Chhath Puja : છઠ પૂજામાં સિંદૂર લગાડવા પાછળ આ પૌરાણિક વાતનું જોડાણ
- દેશભરમાં છઠ પૂજાની ઉજવણી કરવામાં આવશે
- છઠ પૂજામાં લાંબુ સિંદૂર લગાડવા જોડે પૌરાણિક વાત જોડાયેલી છે
- સિંદૂરને લાંબુ જીવન, સુખી લગ્ન અને સમર્પણનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે
Chaath Puja : છઠ પૂજા (Chhath Puja) દરમિયાન મહિલાઓના પરંપરાગત શણગારમાં સિંદૂર (Nose To Deep Sindoor Application) ખાસ ભૂમિકા ભજવે છે. છઠ પૂજા દરમિયાન નાકથી ઉંડા સેંથા સુધી સિંદૂર લગાવવાની પરંપરા બિહાર, ઝારખંડ, પૂર્વી ઉત્તર પ્રદેશ અને નેપાળમાં પ્રચલિત છે. તેની જોડે અસંખ્ય પૌરાણિક વાર્તાઓ અને ધાર્મિક માન્યતાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. અને તેમાં લાલ અને નારંગી સિંદૂરનું અલગ મહત્વ વર્ણવવામાં આવ્યું છે. છઠ પૂજા દરમિયાન નાકથી ઉંડા સેંથા સુધી સિંદૂર લગાવવા પાછળ વૈજ્ઞાનિક કારણો પણ છે. ચાલો વધુ વિગતવાર જાણીએ.
હિન્દુ ધર્મમાં સિંદૂરનું મહત્વ
પરિણીત મહિલાઓ સેંથામાં સિંદૂર લગાવે છે, તે તેમના વૈવાહિક જીવનનું પ્રતીક છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, સિંદૂર જેટલું લાંબુ હોય છે, પતિનું આયુષ્ય એટલું લાંબુ હોય છે. તે લાંબુ જીવન, સુખી લગ્ન અને સમર્પણનું પ્રતીક છે.
લાલ અને નારંગી સિંદૂર વચ્ચેનો તફાવત
સામાન્ય દિવસોમાં લગાવવામાં આવતું લાલ સિંદૂર, હિન્દુ પરિણીત સ્ત્રીઓના સોળ શણગારમાંથી એક છે, જે તેમના પતિ પ્રત્યેના પ્રેમ, ભક્તિ અને વફાદારીનું પ્રતીક છે, છઠ પૂજા (Chhath Puja) દરમિયાન સેંથામાં ભરવા માટે નારંગી સિંદૂરનો ઉપયોગ થાય છે. નારંગી સૂર્ય ભગવાનનું પ્રતીક છે, અને આ તહેવાર ખાસ કરીને સૂર્ય ઉપાસનાને સમર્પિત છે. તેથી, નારંગી સિંદૂર ઉપવાસ કરતી સ્ત્રીઓમાં ઊર્જા, શુદ્ધતા અને સકારાત્મકતા લાવે છે, તેવું માનવામાં આવે છે.
નાકથી સેંથા સુધી સિંદૂર પાછળની વાર્તા
આ પરંપરા (Chhath Puja) પાછળ એક પૌરાણિક કથા છે. વીરવન નામનો એક યુવાન જંગલમાં તેની બહાદુરી માટે પ્રખ્યાત હતો. તે શિકારી અને વીર યોદ્ધા હતો. તેણે ધીર્મતી નામની એક યુવતીને જંગલી પ્રાણીઓથી બચાવી. આ પછી, બંને સાથે રહેવા લાગ્યા. તે જ જંગલમાં કાલુ નામનો એક માણસ રહેતો હતો, જેને ધીર્મતી અને વીરવનનો સાથ ગમતો ન હતો.
કાલુ પર દાતરડાથી હુમલો કર્યો
એક દિવસ, શિકાર કરતી વખતે, વીરવન અને ધીર્મતી ખૂબ દૂર મુસાફરી કરી, પરંતુ તેમને કોઈ શિકાર મળ્યો નહીં. ધીર્મતી પાણીની શોધમાં નીકળેલા વીરવનની રાહ જોઈ રહી હતી. કાલુએ તક ઝડપી લીધી અને વીરવન પર હુમલો કર્યો, તેને ઘાયલ કર્યો. અવાજ સાંભળીને ધીર્મતી દોડી આવી અને કાલુ પર દાતરડાથી હુમલો કર્યો હતો.
પતિ માટે લાંબા આયુષ્યની કામના
આ લડાઈમાં, ધીર્મતીએ પોતાની બહાદુરીથી કાલુનો અંત આણ્યો. ધીર્મતીની બહાદુરીની પ્રશંસા કરતા, વીરવનએ પ્રેમથી તેના માથા પર પોતાનો હાથ મૂક્યો. તેના લોહીથી ખરડાયેલા હાથે ધીર્મતીના સેંથો અને કપાળ પર લગાવ્યું હતું. ત્યારથી, સિંદૂરને બહાદુરી, પ્રેમ અને આદરનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. છઠના તહેવાર (Chhath Puja) દરમિયાન નાક પર સિંદૂર લગાવવાથી પતિ માટે લાંબા આયુષ્યની કામના કરવામાં આવે છે.
આ રહી વૈજ્ઞાનિક માન્યતા
નાકથી કપાળ સુધીનો વિસ્તાર અજના ચક્ર સાથે જોડાયેલો છે. તેને સક્રિય કરવાથી માનસિક શાંતિ, સકારાત્મક ઉર્જા અને ધ્યાન વધે છે. તેથી, નાકથી વાળ કાપવા સુધી સિંદૂર લગાવવું માત્ર ધાર્મિક જ નહીં પણ માનસિક રીતે પણ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.
નોંધ : અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત માન્યતાઓ અને પરંપરાગત માહિતી પર આધારિત છે. ગુજરાત ફર્સ્ટ કોઈપણ પ્રકારની માન્યતા કે માહિતીની પુષ્ટિ કરતું નથી.
આ પણ વાંચો ----- Chhath Puja 2025 : આજથી છઠ પૂજાનો આરંભ! જાણો તેનું ધાર્મિક મહત્વ