કેમ ભાજપે પૂર્વોત્તર રાજ્યો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું? અમિત શાહ-જેપી નડ્ડાએ મોરચો સંભાળ્યો
સત્તાધારી ભારતીય જનતા પાર્ટી 2024ની લોકસભા ચૂંટણીની તૈયારીમાં વ્યસ્ત છે. કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ, અને ભાજપ રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જગત પ્રકાશ નડ્ડા સતત પૂર્વોત્તર રાજ્યોની મુલાકાતે છે. જો આપણે આ બે દિગ્ગજ નેતાઓની રાજકીય ગતિવિધિઓ પર નજર કરીએ તો એવું લાગે છે કે ભાજપ હાલમાં પૂર્વ અને પૂર્વોત્તરમાં પાર્ટી પ્રસાર કરવામાં કોઈ કસર છોડવા માંગતી નથી.શાહ અને નડ્ડાના પ્રવાસ પર એક નજરનડ્ડ
Advertisement
સત્તાધારી ભારતીય જનતા પાર્ટી 2024ની લોકસભા ચૂંટણીની તૈયારીમાં વ્યસ્ત છે. કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ, અને ભાજપ રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જગત પ્રકાશ નડ્ડા સતત પૂર્વોત્તર રાજ્યોની મુલાકાતે છે. જો આપણે આ બે દિગ્ગજ નેતાઓની રાજકીય ગતિવિધિઓ પર નજર કરીએ તો એવું લાગે છે કે ભાજપ હાલમાં પૂર્વ અને પૂર્વોત્તરમાં પાર્ટી પ્રસાર કરવામાં કોઈ કસર છોડવા માંગતી નથી.
શાહ અને નડ્ડાના પ્રવાસ પર એક નજર
નડ્ડા સપ્ટેમ્બરના છેલ્લા સપ્તાહમાં ઓડિશા પહોંચ્યા હતા. શાહ ઓગસ્ટમાં ઓડિશા પહોંચ્યા હતા અને હવે એવા અહેવાલ છે કે બીજેપી અધ્યક્ષ ફરી એકવાર આ રાજ્યની મુલાકાતે જવાના છે. આ સિવાય આગામી બે દિવસમાં બંને નેતાઓ આસામ, સિક્કિમમાં બીજેપી હેડક્વાર્ટરનું ઉદ્ઘાટન પણ કરવાના છે. ખાસ વાત એ છે કે વર્ષ 2023માં ત્રિપુરા, નાગાલેન્ડ અને મેઘાલયમાં ચૂંટણી થવાની છે.
વર્ષ 2019માં ભાજપે અહીં 40 બેઠકો જીતી હતી
પાર્ટીના આંતરિક સૂત્રોનું કહેવું છે કે પાર્ટી નિશ્ચિતપણે વિધાનસભા ચૂંટણી માટે ત્રણ રાજ્યો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. તે જ સમયે, ઓડિશા અને આસામના પ્રવાસો ભાજપની 2024ની ચૂંટણીની તૈયારીઓ સાથે સંબંધિત છે. જો આપણે આંકડાઓમાં સમજીએ તો, ઓડિશામાંથી પૂર્વોત્તર રાજ્યોમાં લોકસભાની 88 બેઠકો છે. વર્ષ 2019માં ભાજપે અહીં 40 બેઠકો જીતી હતી અને હવે એવા અહેવાલો છે કે પાર્ટી આ સંખ્યા વધારવા માંગે છે.
2019માં પૂર્વોત્તર રાજ્યોમાં શું સ્થિતિ હતી?
ઓડિશા (21 બેઠકો): બીજુ જનતા દળ (બીજેડી) એ 12 બેઠકો જીતી. જ્યારે ભાજપને 8 અને કોંગ્રેસને 1 બેઠક મળી હતી.
આસામ (14 બેઠકો): અહીં ભાજપને 9 બેઠકો મળી. કોંગ્રેસ રાજ્યમાં 3 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. અહીં ઓલ ઈન્ડિયા ડેમોક્રેટિક ફ્રન્ટ (AIUDF) અને અપક્ષ ઉમેદવારને એક-એક સીટ મળી છે.
પશ્ચિમ બંગાળ (42 બેઠકો): અહીં ભાજપે 18 બેઠકો જીતી હતી, પરંતુ તૃણમૂલ કોંગ્રેસ 22 બેઠકો સાથે પ્રથમ ક્રમે છે. તે દરમિયાન કોંગ્રેસને 2 બેઠકો મળી હતી.
ત્રિપુરા (2 બેઠકો): ભાજપને બંને બેઠકો જીતવામાં સફળતા મળી.
મેઘાલય (2 સીટ): કોંગ્રેસને અહીં એક સીટ અને નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટીને એક સીટ પર સફળતા મળી.
મણિપુર (2 બેઠકો): અહીં ભાજપે એક બેઠક જીતી. જ્યારે નાગા પીપલ્સ ફ્રન્ટે એક સીટ જીતી હતી.
મિઝોરમ (1 સીટ): મિઝો નેશનલ ફ્રન્ટે રાજ્યમાં એક સીટ જીતી.
નાગાલેન્ડ (1 સીટ): નેશનલિસ્ટ ડેમોક્રેટિક પ્રોગ્રેસિવ પાર્ટી જીતી.
અરુણાચલ પ્રદેશ (2 બેઠક): રાજ્યની બંને બેઠકો ભાજપના ખાતામાં ગઈ.
સિક્કિમ (1 બેઠક): સિક્કિમ ક્રાંતિકારી મોરચાએ રાજ્યની એકમાત્ર બેઠક જીતી.
ભાજપ શા માટે મહેનત કરી રહ્યું છે?
ભાજપના રાજ્યસભા સાંસદ સ્વપન દાસગુપ્તા કહે છે, 'ભાજપની હાજરી ભારતમાં એકસમાન હોવી જોઈએ. અમે ગુજરાત, ઉત્તર પ્રદેશ અને પશ્ચિમી રાજ્યોમાં સારું પ્રદર્શન કરી રહ્યાં છીએ. સાથે જ અમે ઉત્તરમાં અસ્તિત્વમાં છીએ, પરંતુ આપણે હજુ અહીં આગળ વધવાનું છે. આપણે સ્વીકારવું પડશે કે 2019માં બંગાળમાં મળેલી 18 બેઠકોએ ભાજપને 300નો આંકડો પાર કરવામાં મદદ કરી. એટલા માટે અમે મત મેળવવા માટે ભૂતકાળમાં વધુ ભાર મૂકી રહ્યાં છીએ. તેથી જ પાર્ટી અહીં ઝારખંડ અને બિહારની સાથે તમામ રાજ્યો પર ફોકસ કરી રહ્યા છીએ.
આ વિસ્તારોની જમીની પરિસ્થિતિને સમજો
સૂત્રોનું માનીયે તો બીજેડી કેન્દ્રમાં ભાજપનો સહયોગી હોવા છતાં ઓડિશામાં ભાજપ પોતાની તાકાત વધારવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. તેથી જ હાલમાં જ યુપી યુનિટમાં મોટી ભૂમિકા ભજવનાર સુનીલ બંસલને ઓડિશા અને બંગાળની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. 2019માં ભાજપે બંગાળમાં સારું પ્રદર્શન કર્યું હતું. જો કે, 2021ની ચૂંટણીમાં ભાજપ તૃણમૂલ કોંગ્રેસને હરાવવામાં નિષ્ફળ રહી હતી. હવે ટીએમસીના રાષ્ટ્રીય પ્રવક્તા કાકોલી ઘોષ દોસ્તીદાર કહે છે, “દરેક રાજકીય પક્ષને વિસ્તાર કરવાનો અધિકાર છે. મેં દિલ્હીના વર્તુળોમાંથી સાંભળ્યું છે કે તેઓ ગુજરાત, યુપી અને મધ્યપ્રદેશમાં નિષ્ફળ જશે અને તેથી પૂર્વ તરફ આવી રહ્યા છે. સામાન્ય માણસને પાર્ટીનું આક્રમક વર્તન પસંદ નથી.
માત્ર ચાર વર્ષમાં ભાજપે પૂર્વોત્તરના અનેક રાજ્યોમાં કમળ ખીલવ્યું
જોકે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભાજપનો રાજકીય આધાર સતત વિસ્તરી રહ્યો છે. માત્ર ચાર વર્ષમાં ભાજપે માત્ર ઉત્તર ભારતમાં જ નહીં, પૂર્વોત્તરના અનેક રાજ્યોમાં કમળ ખીલવ્યું છે. પૂર્વોત્તરના ઘણા રાજ્યોમાં એક પછી એક ભાજપની સરકાર બની છે. મોદી સત્તામાં આવ્યા પહેલા પૂર્વોત્તરના કોઈપણ રાજ્યમાં પાર્ટીની સરકાર નહોતી. પરંતુ હાલમાં મોટાભાગના રાજ્યોમાં ભાજપની સરકાર છે.
ત્રિપુરામાં ભાજપ શાનદાર પ્રદર્શન
પૂર્વોત્તરની ત્રણ વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામો આવ્યા. તેમાંથી ત્રિપુરામાં ભાજપ શાનદાર પ્રદર્શન કરીને સત્તાના સિંહાસન પર બેસવા જઈ રહી છે. બીજી તરફ નાગાલેન્ડમાં ભાજપ કેટલીક સીટો પર પાછળ હોવાને કારણે સત્તા સુધી પહોંચી શકી નથી, પરંતુ એનપીએફને ટક્કર આપી છે. જ્યારે મેઘાલયમાં ભાજપ ખાતું ખોલવામાં સફળ રહ્યું છે. ભાજપ માટે આ જીત રાજકીય રીતે ભલે નાની હોય પણ વૈચારિક રીતે ઘણી મોટી હોય.
2013ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ 1.5 ટકા મતો
ત્રિપુરામાં 2013ની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ 1.5 ટકા મતો સાથે એક પણ બેઠક જીતી શકી ન હતી. પરંતુ આ વખતે 25 વર્ષની સત્તાનો જોરદાર વિજય થયો. આ સિવાય નાગાલેન્ડમાં ભાજપે થોડાં વર્ષો પહેલા બનેલી NDPP સાથે ગઠબંધન કરીને ચૂંટણી પરિણામોના સમીકરણ બદલી નાખ્યા છે. નાગાલેન્ડમાં 15 વર્ષથી સત્તા પર રહેલા નાગા પીપલ્સ ફ્રન્ટે જોરદાર લડત આપી છે.
બીજેપી માટે પૂર્વોત્તરની રાજકીય જમીન મહત્ત્વની
પૂર્વોત્તરમાં ભાજપની સ્થાપનામાં સંઘે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હોવાનું માનવામાં આવે છે. 2014 પહેલા પૂર્વોત્તરમાં ભાજપ પાયાવિહોણું હતું. બીજેપી માટે પૂર્વોત્તરની રાજકીય જમીન નકામા જેવી હતી, જેના પર સંઘની મહેનત અને નરેન્દ્ર મોદીની રણનીતિએ કમળ ખીલવવાનું કામ કર્યું છે.
પાર્ટીએ કેન્દ્રીય મંત્રીઓને પૂર્વોત્તરના પ્રવાસ પર મોકલ્યા
દેશમાં મોદી સરકાર આવ્યા બાદ ભાજપે પૂર્વોત્તરમાં પગ ફેલાવવા માટે સંઘમાંથી ભાજપમાં આવેલા પાર્ટી મહાસચિવ રામ માધવને પ્રભારી બનાવ્યા. હેમંત બિસ્વા સરમા, જેમણે કોંગ્રેસ સાથે સંબંધો તોડીને ભાજપમાં જોડાયા હતા, તેઓ પૂર્વોત્તરમાં પાર્ટીના ફંડ એકત્ર કરતા હતા. આ બંને નેતાઓ સિવાય પાર્ટીએ કેન્દ્રીય મંત્રીઓને પૂર્વોત્તરના પ્રવાસ પર મોકલ્યા છે. આ ઉપરાંત બૂથ સ્તરે લાખો પન્ના પ્રમુખોને જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. આ તમામ મહેનતનું પરિણામ છે કે આજે પૂર્વોત્તરના મોટાભાગના રાજ્યોમાં ભાજપની સરકાર બની છે.
આસામમાં પૂર્વોત્તરમાં ભાજપે પ્રથમ વિજય મેળવ્યો
આસામમાં પૂર્વોત્તરમાં ભાજપે પ્રથમ વિજય મેળવ્યો હતો. આસામને જીત અપાવવામાં હેમંત બિસ્વા સરમાએ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. તમને જણાવી દઈએ કે 2006 સુધી આસામના પૂર્વ સીએમ તરુણ ગોગોઈના જમણા હાથ કહેવાતા હતા. એટલું જ નહીં, લોકો તેમને ગોગોઈના ઉત્તરાધિકારી પણ માનતા હતા. સમયે એવો રાજકીય વળાંક લીધો કે 2010માં તેમના સંબંધોમાં તિરાડ પડી. આ પછી હેમંતે કોંગ્રેસને અલવિદા કહી દીધું. આ પછી, 2015 માં, તેઓ ભાજપમાં જોડાયા અને સમગ્ર ઉત્તર પૂર્વમાં પાર્ટીનો ચહેરો બની ગયા. એટલું જ નહીં, તેમને નોર્થ ઈસ્ટ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (બીજેપીના નેતૃત્વમાં બિન-કોંગ્રેસી પક્ષોના ગઠબંધન)ના કન્વીનર બનાવવામાં આવ્યા હતા.
મેઘાલયમાં ભાજપે 2 બેઠકો જીતીને ખાતું ખોલાવ્યું
બીજેપીએ પૂર્વોત્તરમાં એવા મૂળિયા સ્થાપિત કર્યા છે કે પાર્ટી એક પછી એક રાજકીય લડાઈ જીતી રહી છે. પૂર્વોત્તરના અરુણાચલ, આસામ, મણિપુર બાદ હવે ત્રિપુરામાં ભાજપ સરકાર બનાવવા જઈ રહી છે. નાગાલેન્ડમાં બીજેપી ગઠબંધને એનપીએફને ફટકો આપ્યો છે. કેટલીક સીટો પાછળ પડવાને કારણે તે સત્તાથી દૂર થઈ ગઈ. મેઘાલયમાં ભાજપે 2 બેઠકો જીતીને ખાતું ખોલાવ્યું છે.
કોંગ્રેસ પૂર્વોત્તરમાં પોતાનો આધાર ગુમાવ્યો
કોંગ્રેસ પૂર્વોત્તરમાં પોતાનો આધાર ગુમાવી રહી છે. મેઘાલયમાં કોંગ્રેસ 29થી ઘટીને 20 પર આવી ગઈ છે. NPP રાજ્યમાં કિંગમેકરની ભૂમિકામાં છે. કોંગ્રેસને સત્તાથી દૂર રાખવા માટે ભાજપ એનપીપી અને અપક્ષો સાથે મળીને સરકાર બનાવી શકે છે. આ રીતે કોંગ્રેસ માત્ર પૂર્વોત્તરમાં મિઝોરમ સુધી જ સીમિત રહી શકે છે.