ઓનલાઇન પેમેન્ટની આદતે આપણને વધુ ખર્ચાળ બનાવ્યા

કોઈ અડચણ વગર ચૂકવણી કરવાની આ નવી તકનીકી દુનિયાએ આપણી જિંદગીને 360 ડિગ્રીએ બદલી નાખી છે. આ કારણે આપણે ધીમેધીમે ખર્ચાળ અને દેવાળિયા બની રહ્યાં છીએ.  

મોબાઈલ બેંકિગ, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, પેપરલેસ કમ્યુનિકેશન, ડિજિટલ લોકર, સ્કેન એન્ડ પે….. આ  શબ્દો આપણી જિંદગી સાથે છેલ્લા કેટલાય સમયથી વણાઈ ગયા છે. આ સરળતાએ આપણી ખરીદશક્તિ વધારી દીધી છે પણ એ ખરીદવાની લાલચ આપણને દેવાળિયા બનાવી રહી છે. ઓર્ડર નાઉ એન્ડ પે લેટર આ સુવિધાએ તો નવી પેઢીને ખરેખર વધુ ખર્ચ કરતી બનાવી દીધી છે. અત્યારે ક્યાં પેમેન્ટ કરવાનું છે, પેમેન્ટ કરવાની ડ્યુ ડેટ આવશે ત્યારે જોઈ લેશું. ક્રેડિટ કાર્ડ લેવાની પણ માથાકૂટ હવે નથી રહી. અલગ અલગ એપ્લીકેશન ઉપર આ સુવિધા સતત ઝબૂકતી રહે છે. આ કારણે આપણું માનવસહજ મન બહુ આસાનીથી લલચાઈ જાય છે અને ખર્ચ કરી બેસે છે.  

અમેરિકામાં એક સર્વે થયો જેના પરિણામો બહુ ચોંકાવનારા છે. ઓનલાઇન પેમેન્ટ કરનારા લોકોમાં કુલ વાર્ષિક આવક કરતા ચોંત્રીસ ટકા વધુ ખર્ચ કરતા હોવાનું બહાર આવ્યું છે. ભારતમાં જો આ પ્રકારનો સર્વે કરવામાં આવે તો આ આંકડો કદાચ વધી જાય. કેમકે આજનું યુથ અને જેમના હાથમાં મોબાઈલ છે એ લોકોના ખર્ચ પગાર આવે કે પોકેટમની આવે એ પહેલા નક્કી જ હોય છે. પગાર આવે કે એક વીકની અંદર આખો પગાર વપરાઈ જતો હોય એવા યુવક યુવતીઓની કમી નથી.  

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિન્જન્સ અને આ ઝાકમઝોળની દુનિયા. આ બધાની ઉપર આપણી જાતને કંટ્રોલ નહીં કરી શકવાની આપણી અણઆવડત.  

મનોચિકિસ્તકોના મતે આજની પેઢી જ નહીં પણ જેમના હાથમાં ઇન્ટરનેટ સાથેનો ફોન છે એમની ખરીદશક્તિને રોકી શકાય એવી કોઈ દવા હજુ સુધી શોધાઈ નથી. કેટલીક બેઝિક જરુરિયાતો વચ્ચે ચાલી જતું હોય એમાં આપણે વધુ ખરીદી કરવા લાગ્યા છીએ. કોઈવાર તો એવું લાગે કે ઘર છે કે ડમ્પીંગ ગ્રાઉન્ડ! એકવાર પણ આપણે જોતાં નથી કે, ઘરમાં કે જિંદગીમાં આ વસ્તુ નહીં હોય તો કશો ફરક પડશે કે નહીં પડે? અગાઉ જે ચલાવી લેવાની દાનત કે ટેવ હતી એ હવે કોઈનામાં જોવા જ નથી મળતી.  

ચમકીલી દુનિયા અને જાતભાતની એપ્લીકેશનમાં વસ્તુઓ જોઈને પોતાની જાતને રોકવી એ પણ એક આર્ટ છે એવું લખીએ તો વધુ પડતું નથી. આ કુટેવમાં માણસ દેવાળિયો થઈ રહ્યો છે સાથોસાથ પોતાના ભવિષ્યને પણ જોખમમાં મૂકી રહ્યો છે.  

ભવિષ્યની વાત આવે ત્યારે આપણે વડીલો પાસેથી સાંભળીએ છીએ કે, થોડી બચત કરવી જોઈએ. જરુર પડે ત્યારે એ આપણને કામ લાગે. આજની પેઢીના એવા ઘણાંબધાં લોકો હશે જેમની પાસે આ વાતને ન્યાય આપવા માટે દલીલો હશે. જાતભાતની લીધેલી લોનના હપ્તામાં પૂરી થઈ જતો પગાર અને ઘરના ખર્ચને પૂરો કરવામાં બચત માટે કાણી પાઈ પણ બચતી નથી. આમાં ભવિષ્ય ક્યાંથી સુરક્ષિત કરી શકીએ?  

વળી, આજનું યુથ એવું પણ વિચારે છે કે, વર્તમાનમાં જીવો. જે છે એ આજે માણી લો. ફાઇન, આ વિચાર સારો છે. પણ ક્યા ભોગે વર્તમાનને માણો છો એના ઉપર ભાગ્યે જ વિચાર કરીએ છીએ. કેર ફ્રી લાઈફ અને કેર લેસ લાઈફ વચ્ચેનો ફરક જ્યાં સુધી નહીં ગળે ઉતરે ત્યાં સુધી આવક કરતા ખર્ચ વધી જ જવાના છે.  

પશ્ચિમની કેટલી આદતો સારી છે. પણ કેટલીક આદતો આપણાં માટે આપણું જ ભવિષ્ય બગાડી નાખનારી છે. ઓનલાઇન પેમેન્ટની સુવિધા આપણી તકલીફ ઓછી કરવા માટે છે. આપણું ખિસ્સું ખાલી કરવા માટે નથી. હાથમાં હાર્ડ કેશ હોય તો ખર્ચ ઓછો થાય એવું માનવવાળા લોકોની પણ કંઈ કમી નથી. ઘરમાંથી થોડાંથોડાં રુપિયા મળે એ પ્રમાણે ખર્ચ કરવાથી છૂટ્ટો હાથ કાબૂમાં રહે એવું સમજનારા લોકોની સંખ્યા પણ નાનીસૂની નથી. કરકસર અને લોભ વચ્ચે જેમ પાતળી ભેદરેખા છે એ જ રીતે હાર્ડકેશ અને ઓનલાઇન પેમેન્ટની આદત વચ્ચે પાતળી ભેદરેખા છે. આ મર્યાદા જે સમજી જશે એને ઓનલાઇન પેમેન્ટ દેવાળિયા નહીં બનાવે. પોતાની આંગળીઓને પેમેન્ટ પહેલાં સ્વાઇપ કરતાં અટકાવવા માટે પહેલાં તો મનને કાઉન્સેલ કરવું જરુરી છે. કંઈ ખરીદતાં પહેલાં મનની સાથે દલીલ કરવાની આદત કેળવાય તો કદાચ દેવાળિયા બનવામાંથી થોડી રાહત મળે ખરી.  

જો જિંદગી જીવવા માટે આપણી આ જ ફિલોસોફી રહી તો ભવિષ્યમાં લોન અને હપ્તાની ચૂકવણીમાં જ યુવાની પસાર થઈ જશે. ઉંમર થશે, કામ નહીં થાય અને નોકરી પણ નહીં હોય ત્યારે મનને મારીને જ જીવવું પડશે. એ સમયે આખી જિંદગીની લાઇફસ્ટાઇલને બદલી નહીં શકાય. એ કરતાં આજથી જ આપણે કેટલીક આદતો કેળવીએ એ જ આપણાં ફ્યુચરને સિક્યોર કરશે.