ટાટા અટક ન ધરાવનાર બીજા અને ટાટા ગ્રુપના છઠ્ઠા ચેરમેન સાયરસ મિસ્ત્રી સવાયા ભારતીય, જાણો વધુ

સાયરસ પલોનજી મિસ્ત્રી ભારતીય મૂળના આઇરિશ ઉદ્યોગપતિ હતા. તેઓ 2012 થી 2016 દરમિયાન ટાટા ગ્રૂપના ચેરમેન હતા, જે એક ભારતીય બિઝનેસ સમૂહ છે. તેઓ જૂથના છઠ્ઠા ચેરમેન હતા, અને ટાટા અટક ન ધરાવનાર માત્ર બીજા અને ટાટા ગ્રુપના છઠ્ઠા ચેરમેન હતા. આજે મિસ્ત્રીનું પાલઘરમાં 4 સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ માર્ગ અકાળે અકસ્માતમાં મૃત્યુ થયું છે. આ પહેલાં પારસી શાપૂરજી પલોનજી જૂથના ચેરમેન પલોનજી મિસ્ત્રીનું તાજેતરમાં 28 જૂન 2022ના રોજ 93 વર્ષની જેફ વયે તેમનું નિધન થયું હતું.

સાયરસ પલોનજી મિસ્ત્રી (4 જુલાઈ 1968 – 4 સપ્ટેમ્બર 2022) ભારતીય મૂળના આઇરિશ ઉદ્યોગપતિ હતા. તેઓ 2012 થી 2016 દરમિયાન ટાટા ગ્રૂપના ચેરમેન હતા, તેઓ ટાટા જૂથના છઠ્ઠા અધ્યક્ષ હતા, અને માત્ર બીજા (નૌરોજી સકલાતવાલા પછી ટાટા સરનેમ ન ધરાવતા ચેરમેન તરીકે કાર્યભાર સંભઆળ્યો હતો.  2012ના મધ્યમાં, તેમને ટાટા ગ્રૂપના વડા તરીકે પસંદગી પેનલ દ્વારા પસંદ કરવામાં આવ્યા અને તે વર્ષે ડિસેમ્બરમાં તેમણે ચાર્જ સંભાળ્યો. 

જો કે ઓક્ટોબર 2016માં, ટાટા ગ્રૂપની હોલ્ડિંગ કંપની, ટાટા સન્સના બોર્ડે મિસ્ત્રીને સ્વૈચ્છિક રીતે રાજીનામું આપવાની તક આપ્યા બાદ તેમને ચેરમેન પદ પરથી દૂર કરવા માટે મત આપ્યો હતો. ત્યારબાદ ભૂતપૂર્વ ચેરમેન રતન ટાટા પછી વચગાળાના ચેરમેન તરીકે પાછા ફર્યા, અને થોડા મહિના પછી નટરાજન ચંદ્રશેખરનનું નવા ચેરમેન તરીકે નામ આપવામાં આવ્યું. જો કે, ડિસેમ્બર 2019માં, નેશનલ કંપની લો એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલ (NCLAT) એ ચંદ્રશેખરનની કાર્યકારી અધ્યક્ષ તરીકેની નિમણૂકને ગેરકાયદેસર જાહેર કરી અને મિસ્ત્રીને પુનઃસ્થાપિત કર્યા. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે 10 જાન્યુઆરી 2020ના રોજ NCLATના આદેશ પર સ્ટે મૂક્યો હતો. મિસ્ત્રીએ NCLAT માં વિસંગતતાઓ માટે ખુલાસો માંગીને કોર્ટમાં ક્રોસ અપીલ દાખલ કરી છે. જોકે સર્વોચ્ચ અદાલતે તેમની બરતરફીને સમર્થન આપ્યું હતું. તેમની કંપની સાયરસ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ દ્વારા ટાટા સન્સમાં તેમની પાસે 18.4% હિસ્સો હતો. 2018માં, તેમની કુલ સંપત્તિ આશરે $10 બિલિયન હતી. તેઓ રાષ્ટ્રીય એકતા પરિષદના સભ્ય હતા.

મિસ્ત્રીનો જન્મ બોમ્બે (હાલ મુંબઈ), મહારાષ્ટ્રમાં એક પારસી પરિવારમાં થયો હતો, જે ભારતીય અબજોપતિ અને બાંધકામ ક્ષેત્રના અગ્રણી પલોનજી મિસ્ત્રીના નાના પુત્ર હતા અને તેમની પત્ની પેટ્સી પેરીન દુબાશ હતા. તેમના માતા-પિતા બંને ઝોરોસ્ટ્રિયન ધર્મના છે અને તેમના મૂળ ભારતમાં છે. જો કે, મિસ્ત્રીની માતાનો જન્મ આયર્લેન્ડમાં થયો હતો અને તેમના પિતાએ આઇરિશ નાગરિકતા લેવાનું પસંદ કર્યું હતું. મિસ્ત્રીનો એક મોટો ભાઈ છે, શાપૂર મિસ્ત્રી, જેઓ પણ આઇરિશ નાગરિક છે, અને તેમના લગ્ન પારસી વકીલ રૂસી સેથનાની પુત્રી બેહરોઝ સેથના સાથે થયા છે. મિસ્ત્રીને લૈલા અને આલૂ નામની બે બહેનો પણ છે. લૈલાએ લંડન સ્થિત પોર્ટફોલિયો ફંડ મેનેજર રુસ્તમ જહાંગીર સાથે લગ્ન કર્યા છે. આલૂએ રતન ટાટાના અડધા-ભારતીય-પારસી, અડધા-ફ્રેન્ચ-કેથોલિક સાવકા ભાઈ નોએલ ટાટા સાથે લગ્ન કર્યા છે.

પલોનજી પરિવાર એક સદીથી વધુ સમયથી વિવિધ ઉદ્યગક્ષેત્રે સક્રિય છે અને 1930ના દાયકામાં મિસ્ત્રીના દાદા શાપૂરજી મિસ્ત્રીએ સૌપ્રથમ ટાટા સન્સમાં હિસ્સો ખરીદ્યો હતો.  આ હિસ્સો આજે 18.5% પર રહેલો છે, જે મિસ્ત્રીના પિતા પાસે હતો, અને તેમાં એક જ પક્ષના શેરના સૌથી મોટા બ્લોકનો સમાવેશ થાય છે; ટાટા સન્સમાં લગભગ 66% હિસ્સો પરિવાર દ્વારા સ્થાપિત ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ દ્વારા નિયંત્રિત છે. મિસ્ત્રી સમૃદ્ધ પરિવારમાં મોટા થયા હતા. તેમણે દક્ષિણ મુંબઈની પ્રતિષ્ઠિત કેથેડ્રલ એન્ડ જ્હોન કોનન સ્કૂલમાં અભ્યાસ કર્યો હતો.

તેમણે ઈમ્પીરીયલ કોલેજ લંડનમાં અભ્યાસ કર્યો હતો અને 1990માં લંડન યુનિવર્સિટીમાંથી સિવિલ એન્જિનિયરિંગમાં બેચલર ઓફ એન્જિનિયરિંગનો એવોર્ડ મેળવ્યો હતો. બાદમાં મિસ્ત્રીએ લંડન બિઝનેસ સ્કૂલમાં અભ્યાસ કર્યો હતો અને 1996માં લંડન યુનિવર્સિટીમાંથી મેનેજમેન્ટમાં ઇન્ટરનેશનલ એક્ઝિક્યુટિવ માસ્ટર્સનો એવોર્ડ મેળવ્યો હતો.

 

મિસ્ત્રી 1991માં ફેમિલી કન્સ્ટ્રક્શન કંપની શાપૂરજી પલોનજી એન્ડ કંપની લિમિટેડમાં ડિરેક્ટર તરીકે જોડાયા હતા. મિસ્ત્રી શાપૂરજી પલોનજી એન્ડ કંપનીના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર રહી ચૂક્યા છે, જે શાપૂરજી પલોનજી ગ્રુપનો એક ભાગ છે, તેમજ ટાટા સન્સ અને ટાટા ગ્રુપના ચેરમેન પણ રહી ચૂક્યા છે. 2013ના, ધ ઈકોનોમિસ્ટના એક એહેવાલ મુજબ તેમને “ભારત અને બ્રિટન બંનેમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ઉદ્યોગપતિ” તરીકે જાહેર કર્યા હતાં. 

મિસ્ત્રી 1 સપ્ટેમ્બર 2006ના રોજ ટાટા સન્સના બોર્ડમાં જોડાયા હતા, તેમના પિતાના નિવૃત્ત થયાના એક વર્ષ બાદ તેમણે 24 સપ્ટેમ્બર 1990 થી 26 ઓક્ટોબર 2009 સુધી ટાટા એલ્ક્સી લિમિટેડના ડિરેક્ટર તરીકે સેવા આપી હતી અને 18 સપ્ટેમ્બર 2006 સુધી ટાટા પાવર કંપની લિમિટેડના ડિરેક્ટર હતા.

2013માં મિસ્ત્રીને ટાટા સન્સના ચેરમેન તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. વધુમાં, તેઓ ટાટા ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, ટાટા સ્ટીલ, ટાટા મોટર્સ, ટાટા કન્સલ્ટન્સી સર્વિસીસ, ટાટા પાવર, ટાટા ટેલિસર્વિસિસ, ઈન્ડિયન હોટેલ્સ, ટાટા ગ્લોબલ બેવરેજીસ અને ટાટા કેમિકલ્સ સહિતની તમામ મોટી ટાટા કંપનીઓના ચેરમેન પણ હતા. ટાટા સન્સ બોર્ડે 24 ઓક્ટોબર 2016ના રોજ મિસ્ત્રીને ટાટા સન્સના અધ્યક્ષપદેથી દૂર કરવા માટે મત આપ્યો હતો.

જુલાઈ 2018 માં, નેશનલ કંપની લો ટ્રિબ્યુનલ (NCLT), જે “ભારતીય કંપનીઓને લગતા મુદ્દાઓ પર નિર્ણય કરે છે, તેણે મિસ્ત્રી દ્વારા તેમની હકાલપટ્ટીના બે મહિના પછી, 2016 માં  અવિશ્વાસના મત દ્વારા ટાટા સન્સની તરફેણમાં ચુકાદો આપ્યો. 10 જુલાઈના રોજ, મિસ્ત્રીએ જણાવ્યું કે તેઓ આ નિર્ણય સામે અપીલ કરશે.

 

ડિસેમ્બર 2019માં, નેશનલ કંપની લો એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલે મિસ્ત્રીને તેમની બાકીની મુદત માટે ટાટા સન્સના અધ્યક્ષ તરીકે પુનઃસ્થાપિત કર્યા અને જાહેર કર્યું કે ટાટા સન્સના એક્ઝિક્યુટિવ ચેરમેન તરીકે TCS CEO નટરાજન ચંદ્રશેકરનની નિમણૂક ગેરકાયદેસર હતી. જાન્યુઆરી 2020માં, ટાટા સન્સે NCLATના નિર્ણય સામે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ કરી. પરંતુ સાયરસ મિસ્ત્રીએ જાહેરાત કરી કે તેઓ સમૂહના અધ્યક્ષપદે પાછા નહીં ફરે, પરંતુ તેઓ કંપનીના બોર્ડમાં તેમની બેઠક અનામત રાખવામાં રસ ધરાવે છે. 10 જાન્યુઆરી 2020 ના રોજ ટાટા સન્સની અપીલની સુનાવણી કરતી વખતે ચીફ જસ્ટિસ એસએ બોબડે અને જસ્ટિસ બીઆર ગોગઈ અને સૂર્યકાંતની બનેલી ત્રણ જજોની બેન્ચે NCLATના આદેશ પર સ્ટે મૂક્યો હતો. બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે, “અમને NCLAT દ્વારા પસાર કરાયેલા ન્યાયિક આદેશોમાં ખામીઓ છે.” સર્વોચ્ચ અદાલતે એવો પણ આદેશ આપ્યો હતો કે ટાટા સન્સ કંપનીમાં લઘુમતી ધારકોના શેરને બહાર કરવા માટે કંપની કાયદાની કલમ 25 હેઠળ સત્તાનો ઉપયોગ કરશે નહીં.

મિસ્ત્રીના લગ્ન રોહિકા ચાગલા સાથે થયા હતા, જે વકીલ ઈકબાલ ચાગલાની પુત્રી અને ન્યાયશાસ્ત્રી એમ.સી.ની પૌત્રી હતી. ચાગલા ઈકબાલ ચાગલાએ ટાટા સન્સ સામેની કાનૂની લડાઈમાં સાયરસ મિસ્ત્રી માટે  વ્યૂહરચના તૈયાર કરી છે. આ દંપતીને બે પુત્રો છે, ફિરોઝ મિસ્ત્રી અને ઝહાન મિસ્ત્રી. મિસ્ત્રી આઇરિશ નાગરિક હતા અને ભારતના કાયમી નિવાસી હતા. એક આઇરિશ અખબાર, ધ ઇન્ડિપેન્ડન્ટના સમાચાર અનુસાર, મિસ્ત્રી પોતાને વૈશ્વિક નાગરિક તરીકે જુએ છે. જો કે 4 સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ માર્ગ અકસ્માતમાં તેમનું અવસાન થયું

 આ પણ વાંચો – મુગલે આઝમ ફિલ્મના ફાયનાન્સર પલોનજી મિસ્ત્રીનું નિધન, જાણો કોણ છે ધનાઢ્ય પલોનજી મિસ્ત્રી