલ ગાતાડે કહ્યું કે BJPનું 75 વર્ષનું નિયમ "એક 'સોફ્ટ ગાઈડલાઈન' હતું, કડક પ્રાવધાન નહીં." તેમના મુજબ, "પાર્ટીએ તેનો ઉપયોગ વરિષ્ઠ નેતાઓને 'સાઈડલાઈન' કરવા માટે કર્યો. પરંતુ જ્યારે રાજકીય મજબૂરી હોય તો અપવાદો બને છે. આ કારણે આજે આ સવાલ ઉભો થઈ રહ્યો છે કે શું આ નિયમ માત્ર આડવાણી-જોશી જેવા નેતાઓ માટે હતો કે બધા પર સમાન લાગુ થાય?"

75 વર્ષની મર્યાદા પર ચર્ચા : કયા નેતાઓની ઉંમર વારંવાર ચર્ચામાં

આડવાણી અને જોશીને 2014માં માર્ગદર્શક મંડળમાં મોકલીને સાઈડલાઈન કરી દેવામાં આવ્યા હતા. નજમા હેપ્તુલ્લા અને કલરાજ મિશ્ર કેન્દ્રીય કેબિનેટમાં હતા, પછી તેઓ ગવર્નર બન્યા. BS યેદિયુરપ્પા 78 વર્ષના હતા ત્યારે કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી પદ છોડ્યું. યશવંત સિંહાને પણ હાશિયે ધકેલવામાં આવ્યા અને તેમણે કહ્યું હતું કે મોદીએ 75 વર્ષથી વધુ નેતાઓને 'બ્રેઈન ડેડ' જાહેર કર્યા છે.

RSS અને BJP માં રિટાયરમેન્ટ વાતચીત : મોહન ભાગવતના નિવેદન પર વિવાદ

આ ચર્ચા ફરી ત્યારે ગરમાઈ જ્યારે RSSના સરસંઘચાલક મોહન ભાગવતે જુલાઈ 2025માં નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે RSSના વરિષ્ઠ નેતા મોરોપંત પિંગલાનો અનુભવ શેર કર્યો, જેમણે 75 વર્ષની ઉંમરે શોલ આપતા કહ્યું, "આનો અર્થ એ છે કે હવે તમારો સમય પૂરો થયો, હવે હટી જાઓ." આ નિવેદન પછી ચર્ચા શરૂ થઈ કે શું તે PM મોદી તરફ ઇશારો છે. પછી ભાગવતે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે મોદી અથવા BJPના કોઈ અનઓફિશિયલી નિયમ વિશે કહી રહ્યા નથી.

આ પણ વાંચો- Narendra Modi@75 : રાજ્યભરમાં ૭૫ સ્થળે આયોજિત ‘મેદસ્વિતા નિવારણ’યોગ કેમ્પનો શુભારંભ

BJP અંદરની ચર્ચા : કડક નિયમ છે કે માત્ર સૂચના?

BJPના પ્રવક્તાઓ આ ચર્ચા પર ટિપ્પણી કરવાથી બચે છે, પરંતુ કેટલાક નેતાઓએ નામ ન જણાવવાની શરતે બીબીસી સાથે કેટલીક માહિતી શેર કરી છે. BJPના એક પૂર્વ સાંસદે કહ્યું કે, "છેલ્લી ચૂંટણીમાં 75 વર્ષથી વધુ ઉંમરના ઘણા નેતાઓને ટિકિટ આપવામાં આવી કારણ કે તેઓ પાર્ટી માટે ઉપયોગી છે. બીજી તરફ, કેટલાકને ટિકિટ આપવામાં આવી નથી. કારણ કે કોઈ અધિકૃત નિયમ નથી, તેથી તે બધા પર સમાન લાગુ થતો નથી." એક યુવા નેતા કહે છે, "રિટાયરમેન્ટની એક ઉંમર હોવી જોઈએ. આ એક સાચી લોકશાહી પ્રક્રિયા છે, કારણ કે ત્યાંથી યુવાનોને તક મળશે."

આ ચર્ચા હવે સમાપ્ત થશે કે નહીં?

નિષ્ણાતો માને છે કે આ ચર્ચા BJPમાં ક્યારેય અધિકૃત રૂપે નહોતી થઈ અને આગળ પણ નહીં થાય. અદિતિ ફડણીસ કહે છે, "આ સવાલ ક્યારેય હતો જ નહીં અને આગળ ક્યારેય થશે જ નહીં. આ એક નકલી ચર્ચા છે. BJPમાં ઘણા પદાધિકારીઓ 75ના થવા વાળા છે. આ અનઓફિસિયલિ નિયમ હંમેશા વિચારણા પ્રમાણે લાગુ થાય છે." સુનીલ ગાતાડે કહ્યું, "આ ડિબેટ ક્યાંથી આવી? BJPમાં આવી ચર્ચા ક્યારેય થઈ નથી. ઉચ્ચ નેતૃત્વે નિર્ણય લીધો અને પાર્ટીએ માન્ય રાખ્યું છે. પરંતુ આવા નિયમો ઉચ્ચ નેતૃત્વ પર ક્યારેય લાગુ થતા નથી."

ડી.કે. સિંહ માને છે કે નિયમ અધિકૃત નથી પરંતુ BJP અને RSSએ ઐતિહાસિક રીતે યુવા નેતાઓને તક આપી છે. તેઓ કહે છે, "BJPમાં આ એક સંસ્કૃતિ છે. અટલ બિહારી વાજપેયીએ પણ અરુણ જેટલી અને રવિશંકર પ્રસાદ જેવા યુવા નેતાઓને તક આપી હતી. BJPની HR પોલિસી મજબૂત છે. તે વારંવાર નવા નેતાઓને આગળ લાવે છે. RSSની પણ આ જ સંસ્કૃતિ છે."

આ પણ વાંચો- Vadodara : નવરાત્રીમાં ગરબામાં ફાયર સેફ્ટીની માર્ગદર્શિકા જાહેર, વાંચો વિગતવાર