Viral Joshi આમ તો દરેક દિવસ ખાસ હોય છે પણ ઘણી તારીખો કેલેન્ડરના પાના સાથે ઇતિહાસના પાને પણ અંકાય છે, જાણો આજના દિવસના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલા મહત્ત્વના બનાવો ઘટનાઓ અને આજની તારીખે જન્મેલા મહાનુભાવો અને વીરલ વ્યક્તિત્ત્વની પુણ્યતિથિ. જાણો આજની તારીખ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. કેવી રીતે આજનો દિવસ ઇતિહાસના પાને અંકાયેલ છે.
1770 – જેમ્સ કૂકે ઔપચારીક રૂપે પૂર્વ ઓસ્ટ્રેલિયા પર ગ્રેટ બ્રિટનનો દાવો કરી અને તેને ‘ન્યુ સાઉથ વેલ્સ’ નામ પ્રદાન કર્યું.
ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ ઓસ્ટ્રેલિયાના પૂર્વ કિનારે આવેલું રાજ્ય છે. તે ઉત્તરમાં ક્વીન્સલેન્ડ, દક્ષિણમાં વિક્ટોરિયા અને પશ્ચિમમાં દક્ષિણ ઓસ્ટ્રેલિયાની સરહદ ધરાવે છે. તેનો કિનારો પૂર્વમાં કોરલ અને તાસ્માન સમુદ્રની સરહદ ધરાવે છે. ઓસ્ટ્રેલિયન કેપિટલ ટેરિટરી અને જર્વિસ બે ટેરિટરી રાજ્યની અંદરના વિસ્તારો છે.
ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ રાજ્યની રાજધાની સિડની છે. ન્યૂ સાઉથ વેલ્સના મૂળ રહેવાસીઓ એબોરિજિનલ આદિવાસીઓ હતા જેઓ લગભગ ૪૦,૦૦૦થી૬૦૦૦૦ વર્ષ પહેલાં ઑસ્ટ્રેલિયામાં આવ્યા હતા. યુરોપિયન વસાહત પહેલા આ પ્રદેશમાં અંદાજિત ૨૫૦,૦૦૦ એબોરિજિનલ લોકો હતા. આ લોકો દક્ષિણ સિડનીના Illawarra પ્રદેશના મૂળ કસ્ટોડિયન છે.
ધારાવલ ભાષાના એક પ્રકારને બોલતા, વોડી વોડી લોકો જમીનના વિશાળ પટમાં રહેતા હતા જે લગભગ કેમ્પબેલટાઉન, શોલહેવન નદી અને મોસ વેલે તરીકે ઓળખાય છે તેનાથી ઘેરાયેલા હતા. બુંદજાલુંગ લોકો ઉત્તરીય દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોના મૂળ રખેવાળ છે. અન્ય એબોરિજિનલ લોકો છે જેમની પરંપરાગત જમીનો હવે ન્યૂ સાઉથ વેલ્સની અંદર છે, જેમાં વિરાદજુરી, ગામિલરાય, યુઈન, ન્ગારિગો, ગ્વેગાલ અને ન્ગીયામ્પા લોકોનો સમાવેશ થાય છે.
૧૭૭૦માં જેમ્સ કૂકે ન્યૂ હોલેન્ડ, હવે ઓસ્ટ્રેલિયાના ખંડના નકશા વગરના પૂર્વીય દરિયાકાંઠાને ચાર્ટ કર્યો હતો અને સમગ્ર દરિયાકિનારે દાવો કર્યો હતો કે તેણે બ્રિટિશ પ્રદેશ તરીકે હમણાં જ અન્વેષણ કર્યું હતું. કૂકે સૌપ્રથમ જમીનનું નામ ન્યૂ વેલ્સ રાખ્યું હતું જે બાદમાં સુધારીને ન્યૂ સાઉથ વેલ્સ (NSW) કરવામાં આવ્યું હતું..
1790 – જનરલ મીડોઝના નેતૃત્વમાં બ્રિટિશ સેનાએ તમિલનાડુમાં ડિંડીગુલ પર કબજો કર્યો.
૧૭૮૩માં બ્રિટિશ સૈન્ય, કેપ્ટનની આગેવાનીમાં લાંબા સમયથી ડિંડીગુલ પર આક્રમણ કર્યું. ૧૭૮૪ માં, મૈસૂર પ્રાંત અને બ્રિટિશ સેના વચ્ચેના કરાર પછી, ડિંડીગુલને મૈસૂર પ્રાંત દ્વારા પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું. ૧૭૮૮માં, હૈદર અલીના પુત્ર ટીપુ સુલતાનને ડિંડીગુલના રાજા તરીકે તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો હતો.
૧૭૯૦ માં, બ્રિટીશ સેનાના જેમ્સ સ્ટુઅર્ટે મૈસુરના બીજા યુદ્ધમાં ડિંડીગુલ પર આક્રમણ કરીને તેના પર નિયંત્રણ મેળવ્યું. ૧૭૯૨માં થયેલા સંધિમાં ટીપુએ કિલ્લાની સાથે ડિંડીગુલ અંગ્રેજોને સોંપી દીધું. ડીંડીગુલ એ મદુરાઈ જિલ્લામાં અંગ્રેજી શાસન હેઠળ આવનાર પ્રથમ પ્રદેશ છે. ૧૭૯૮માં, બ્રિટિશ સેનાએ તોપો વડે પહાડી કિલ્લાને મજબૂત બનાવ્યો અને દરેક ખૂણામાં સેન્ટિનલ રૂમ બનાવ્યા.
૧૭૮૯ થી ૧૮૫૯ સુધી સ્ટેટેન હેઠળ બ્રિટિશ સેના ડિંડીગુલ કિલ્લામાં રહી. તે પછી મદુરાઈને બ્રિટિશ સેનાનું મુખ્ય મથક બનાવવામાં આવ્યું અને ડિંડીગુલને તેની સાથે તાલુક તરીકે જોડવામાં આવ્યું. ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭ના રોજ ભારતને આઝાદી મળી ત્યાં સુધી ડિંડીગુલ અંગ્રેજોના શાસન હેઠળ હતું.
૧૯૧૧ – મોનાલિસા (એક ઉત્કૃષ્ટ ચિત્ર)ની, ‘લૂવ્ર સંગહાલય’નાંજ એક કર્મચારી દ્વારા ચોરી કરાઇ
વિન્સેન્ઝો પેરુગિયા એક ઇટાલિયન મ્યુઝિયમ કર્મચારી, કલાકાર અને ચોર હતા, જે ૨૧ ઑગસ્ટ ૧૯૧૧ ના રોજ પેરિસના લુવર મ્યુઝિયમમાંથી મોના લિસાની ચોરી કરવા માટે સૌથી વધુ પ્રખ્યાત હતા. ૧૯૧૧ માં, પેરુગિયાએ ૨૦મી સદીની સૌથી મોટી કળા ચોરી તરીકે વર્ણવી હતી. તે પોલીસની થિયરી હતી કે ભૂતપૂર્વ લૂવર કાર્યકર રવિવાર, ૨૦ ઑગસ્ટના રોજ મ્યુઝિયમની અંદર સંતાઈ ગયો હતો, તે જાણતા કે બીજા દિવસે મ્યુઝિયમ બંધ થઈ જશે. પરંતુ, તેની ધરપકડ પછી ફ્લોરેન્સમાં પેરુગિયાની પૂછપરછ અનુસાર, તે સોમવાર, ૨૧ ઓગસ્ટના રોજ સવારે ૭ વાગ્યાની આસપાસ, અન્ય લુવર કામદારો જ્યાં પ્રવેશ કરી રહ્યા હતા તે દરવાજા દ્વારા મ્યુઝિયમમાં પ્રવેશ્યો.
તેણે કહ્યું કે તેણે એક સફેદ સ્મોક્સ પહેર્યું હતું જે મ્યુઝિયમના કર્મચારીઓ પરંપરાગત રીતે પહેરતા હતા અને તે અન્ય કામદારોથી અસ્પષ્ટ હતું. જ્યારે સલૂન કેરે, જ્યાં મોના લિસાએ લટકાવ્યું હતું, તે ખાલી હતું, ત્યારે તેણે પેઈન્ટિંગને ચાર લોખંડના પેગ પરથી ઉપાડીને તેને દિવાલ પર સુરક્ષિત કરી દીધી અને તેને નજીકના દાદર પર લીધું.ત્યાં, તેણે રક્ષણાત્મક કેસ અને ફ્રેમ દૂર કરી. કેટલાક લોકો અહેવાલ આપે છે કે તેણે પેઇન્ટિંગ (જે લિયોનાર્ડોએ લાકડા પર દોર્યું હતું) તેના સ્મોક હેઠળ છુપાવ્યું હતું. પરંતુ પેરુગિયા માત્ર 160 સેન્ટિમીટર (63 ઇંચ) ઊંચું હતું, અને મોના લિસા અંદાજે માપે છે. 53 cm × 77 cm (21 in × 30 in), તેથી તે તેના કદના કોઈ વ્યક્તિ દ્વારા પહેરવામાં આવતા સ્મોક હેઠળ ફિટ થશે નહીં. તેના બદલે, તેણે કહ્યું કે તેણે તેનો સ્મોક ઉતાર્યો અને તેને પેઇન્ટિંગની આસપાસ લપેટી, તેને તેના હાથ નીચે ટેકવી દીધો, અને તેણે જે દરવાજામાં પ્રવેશ કર્યો હતો તે જ દરવાજામાંથી લૂવર છોડી દીધો.
પેરુગિયાએ પેરિસમાં તેના એપાર્ટમેન્ટમાં પેઇન્ટિંગ છુપાવી હતી.
પેઇન્ટિંગને તેના એપાર્ટમેન્ટમાં ટ્રંકમાં બે વર્ષ સુધી છુપાવીને રાખ્યા પછી, પેરુગિયા તેની સાથે ઇટાલી પાછો ફર્યો. તેણે તેને થોડો સમય ઈટાલીના ફ્લોરેન્સ ખાતેના તેના એપાર્ટમેન્ટમાં રાખ્યો હતો. જો કે, પેરુગિયા આખરે અધીર થઈ ગયો અને અંતે જ્યારે તેણે ફ્લોરેન્સની આર્ટ ગેલેરીના માલિક મારિયો ફ્રેટેલીનો સંપર્ક કર્યો ત્યારે તે પકડાઈ ગયો.
૧૯૭૨ – વન્યપ્રાણીઓના શિકાર અને તેના માંસ તથા ચામડાનો વેપાર અટકાવવાના હેતુથી ભારતીય સંસદ દ્વારા વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ અધિનિયમ ૧૯૭૨ (Wild Life (Protection) Act, 1972) પસાર કરવામાં આવ્યો. (કાયદો ૯ સપ્ટેમ્બર ૧૯૭૨ થી અમલી બન્યો)
ભારતીય વન્યજીવ સંરક્ષણ અધિનિયમ, ૧૯૭૨ ભારત સરકાર દ્વારા વર્ષ ૧૯૭૨માં વન્યજીવોના ગેરકાયદે શિકાર અને તેના હાડકાં, માંસ અને ચામડીના વેપારને રોકવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. વર્ષ ૨૦૦૩ માં તેમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે અને તેને ભારતીય વન્યજીવ સંરક્ષણ (સુધારા) અધિનિયમ ૨૦૦૨ નામ આપવામાં આવ્યું છે, જે હેઠળ સજા અને દંડને વધુ કડક બનાવવામાં આવ્યા છે. ૧૯૭૨ પહેલા, ભારતમાં માત્ર પાંચ નિયુક્ત રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનો હતા. અન્ય સુધારાઓમાં, અધિનિયમ સંરક્ષિત છોડ અને પ્રાણીઓની પ્રજાતિઓના સમયપત્રકની સ્થાપના કરે છે અને આ પ્રજાતિઓની લણણી અને શિકારને વ્યાપકપણે ગેરકાયદેસર બનાવે છે.
૧૯૮૬ – કેમેરૂનનાં જ્વાળામૂખીય તળાવ ‘લેઇક ન્યોસ’માંથી અંગારવાયુ (કાર્બન ડાયોકસાઇડ) ફૂટી પડ્યો, જેનાથી ૨૦ કિમી.નાં વિસ્તારમાં ૧૭૪૬ કરતા વધુ લોકોની જાનહાની થઇ.
ન્યોસ સરોવર એ કેમેરૂનના ઉત્તરપશ્ચિમ ક્ષેત્રમાં એક ખાડો તળાવ છે, જે રાજધાની યાઓન્ડેના ઉત્તરપશ્ચિમમાં લગભગ ૩૧૫ કિમી (૧૯૬ માઇલ) દૂર સ્થિત છે. ન્યોસ એ જ્વાળામુખીની પ્રવૃત્તિની કેમેરૂન રેખા સાથે ઓકુ જ્વાળામુખીના મેદાનમાં નિષ્ક્રિય જ્વાળામુખીની બાજુએ ઊંચું એક ઊંડું તળાવ છે. જ્વાળામુખી બંધ તળાવના પાણીને ઘેરી લે છે.
૧૯૮૬ માં, સંભવતઃ ભૂસ્ખલનના પરિણામે, ન્યોસ સરોવરમાંથી અચાનક CO2 ના મોટા વાદળનું ઉત્સર્જન થયું, જેણે નજીકના નગરો અને ગામોમાં ૧૭૪૬લોકો અને ૩૫૦૦ પશુધનને ગૂંગળાવી નાખ્યા, જેમાં સૌથી નોંધપાત્ર ચાહ છે, જે ઘટના પછી છોડી દેવામાં આવી હતી.
સંપૂર્ણપણે અભૂતપૂર્વ ન હોવા છતાં, તે કુદરતી ઘટનાને કારણે પ્રથમ જાણીતી મોટા પાયે ગૂંગળામણ હતી. પુનરાવૃત્તિને રોકવા માટે, એક ડીગાસિંગ ટ્યુબ કે જે પાણીને નીચેના સ્તરોથી ઉપર સુધી ખેંચે છે, જે કાર્બન ડાયોક્સાઇડને સુરક્ષિત માત્રામાં લીક કરવા દે છે, તે ૨૦૦૧ માં સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. ૨૦૧૧ માં બે વધારાની નળીઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી.
૨૦૦૮- ‘પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર’ની રાજધાની શ્રીનગર અને મુઝફ્ફરાબાદ વચ્ચે ચાલતી કારવાં-એ-અમન બસ સેવા ફરી શરૂ થઈ.
સાપ્તાહિક કારવાં-એ-અમન બસ, જે પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (PoK) ની રાજધાની શ્રીનગર અને મુઝફ્ફરાબાદ વચ્ચે કાર્યરત હતી, જે નિયંત્રણ રેખા (LoC)ની બંને બાજુના રાજ્યના લોકોને એકબીજાને મળવામાં મદદ કરવા માટે હવે એક ઇતિહાસ બની ગઈ છે. કલમ ૩૭૦ અને ૩૫A નાબૂદ કર્યા પછી રાજ્યને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો (UTs)માં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું છે.
રાજ્ય હવે ડાઉનગ્રેડ કરવામાં આવ્યું છે અને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું છે – લદ્દાખ પ્રદેશ અને જમ્મુ અને કાશ્મીર – કેન્દ્ર દ્વારા કલમ ૩૭૦ અને ૩૫A નાબૂદ કર્યા પછી, રાજ્ય વિષયને અપ્રસ્તુત બનાવે છે. ૧૯૪૭ માં ભાગલાને કારણે વિભાજિત થયેલા પરિવારો (બંને બાજુના રાજ્ય વિષયો) માટે કારવાં-એ-અમન બસ સેવા ફરી શરૂ કરવાનો નિર્ણય ભારત અને પાકિસ્તાન દ્વારા ૨૦૦૫ માં લેવામાં આવ્યો હતો અને પ્રથમ ક્રોસ-એલઓસી બસને શ્રીનગર અને મુઝફ્ફરાબાદથી ફ્લેગ કરવામાં આવી હતી. ૭ એપ્રિલ, ૨૦૦૫ ના રોજ.
જો કે, એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય પાસપોર્ટને બદલે “ટ્રાવેલ પરમિટ” પર બસમાં બંને બાજુના રાજ્યના લોકોને જ મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. એવું પણ નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે બંને દેશોની ગુપ્તચર એજન્સીઓ તરફથી વ્યક્તિનું નામ ક્લિયર કરવામાં આવશે પછી જ તેને મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકો બસની રજૂઆત કરતા પહેલા આંતરરાષ્ટ્રીય પાસપોર્ટ પર પીઓકેમાં એલઓસીની બીજી બાજુ જવા માટે પંજાબ અને દિલ્હીમાં વાઘા જતા હતા. જો કે, ૧૯૪૭ થી ભારત અને પાકિસ્તાનના અન્ય વિસ્તારોના કટ્ટરપંથી હુર્રિયત કોન્ફરન્સ (HC) સિવાય આતંકવાદી જૂથો, બહુમતી અલગતાવાદી નેતાઓના વિરોધ છતાં રહેવાસીઓ માટે માર્ગ બંધ રહ્યો હતો.
અવતરણ:-
૧૮૦૫ – ગૌરીશંકર ઉદયશંકર ઓઝા, ભાવનગર રજવાડાના મુખ્ય કારભારી
ગૌરીશંકર ઉદયશંકર ઓઝા કે ગગા ઓઝા આઝાદી પહેલાંના સમયમાં ભાવનગર રાજ્યના મુખ્ય કારભારી હતાં. જીવનનાં અંતિમ વર્ષોમાં તેમણે સન્યાસ લીધો હતો અને સચ્ચિદાનંદ સરસ્વતિના નામે ભાવનગર શહેરની બહાર આશ્રમ બનાવીને રહેતા હતાં તથા સંન્યાસી જીવન ગાળતા હતાં.
એમનો જન્મ ૨૧ ઓગષ્ટ ૧૮૦૫માં ઘોઘા ખાતે વડનગરા બ્રાહ્મણ કુટુંબમાં થયો હતો. એ અઢાર મહીના (દોઢ વરસ)ની ઉમરના હતા ત્યારે એમની માતાનું અવસાન થયું હતું. એમણે પ્રાથમિક શાળામાં ગુજરાતી માધ્યમમાં સામાન્ય અભ્યાસ કર્યો હતો. તેમણે ૧૭ વર્ષની ઉમરે સેવકરામ દેસાઈનાં સહાયક તરીકે ભાવનગર રાજ્યમાં નોકરી મેળવી હતી. એક વરસ પછી એમની બદલી એ સમયનાં ભાવનગર રાજ્યનાં કુંડલા પરગણામાં કરવામાં આવી. કુંડલામાં તેઓ આસિસ્ટન્ટ રેવન્યું ઓફિસરની પદવી પર હતાં. આ કાર્યભાર તેમણે ચાર વર્ષ સુધી સંભાળ્યો હતો.
આ સમય દરમિયાન તેમના અને ભાવનગર રાજ્ય માટે ખૂબ કપરો સમય રહ્યો હતો કેમકે એ સમય ગાળામાં જ કુંડલાનાં ખુમાણો, હાદા ખુમાણ અને એમના પુત્ર જોગીદાસ ખુમાણ, ભાવનગર રાજ્ય સામે બહારવટે ચડ્યાં હતાં. ખુંમાણોનાં બહારવટાને નબળું પાડી દેવાના કાર્યમાં એમનું યોગદાન જોઇને એ વખતના ભાવનગર રાજ્યનાં ઠાકોર વજેસિંગએ એમને નોકરીમાં બઢતી સાથે ભાવનગરમાં સ્થાન આપ્યું હતું.
૧૮૦૨ની સંધી પર ૧૮૧૬માં એક રેગ્યુલેશન ઉમેરીને અંગ્રેજો ભાવનગર રાજ્યની હદમાં હોય પણ એ સંધિમાં શામેલ હોય એવા ધંધુકા, ચૂડા, રાણપુર અને ઘોઘાના ૧૧૬ ગામોમાં આ જ રૅગ્યુલેશનનો અમલ કરાવવાનો શરૂ કર્યો હતો. જેને પરિણામે ભાવનગર રાજ્યનાં ઠાકોર વજેસિંગ સામે જ એમણે દિવાની કેસો અમદાવાદ અને સુરતની કોર્ટમાં દાખલ કરી દીધા હતા. આ મુકદમાઓના કામ માટે ૧૮૨૬ થી ૧૮૩૦ દરમિયાન ભાવનગર ઠાકોર વજેસિંગના ઍજન્ટ તરીકે કામ કરવા માટે મૂકવામાં આવ્યા હતા.
સેલે મામદ અને તાલાહ મામદ નામના બે આરબ જમાદારોએ પોતે ભુતકાળમાં આપેલી જામીનગીરીની સામે ૭૨,૦૦,૦૦૦ રૂ લેણા નિકળતા હોવાનો કેસ ભાવનગર રાજ્ય સામે કંપની સરકારની અદાલતમાં કર્યો હતો અને એના બદલામાં એ જમાદારો એ મહુવાના ફળદ્રુપ પરગણા પર કબજો કરી લીધો હતો. ગગા ઓઝાએ ૧૧ મહીના સુધી અંગ્રેજ પોલીટીકલ એજન્ટ સાથે કામ કરી ને એમને એ સાબીત કરી આપ્યુ હતું કે ભાવનગર રાજ્યે ફક્ત ૩,૨૫,૦૦૦ આપવાનાં થાય છે જે વાત પોલીટીકલ એજન્ટને ગળે ઉતરતા એમણે જમાદારોને મહુવા પરગણું ભાવનગરને પરત આપી દેવાનો હુકમ કર્યો હતો. સંવંત ૧૯૦૫ (ઇ.સ. ૧૮૪૯) માં પોલીટીકલ એજન્ટે ભાવનગરની મુલાકાત દરમ્યાન નોંધ્યું કે જમાદારો એ હુકમનું પાલન કર્યુ નથી ત્યારે તેમણે સશત્ર હુમલો કરાવીને મહુવા પર કબજો મેળવીને ભાવનગર રાજ્યને પરત કર્યું.
૧૩ જાન્યુઆરી ૧૮૭૯ ના દિવસે તેઓએ સેવા-નિવૃત્તિ લીધી. ત્યારે એમનો કાર્યકાળ ૫૫ વરસનો થતો હતો હતો જેમાં મુખ્ય કારભારી પદ પર ૩૫ વરસ સેવા આપી હતી.
મુખ્ય કારભારી તરીકે સેવા નિવૃત્ત થયા પછી તેમણે વેદાંતનો અભ્યાસ કરવાનું ચાલુ કર્યુ હતુ. ૧૮૮૪માં એમણે સ્વરૂપનું સંસાધન નામનું પુસ્તક પણ પ્રકાશિત કર્યુ હતુ. મેક્ષમુલરે જ્યારે આ પુસ્તક ભેટમાં મેળવ્યું ત્યારે એણે વળતા પત્રમાં આ પુસ્તકને “પોતાને મળેલી મહામુલી ભેટ” ગણાવ્યું હતુ. ૮૧ વરસની ઉંમરે એમણે સન્યાસ લેવાનો નિર્ણય કર્યો. એમના આધ્યાત્મીક ગુરૂએ એમનું સંન્યાસ-જીવનનું નામ “સચ્ચિદાનંદ સરસ્વતિ” આપ્યું. એમણે સન્યસ્ત લીધુ એ પ્રસંગના માનમાં ભાવનગર રાજ્યની તમામ સરકારી કચેરીઓ બે દિવસ બંધ રાખવામાં આવી હતી.
પૂણ્યતિથિ:-
૧૯૩૧- શાસ્ત્રીય સંગીતની વિશેષ પ્રતિભા પંડિત વિષ્ણુ દિગમ્બરનું અવસાન થયું.
પંડિત વિષ્ણુ દિગંબર પલુસ્કર એક હિન્દુસ્તાની સંગીતકાર હતા. તેમણે ભજન રઘુપતિ રાઘવ રાજા રામનું મૂળ સંસ્કરણ ગાયું હતું[સંદર્ભ આપો, અને ૫ મે ૧૯૦૧ ના રોજ ગાંધર્વ મહાવિદ્યાલયની સ્થાપના કરી હતી. તેમને ભારતના રાષ્ટ્રિય ગીત, વંદે માતરમને ગોઠવવાનો શ્રેય પણ આપવામાં આવે છે, જે આજે સાંભળવામાં આવે છે. તેમની મૂળ અટક ગાડગીલ હતી, પરંતુ તેઓ પલુસ (સાંગલી નજીક) ગામના વતની હોવાથી તેઓ “પલુસ્કર” કુટુંબ તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા. વિષ્ણુ દિગંબર પલુસ્કરનો જન્મ હાલમાં મહારાષ્ટ્રમાં બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન બોમ્બે પ્રેસિડેન્સીના ડેક્કન ડિવિઝન હેઠળ આવતા નાના શહેર કુરુન્દવાડના મરાઠી પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતા દિગંબર ગોપાલ પલુસ્કર કીર્તનના ગાયક હતા.
તેઓ પ્રાથમિક શિક્ષણ માટે કુરુન્દવાડની સ્થાનિક શાળામાં ગયા. પરંતુ નાની ઉંમરે પલુસ્કરને દુર્ઘટના આવી. દત્ત જયંતી નામના હિંદુ તહેવાર દરમિયાન, તેના ચહેરા પાસે ફટાકડા ફૂટતા તેની બંને આંખોને નુકસાન થયું હતું. નાનું શહેર હોવાને કારણે તાત્કાલિક સારવાર ઉપલબ્ધ ન હતી અને પલુસ્કરે આંખોની રોશની ગુમાવી દીધી હતી. તેમ છતાં, તેણે થોડા વર્ષો પછી તે પાછી મેળવી.
મિરાજના રાજાએ આ છોકરામાં રહેલી પ્રતિભાને ઓળખીને તેને વિદ્વાન સંગીતકાર બાલકૃષ્ણબુવા ઇચલકરંજીકરના માર્ગદર્શન હેઠળ મૂક્યો. પલુસ્કરે તેમની નીચે ૧૨ વર્ષ સુધી તાલીમ લીધી અને ૧૮૯૬માં શિક્ષક અને પલુસ્કર વચ્ચેના સંબંધો વણસ્યા.
તે પછી પલુસ્કરે દેશનો પ્રવાસ શરૂ કર્યો અને ઉત્તર ભારતના દરેક ભાગમાં સંગીતની પરંપરાઓનો અભ્યાસ કર્યો. તેઓ સ્થળે સ્થળે ગયા અને બરોડા અને ગ્વાલિયર જેવા શહેરોમાં ઘણા રાજવી પરિવારોની મુલાકાત લીધી, જેઓ તેમના સંગીતકારોના આશ્રય માટે જાણીતા છે. તેમણે સૌરાષ્ટ્રમાં સાર્વજનિક કોન્સર્ટ આપીને અને નજીવી ફી વસૂલ કરીને ભારતીય સંગીતની લાંબા સમયથી ચાલી આવતી પરંપરા તોડી હતી. અત્યાર સુધી મહેલો કે મંદિરોમાં જ સંગીત સમારોહ આપવામાં આવતો હતો. તેમણે મથુરા ખાતે બોલાતી હિન્દીની બોલી બ્રીજભાષાનો અભ્યાસ કર્યો હતો. પાછળથી તેઓ પંડિત ચંદન ચૌબેને મળ્યા જેમની પાસેથી તેમણે ધ્રુપદ શીખ્યા. ૧૯૦૧ માં, તેઓ લાહોર પહોંચ્યા, જ્યાં તેમણે સંગીત શાળાની સ્થાપના કરવાનું નક્કી કર્યું.
૫ મે ૧૯૦૧ ના રોજ, પંડિત વિષ્ણુ દિગંબર પલુસ્કરે ગાંધર્વ મહાવિદ્યાલયની સ્થાપના કરી, જે કેટલાક ઐતિહાસિક ભારતીય સંગીત સાથે ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતમાં ઔપચારિક તાલીમ આપવા માટે એક શાળા છે. સપ્ટેમ્બર ૧૯૦૮માં, પલુસ્કર શાળાની બીજી શાખા સ્થાપવા બોમ્બે (હવે મુંબઈ) ગયા. કામનું ભારણ વધતાં તેણે શાળા લાહોરથી બોમ્બે શિફ્ટ કરી. તમામ વિદ્યાર્થીઓને સમાવવા માટે, તેમણે લોન લીધી, શાળા અને છાત્રાલય માટે નવું મકાન પણ બનાવ્યું. દેવાની પતાવટ કરવા માટે, તેણે ઘણા જાહેર કોન્સર્ટ આપ્યા. પરંતુ ૧૯૨૪માં કોન્સર્ટ પ્રવાસ દરમિયાન, પલુસ્કરના લેણદારોએ તેની મિલકતો જપ્ત કરી અને શાળાની હરાજી કરી.
પલુસ્કર તેમના ૫૯મા જન્મદિવસના ત્રણ દિવસ પછી ૨૧ ઓગસ્ટ ૧૯૩૧ના રોજ અવસાન પામ્યા.
૨૧ જુલાઈ ૧૯૭૩ના રોજ, પોસ્ટ અને ટેલિગ્રાફ વિભાગ, ભારત સરકાર દ્વારા સ્મારક ટિકિટ બહાર પાડીને પલુસ્કરને શ્રદ્ધાંજલિ આપવામાં આવી હતી. તેના ૨૦૦૦ના સહસ્ત્રાબ્દી અંકમાં, ઈન્ડિયા ટુડે મેગેઝિને પલુસ્કરને તેની “ભારતને આકાર આપનાર ૧૦૦ લોકો”ની યાદીમાં સામેલ કર્યો હતો.
તહેવાર/ઉજવણી
- વિશ્વ વરિષ્ઠ નાગરિક દિવસ
- વિશ્વ વરિષ્ઠ નાગરિક દિવસ દર વર્ષે ૨૧ ઓગસ્ટે ઉજવવામાં આવે છે.
- આ ઉજવણી પ્રથમ વખત ૧૯૯૧માં થઈ હતી. આ દિવસનો હેતુ વૃદ્ધ વયસ્કોને અસર કરતા પરિબળો અને સમસ્યાઓ વિશે જાગૃતિ વધારવાનો છે, જેમ કે આરોગ્યની બગાડ અને વૃદ્ધોના દુર્વ્યવહાર. સમાજમાં વૃદ્ધ લોકોના યોગદાનને ઓળખવાનો અને સ્વીકારવાનો પણ દિવસ છે.
- વિશ્વ વરિષ્ઠ નાગરિક દિવસનો ઈતિહાસ ૧૯૮૮નો છે. તેની સત્તાવાર રીતે સ્થાપના યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ રોનાલ્ડ રીગન દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેમણે ૧૯ઓગસ્ટ, ૧૯૮૮ ના રોજ ૫૮૪૭ ના પ્રમોલગેશન પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, જે ૨૧ ઓગસ્ટના રોજ ત્રીજા યુગના રાષ્ટ્રીય દિવસ તરીકે દેખાયા હતા. રોનાલ્ડ રીગન એ ત્રીજા યુગના પ્રથમ રાષ્ટ્રીય દિવસની જાહેરાત કરનાર પ્રથમ વ્યક્તિ હતા.
- વિશ્વ વરિષ્ઠ નાગરિક દિવસ એ વરિષ્ઠ નાગરિકોની તેમની સેવાઓ, સિદ્ધિઓ અને તેઓએ તેમના જીવનમાં આપેલ સમર્પણની ઉજવણી અને પ્રશંસા કરવાની તક છે.
આ પણ વાંચો : 73 વર્ષની વૃદ્ધ માતાને લઈને દિકરો સ્કુટર પર તિર્થયાત્રા કરાવવા નિકળ્યો
ગુજરાત ફર્સ્ટ તમને સમાચારોથી હંમેશા અવગત રાખશે
ગુજરાતની નંબર 1 ગુજરાતી ન્યૂઝ ચેનલ એટલે ગુજરાત ફર્સ્ટ (Gujarat First) – જે ગુજરાતીઓને દરેક સમાચારમાં રાખે છે આગળ. ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, ઇલેક્શન, બિઝનેસ, સ્પોર્ટ્સ, મનોરંજન સહિતના દરેક સમાચાર વાંચો ગુજરાત ફર્સ્ટ પર. હવે દરેક સમાચાર આંગળીના ટેરવે આપના મોબાઈલમા, ડાઉનલોડ કરો અમારી લેટેસ્ટ Android અને iOS એપ. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
