Chaitra Navratri: મૂર્તિ વિનાનું અનોખું મંદિર,જ્યાં ગુફામાં દેવીના ઘૂંટણની થાય છે પૂજા

Chaitra Navratri: ચૈત્ર નવરાત્રીનો (Chaitra Navratri)તહેવાર નજીક આવે છે તેમ તેમ જોબનેરનું પ્રખ્યાત જ્વાલા માતા મંદિર ભક્તિમય વાતાવરણથી ગુંજી ઉઠે છે. રાજસ્થાનના (Rajasthan)આ પ્રાચીન શક્તિપીઠમાં દેવી સતીના ઘૂંટણની પૂજા કરવામાં આવે છે જે ભક્તોની અપાર આસ્થાનું કેન્દ્ર છે. અહીં મૂર્તિની નહીં પણ ગુફામાં પ્રગટ થયેલી કુદરતી આકૃતિની પૂજા કરવામાં આવે છે. નવરાત્રિ દરમિયાન લાખો ભક્તો દર્શન માટે આવે છે, શાશ્વત જ્યોત પ્રજ્વલિત રહે છે અને ચાંદીના વાસણોમાં ભવ્ય આરતી કરવામાં આવે છે. આસ્થા, પરંપરા અને ભક્તિના આ સંગમમાં દરેક ભક્ત દૈવી ઉર્જાનો અનુભવ કરે છે.

માતા સતીના ઘૂંટણની કરવામાં આવે છે પૂજા

ચૈત્ર નવરાત્રી શરૂ થતાની સાથે જ જયપુર જિલ્લાના જોબનેર શહેરમાં સ્થિત પ્રાચીન જ્વાલા માતાના મંદિરમાં ભક્તોની ભારે ભીડ ઉમટી પડી હતી. આ મંદિર ખૂબ જ ખાસ છે કારણ કે તેને શક્તિપીઠ માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન શિવ માતા સતીના શરીર સાથે તાંડવ કરી રહ્યા હતા ત્યારે તેમના શરીરના જુદા જુદા ભાગો પૃથ્વી પર પડ્યા હતા. જોબનેરમાં માતા સતીના ઘૂંટણ પડી ગયા હતા, તેથી અહીં જ્વાલા માતાનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરની સૌથી અનોખી વાત એ છે કે અહીં કોઈ મૂર્તિ નથી. હકીકતમાં મંદિરની ગુફામાં જ માતાના ઘૂંટણનો આકાર છે જેની ભક્તો ભક્તિભાવથી પૂજા કરે છે.

અખંડ જ્યોત અને ચાંદીના વાસણોમાં આરતી

મંદિરની સૌથી અનોખી પરંપરા અખંડ જ્યોત અને ચાંદીના વાસણોમાં કરવામાં આવતી આરતી છે. મંદિરના ગર્ભગૃહમાં વર્ષોથી અખંડ જ્યોત પ્રજ્વલિત છે, જેને ભક્તો તેમની આસ્થાનું પ્રતિક માને છે. 1.25 મીટર લાંબી ચુનરી અને કાપડમાંથી બનેલો પાંચ મીટર લાંબો લહેંગા ખાસ કરીને માતાના શણગારમાં વપરાય છે. આ ઉપરાંત મંદિરમાં 200 વર્ષ જૂનું નૌબત (મોટા ઢોલ) છે જે આરતી દરમિયાન વગાડવામાં આવે છે. નવરાત્રિ દરમિયાન લાખો ભક્તો આ મંદિરમાં દર્શન માટે આવે છે જેના કારણે અહીંનું વાતાવરણ સંપૂર્ણપણે ભક્તિમય બની જાય છે.

ઈતિહાસ અને લાઠી મેળાનું મહત્વ

ઈતિહાસ મુજબ આ મંદિર સંવત 1296માં ચૌહાણ સમયગાળા દરમિયાન બાંધવામાં આવ્યું હતું અને 1600 ની આસપાસ જોબનેરના શાસક જગમાલ પુત્ર ખંગાર દ્વારા તેનો વધુ વિકાસ કરવામાં આવ્યો હતો. ખાંગરોટ એ રાજપૂતોના પારિવારિક દેવતા હોવાથી, આ મંદિર તેમના માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.નવરાત્રિ નિમિત્તે અહીં વાર્ષિક લખી મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમાં રાજસ્થાન ઉપરાંત અન્ય રાજ્યોમાંથી પણ ભક્તો આવે છે. નવવિવાહિત યુગલો દેવી માતાના દર્શન કરવા અને તેમના આશીર્વાદ લેવા આવે છે જ્યારે ઘણા પરિવારો તેમના બાળકોના મુંડન સંસ્કાર પણ અહીં કરાવે છે.

બ્રહ્મા અને રુદ્ર સ્વરૂપે કરવામાં આવે છે પૂજા

મંદિરમાં દેવીની પૂજા બે સ્વરૂપોમાં થાય છે, બ્રહ્મા (સાત્વિક) અને રુદ્ર (તાંત્રિક). સાત્વિક પૂજામાં ખીર, પુરી, ચોખા અને નારિયેળ ચઢાવવામાં આવે છે, જ્યારે તાંત્રિક પૂજામાં માંસ અને શરાબ ચઢાવવાની પરંપરા છે. જે ભક્તો હિમાચલ પ્રદેશના જ્વાલા માતાના મંદિર સુધી પહોંચી શકતા નથી. તેઓ પણ જોબનેરના આ મંદિરમાં આવે છે અને તેમની મનોકામના પૂર્ણ કરવા માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ મંદિર માત્ર ધાર્મિક દ્રષ્ટિકોણથી જ મહત્વપૂર્ણ નથી પરંતુ રાજસ્થાનના સાંસ્કૃતિક વારસા અને શક્તિ સાધનાનું મુખ્ય કેન્દ્ર પણ છે, જ્યાં નવરાત્રિ દરમિયાન ભવ્ય કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.